5. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg: 'Cadernid Meddwl: ddwy flynedd yn ddiweddarach'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:42 pm ar 16 Rhagfyr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 4:42, 16 Rhagfyr 2020

(Cyfieithwyd)

Wrth gwrs, ceir rhywfaint o ddarpariaeth—cwnsela mewn ysgolion, er enghraifft. Mae datblygiad iechyd meddwl yn y cwricwlwm newydd yn parhau hefyd. Ond mae'r newid rhwng gwasanaethau ieuenctid ac oedolion, y bylchau mawr mewn gwasanaethau, porthora pobl yn gyson drwy ddweud wrthynt nad ydynt yn ddigon sâl, yn parhau i fod yn broblemau mawr y mae'n rhaid mynd i'r afael â hwy.

Dyna pam y mae Plaid Cymru wedi argymell creu siopau un stop i ieuenctid, ac rydym yn seilio'r rheini ar fodel sy'n ymddangos fel pe bai'n gweithio'n dda iawn yn Seland Newydd. Yn siopau un stop i ieuenctid Seland Newydd, cynigir nifer o wasanaethau gan feddygon, gan nyrsys, cwnselwyr, gweithwyr cymdeithasol, staff ieuenctid, sy'n darparu gofal sylfaenol, cymorth iechyd rhywiol ac atgenhedlu, cymorth iechyd meddwl, gwasanaethau cyffuriau ac alcohol, cwnsela, rhoi'r gorau i ysmygu, cynllunio teulu, hybu iechyd, gwasanaethau addysg—llu o wasanaethau. Mewn geiriau eraill, maent yn trin ac yn helpu'r unigolyn y maent yn gweithio gyda hwy. Nid ydynt yn patholegu nac yn meddygoli'r unigolyn. Maent yn seiliedig ar fodel cymdeithasol o iechyd meddwl.

Nawr, byddem am sefydlu hybiau i ddarparu'r gwasanaethau cynhwysfawr hyn sy'n canolbwyntio ar ieuenctid, gan gynnwys gwasanaethau iechyd meddwl, mewn un lleoliad yn y gymuned, a byddai 'ieuenctid' yn cael eu diffinio i gynnwys pobl ifanc ac oedolion ifanc, ond yn hollbwysig—a chredaf fod hyn yn bwysig iawn—ni fyddai neb yn cael ei wrthod am nad ydynt yn perthyn i ryw oedran mympwyol a fyddai'n golygu bod rhai pobl yn cael eu gwrthod pan fydd hi'n amlwg fod angen cymorth arnynt. Byddem yn anelu i ddarparu gwasanaethau iechyd meddwl penodol i bobl ifanc nad ydynt, fel y dywedaf, yn ddigon sâl i ofyn am driniaeth seiciatrig ddatblygedig, er enghraifft, ond sy'n sicr angen cymorth. Ond gallant gynnig gwasanaethau eraill i drin y person cyfan mewn modd sy'n briodol i'w hoedran. Er enghraifft, gallai fod cyfle i gydleoli gwasanaethau eraill sy'n ymwneud â chyflogaeth ac addysg arbenigol ac yn y blaen yn y mannau hyn.

Rydym wedi cyfrifo'r gyllideb y credwn fod angen ei neilltuo i wneud hyn. Byddwn yn ymrwymo i wneud hynny, ac rydym yn falch o fod yn wynebu cwestiynau ar y cyllid; mae'n bwysig iawn edrych ar gyllid menter fel hon. Ond dylem ofyn beth yw'r gost ariannol o beidio â chael hyn yn iawn. Beth yw cost defnyddio gwasanaethau iechyd meddwl arbenigol gydol oes oherwydd nad oedd gennym wasanaethau ar waith i ymyrryd yn gynnar ac i gefnogi'n gynnar? Rwy'n eich sicrhau y bydd y gost yn sylweddol fwy os na fyddwn yn buddsoddi yn ein pobl ifanc nawr.