Roedd hen faner Undeb Cenedlaethol y Glowyr yn cynnwys fel ei brif logo, 'Knowledge is power', ac nid yw'r ymadrodd hwnnw erioed wedi bod yn fwy gwir. Nid oherwydd eu cariad at newyddiaduraeth, cariad at y gair printiedig neu'r cyfryngau yw'r rheswm pam y mae cynifer o biliwnyddion, miliwnyddion ac oligarchiaid am fod yn berchen ar y cyfryngau, ond yn hytrach oherwydd eu bod yn gwybod ei fod yn rhoi pŵer iddynt, a rhaid inni gydnabod bod rheoli'r wybodaeth honno a'r pŵer hwnnw'n effeithio'n uniongyrchol ar ansawdd ein democratiaeth.

Rwy'n croesawu llawer o'r sylwadau a wnaed eisoes. Rwy'n croesawu hefyd, o'r dystiolaeth a gawsom yn ystod y pwyllgor hwn, y gwelliannau yn ansawdd darlledu o ran dechrau cydnabod datganoli, hyd yn oed i'r graddau fod gennym bellach Weinidogion Llywodraeth y DU sydd hefyd yn ymwybodol o ddatganoli ac sy'n cyfeirio'n benodol yng nghyd-destun eu cyfrifoldebau hwy, yn hytrach na chyfrifoldebau datganoledig. Credaf fod hynny'n gam arwyddocaol iawn ymlaen.

Hoffwn wneud ychydig o sylwadau am agweddau ar dystiolaeth a ddaeth i'r amlwg ynglŷn â chyflwr y cyfryngau yng Nghymru, ac mae'n broblem hirdymor. Mae COVID wedi gwaethygu, crisialu a rhoi ffocws, rwy'n meddwl, i'r problemau penodol sydd gennym: y symud ar-lein o'r cyfryngau print, rheoli hynny, a hefyd, un o'r pryderon gwirioneddol a godwyd yn y pwyllgor rwy'n credu yw'r pwynt a wnaeth David Melding am golli newyddiaduraeth gymunedol. Byddwn hefyd yn dweud colli newyddiaduraeth ymchwiliol arbenigol. Rydym wedi gweld newyddiaduraeth ragorol yn ddiweddar, er enghraifft gan Martin Shipton ar WalesOnline, ond prin yw'r meysydd hynny o newyddiaduraeth ymchwiliol, ac yn aml, pan gânt eu gwneud, nid ydynt yn cael eu rhoi ar y cyfryngau cymdeithasol oherwydd polisi'r ffordd y mae'r cyfryngau'n gweithredu yng Nghymru. Hefyd, ceir pryderon ynglŷn â'r ffordd y mae'r cyfryngau'n dod fwyfwy o'r tu allan i Gymru, gyda'r holl sicrwydd a roddir rhaid cyfaddef, ond nid wyf yn credu bod llawer iawn o hyder gan bobl yn y sicrwydd hwnnw.

A gaf fi orffen gyda rhai sylwadau am y ffordd y mae radio cymunedol wedi dechrau dod yn effeithiol? Yn sicr, yn fy etholaeth i, mae GTFM yn wasanaeth radio cymunedol sy'n cael ei redeg yn broffesiynol iawn—gwasanaeth hanfodol, er enghraifft, a oedd gennym yn ystod y llifogydd fis Chwefror diwethaf, yn hysbysu cymunedau am yr hyn oedd yn digwydd a ble i gael cymorth, ond nawr hefyd yn ystod COVID. Un o'r ffyrdd y gall y Llywodraeth gefnogi radio cymunedol yw drwy bethau fel darlledu gwasanaeth cyhoeddus. A gaf fi ddweud ei fod yn well nag y bu? Ond rwy'n credu ei fod yn dal yn anghyson.

Roedd yna adeg pan nad oedd llawer o ddarlledu gwasanaeth cyhoeddus a gâi ei wneud gan Lywodraeth Cymru ar ymgyrchoedd Cymru yn mynd ar radio cymunedol. Mae hynny'n newid, ond mae'n ymddangos i mi fel mater o drefn—. Er enghraifft, gyda'r wybodaeth gyhoeddus am frechu y byddwn yn ei chael, un o'r ffynonellau allweddol ar gyfer mynd i mewn i'n cymunedau yw'r defnydd o radio cymunedol. Ac yn y tymor hwy, credaf y dylem weld radio cymunedol yn gyfle gwirioneddol ar gyfer darparu gwybodaeth ddiduedd o safon i'n cymunedau am yr hyn sy'n digwydd yn y lle hwn, am yr hyn sy'n digwydd yng Nghymru yn fwy cyffredinol. Ond er mwyn gwneud hynny, rhaid inni ei gefnogi. Mae'n cael ei redeg ar y nesaf peth i ddim, mae'n amrywiol iawn ledled Cymru, a chredaf y dylem ei weld bellach fel ased democrataidd o safon. Diolch, Ddirprwy Lywydd.