Ac am hynny rwy'n hynod ddiolchgar, Lywydd—Gadeirydd, mae'n ddrwg gennyf. Ddoe, tynnodd fy nghyd-Aelod Mark Isherwood sylw unwaith eto at natur fregus plant sy'n derbyn gofal. Er bod plant sy'n derbyn gofal yn cael eu derbyn i ofal awdurdod lleol i wella eu llesiant, dywedodd fod cyfran fwy ohonynt yn gysylltiedig â throseddau camfanteisio ar blant drwy linellau cyffuriau ac felly maent ymhell o gael eu diogelu'n effeithiol. Mae'n siomedig, felly, mai dim ond un cyfeiriad at blant sy'n derbyn gofal a geir yng nghynllun cyflawni ar iechyd meddwl Llywodraeth Cymru ar gyfer 2019-2022, sef

'sicrhau bod gwasanaethau iechyd meddwl arbenigol...yn hygyrch i blant a phobl ifanc' mewn gofal

'neu sydd ar gyrion gofal.'

Nid wyf yn credu mai dyna'r uchelgais mwyaf y dylid ei adlewyrchu yn yr adroddiad hwnnw. 

Ac eto, eleni, roedd Llywodraeth Cymru yn dal i ddisgwyl bod ar y cam o ddatblygu argymhellion ar gyfer gwell integreiddio rhwng iechyd a gwasanaethau cymdeithasol a chytuno ar gwmpas ffrydiau gwaith. Beth a ddigwyddodd i'r awgrymiadau yn 'Gwrando. Gweithredu. Ffynnu.', yr adroddiad a gyflwynwyd i grŵp cynghori David Melding? A ble mae'r sylw arbennig i blant sy'n derbyn gofal yn y £15 miliwn sydd wedi mynd i'r byrddau partneriaeth rhanbarthol? A ydynt wedi dal i fyny hyd yn oed ag anghenion iechyd meddwl plant eto?

Hyd yn oed os ydynt yn parhau i dderbyn gofal am fwy o amser, diolch i'r polisi Pan Fydda i'n Barod, a hyd yn oed os ydynt wedi bod gyda'r teuluoedd maeth mwyaf meithringar ac atgyfnerthol, mae'n anochel y bydd y bobl ifanc hyn yn gweld unrhyw bontio i wasanaethau iechyd meddwl i oedolion yn heriol iawn. Ni fydd angen gofal iechyd meddwl ffurfiol ar bob plentyn sy'n derbyn gofal pan fyddant yn iau, ond gallwch weld pam y gallai'r her o symud i fywyd annibynnol fel oedolyn sbarduno neu waethygu iechyd meddwl gwael. 

Nid plant sy'n derbyn gofal yn unig sy'n wynebu'r her honno. Siaradais ag etholwr heddiw a oedd yn ofni y byddai eu plentyn sydd yn eu harddegau ac yn awtistig—plentyn a gâi lawer o gariad a chymorth, ac a oedd yn gwneud yn dda iawn mewn ysgol arbenigol—yn ei chael yn anodd iawn ar ôl iddynt orfod symud at wasanaethau cymdeithasol i oedolion. Ac er nad gwasanaethau iechyd meddwl yw'r rheini, roeddent yn poeni y byddai colli system gymorth gyfarwydd y plentyn a cholli cyfrifoldeb rhiant yn golygu y byddai angen cymorth iechyd meddwl ar y person ifanc hwnnw hefyd. 

Yn union fel roedd Pan Fydda i'n Barod yn cydnabod mympwy pen-blwydd fel arwydd i newid gwasanaethau, felly hefyd y rhaglen Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc. Clywsom mewn tystiolaeth ar gyfer yr adroddiad 'Cadernid Meddwl' gwreiddiol fod pobl ifanc yn teimlo bod disgwyl iddynt ddod yn oedolion dros nos, a bod symud o CAMHS i wasanaethau oedolion yn brofiad brawychus, fel neidio oddi ar ymyl clogwyn. Dywedodd Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu fod pobl ifanc yn diflannu i dwll du. Dywedodd gweithwyr ieuenctid wrthym fod rhai pobl ifanc yn gweld pethau sylfaenol hyd yn oed yn amhosibl. 

