2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gefnogaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer athrawon cyflenwi? OQ55916

Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid i sicrhau bod cefnogaeth ar gael i athrawon cyflenwi. Mae hyn yn cynnwys cymorth ariannol, cyfleoedd cyflogaeth drwy raglen Recriwtio, Adfer a Chodi Safonau, ac ariannu gwasanaeth i hyrwyddo iechyd meddwl a lles yn ystod pandemig COVID-19.

Rwy'n ddiolchgar i chi am hynny, Weinidog. Rwy'n ymwybodol fod Llywodraeth Cymru wedi gweithio'n galed i sicrhau bod fframwaith o gymorth ar gael i athrawon cyflenwi ledled y wlad a thrwy gydol y flwyddyn. Ond bydd y Gweinidog hefyd yn ymwybodol fod athrawon cyflenwi wedi cael cyfnod anodd iawn drwy gydol y flwyddyn ddiwethaf gyda'r pandemig a'r effaith y mae wedi'i chael ar eu gallu i gael gwaith. Ond mae hyn yn atgyfnerthu problem fwy sylfaenol gyda’r system athrawon cyflenwi. Gwyddom fod system dameidiog o asiantaethau preifat yn golygu nad oes system i athrawon cyflenwi gael gwaith digonol drwy gydol y flwyddyn. Efallai mai'r ffordd symlaf o sicrhau ein bod yn gallu cefnogi a chynnal gweithlu o athrawon cyflenwi yw sicrhau bod gan bob awdurdod lleol gofrestr leol o athrawon cyflenwi i sicrhau bod athrawon yn gallu dod o hyd i waith a bod ysgolion yn gallu dod o hyd i athrawon, a gwneud hynny mewn ffordd fwy cydlynol a strwythuredig.

Diolch, Alun. A gaf fi ddweud bod athrawon cyflenwi yn rhan bwysig iawn o'r gweithlu addysg yng Nghymru? Ond o dan reolaeth leol ar ysgolion, mae gan gyrff llywodraethu hyblygrwydd i benodi a defnyddio athrawon cyflenwi fel y gwelant orau. Nid oes unrhyw beth o gwbl i atal awdurdodau lleol ac ysgolion, fel cyflogwyr athrawon, rhag gweithio gyda rhanddeiliaid allweddol eraill—gan gynnwys consortia rhanbarthol, o bosibl—i gefnogi model cydweithredol. Penderfyniad i’r awdurdodau lleol unigol fel cyflogwyr staff ysgolion fyddai gweithredu unrhyw restr awdurdod lleol, ac fel y dywedais, nid oes unrhyw beth i'w hatal rhag gwneud hynny nawr. Rydym yn parhau i gael trafodaethau gyda'n holl awdurdodau addysg lleol—neu eu hysgolion unigol, os ydynt yn defnyddio asiantaethau—i sicrhau nad ydynt yn tanseilio'r trefniadau fframwaith sydd gennym ar waith gyda'r asiantaethau hynny i dalu'r cyflogau cywir. Rwy'n ddiolchgar am ymrwymiad gan yr holl gyfarwyddwyr addysg, drwy Gymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg Cymru, y byddant yn cymryd camau i sicrhau bod ysgolion yn ymwybodol o'r cyfrifoldeb hwn ac na ddylent geisio tanseilio'r fframwaith rydym wedi’i roi ar waith.

Weinidog, clywais eich sylw agoriadol am y cymorth ariannol rydych yn ei roi i athrawon cyflenwi. A allech roi ychydig mwy o fanylion i ni yn ei gylch? Oherwydd mae un neu ddau wedi mynegi pryderon wrthyf ynglŷn â’r ffaith, os ydynt wedi bod mewn un ysgol—efallai eu bod wedi gwneud prosiect tymor byr am wythnos neu ddwy—nid ydynt wedi dechrau yn yr ysgol newydd eto, a'u bod wedi gorfod hunanynysu, nid oherwydd eu bod wedi cael COVID, ond oherwydd eu bod wedi bod mewn cysylltiad â rhywun yr amheuir eu bod wedi cael COVID, felly bu’n rhaid iddynt fynd drwy'r broses o hunanynysu—roeddent yn ei chael hi'n anodd iawn cael unrhyw fath o gymorth ariannol, ac roeddent yn poeni am yr hyn a fyddai’n digwydd i'w hincwm. Felly, pe gallech naill ai amlinellu hynny i ni nawr neu fy nghyfeirio at y lle iawn—oherwydd rwyf wedi edrych, ac ni allaf ddeall sut rydym yn cefnogi'r bobl sy'n cwympo drwy'r rhwyd yn y ffordd honno. Hoffwn gael golwg ar hynny a rhoi'r ateb i fy etholwyr.

Yn sicr. Gweithiodd Llywodraeth Cymru a'r Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol gydag asiantaethau ar ddechrau'r pandemig hwn i sicrhau y gallai pob un ohonynt roi eu staff ar ffyrlo o dan y cynllun cadw swyddi. Cadarnhaodd pob asiantaeth ar y fframwaith eu bod yn gallu cael mynediad at y cynllun ar gyfer staff cymwys, ac rydym yn deall eu bod wedi gwneud hynny tan ddiwedd yr haf. Rydym yn parhau i weithio ochr yn ochr â'n hasiantaethau i ddeall yr anawsterau y gallai athrawon cyflenwi fod yn eu hwynebu ar hyn o bryd, a byddaf yn ysgrifennu at yr Aelod gyda manylion ychwanegol am gymorth a allai fod ar gael yn y sefyllfa bresennol.FootnoteLink Dylwn ddweud ein bod yn annog y rheini sy'n barod i weithio fel athrawon cyflenwi i achub ar gyfleoedd. Mae rhai o'r ysgolion sydd wedi cael eu gorfodi i gau wedi gorfod gwneud hynny oherwydd anallu i ddod o hyd i staff asiantaeth i gadw’r ysgolion ar agor. Rwy'n deall y gallai pobl fod yn amharod i gael gwaith mewn ardal lle maent yn teimlo bod cyfraddau trosglwyddiad COVID yn uchel, ond mae gwir angen staff cyflenwi arnom i weithio gyda ni ac i ddeall y rhesymau pam nad ydynt, o bosibl, yn teimlo y gallant, ar y pwynt hwn, ymgymryd ag aseiniadau os ydynt ar gael.

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)