Ac oedd, roedd canllawiau ar sut i bontio'n dda yn bodoli bryd hynny ac wedi hynny, ond erys y methiant hanfodol, sef cyflawniad. Ac mae'n bwysig iawn, oherwydd ymhlith y bobl ifanc 18 i 19 oed hynny y gwelwn gyfraddau hunanladdiad yn codi. Roedd effaith y canllawiau, a baratowyd gan Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc bryd hynny, i fod i gael ei hadolygu erbyn y mis hwn. Felly, Weinidog, a wnaethoch chi ddarganfod unrhyw gyflawniad ar ein hargymhellion? 

Nid yw'r hyn a glywsom ddwy flynedd yn ddiweddarach—wel, nid yw'r ymgais i symud oddi wrth ddyddiad pontio mympwyol pen-blwydd unigolyn yn ddeunaw oed yn llwyddiannus bob amser. Mae llawer o bobl ifanc yn dal i gael eu trosglwyddo'n awtomatig i wasanaethau i oedolion ar y pen-blwydd hwnnw, ac mae'r anghysondeb a'r diffyg parhad yn golygu bod pobl ifanc yn cymryd cam yn ôl. Er ein bod yn deall y byddai ymestyn CAMHS i 25 oed yn arwain at gostau, beth y mae'n ei gostio i ni a'r person ifanc os nad ydynt yn cael cyfle go iawn i ddiddyfnu eu hunain oddi wrth gymorth blaenorol?

Clywsom hefyd gan Lywodraeth Cymru ym mis Chwefror eleni, a chofiwch, os gwelwch yn dda, fod 'Cadernid Meddwl' wedi'i gyhoeddi ym mis Ebrill 2018, fod ymgynghoriad drafft ar ganllawiau pontio drafft yn dechrau. Yn dechrau—bron i ddwy flynedd yn ddiweddarach. Y disgwyliad diweddar i fyrddau iechyd fonitro a gwerthuso gweithrediad y canllawiau, ymrwymiad Llywodraeth Cymru i adolygu'r dulliau hynny, adolygiad yr Athro John o achosion o hunanladdiad a hunan-niweidio yn ystod y pum mlynedd diwethaf, adolygiad sydd i'w groesawu'n fawr—nid wyf yn teimlo bod ymateb Llywodraeth Cymru i'n hargymhellion ar bontio wedi bod yn fater brys, ac roedd angen iddo fod yn fater brys. 

Yn y cynllun cyflawni ar iechyd meddwl, nid oes sôn am bontio yn yr adran 'cynnydd hyd yma', ac nid yw hynny'n syndod, oherwydd nid oes unrhyw argymhellion i hyd yn oed ddatblygu'r trefniadau i fonitro'r defnydd o'r canllawiau tan y flwyddyn nesaf neu'r flwyddyn wedyn. Pam ar y ddaear y mae hyn yn cymryd cyhyd? Roedd canllawiau da eisoes yn 2018, wedi'u gwella gan waith dilynol Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc, ac eto roeddech yn dal i fod eisiau ei adolygu.

Yn fyr, Weinidog, mae arnaf ofn fod ein hofnau wedi'u gwireddu. Drwy amsugno cyfrifoldeb am iechyd meddwl plant a phobl ifanc i mewn i gynllun ar gyfer pob oedran, mae wedi colli ei flaenoriaeth. Er yr holl waith caled sydd wedi'i wneud—ac rydym yn cydnabod hynny, a'r miliynau a arllwyswyd i mewn i hyn—i bob pwrpas, nid ydym gam ymhellach ymlaen tuag at helpu pobl ifanc i bontio'n ddi-dor, gyda chymorth, i wasanaethau oedolion.