Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 23 Chwefror 2021.
A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad heddiw a'r copi ymlaen llaw, fel bob amser? Credaf, o'm safbwynt i, Gweinidog, fod yn rhaid croesawu unrhyw gymorth ychwanegol i fusnesau Cymru, felly, yn sicr, o'm safbwynt i, rwyf i a'm cyd-Aelodau'n croesawu'r gefnogaeth ychwanegol i Fanc Datblygu Cymru. Gallaf gytuno â llawer iawn o'r hyn a ddywedoch chi. Yn amlwg, rwy'n mynd i ganolbwyntio ar rai meysydd y credaf eich bod wedi'u hesgeuluso yn eich cynllun a'ch datganiad heddiw.
Yr hyn nad yw'r datganiad yn ei amlinellu heddiw yw eglurder i fusnesau o ran dod allan o'r cyfyngiadau symud. Nid fy marn i yn unig yw hynny, dyna farn y Ffederasiwn Busnesau Bach, grwpiau busnes. Cefais enghraifft y bore yma o fusnes manwerthu'n sy'n gweithredu nifer o allfeydd yn fy etholaeth: 'Allwn ni archebu stoc ai peidio?' Maen nhw'n archebu stoc dymhorol. Felly, maen nhw'n credu bod gan gwmnïau tebyg iddyn nhw mewn rhannau eraill o'r DU fwy o gynllun ar gyfer y dyfodol na sydd gan rai yng Nghymru. Ac maen nhw'n derbyn bod dyddiadau'n newid a blaenoriaethau'n newid, ond bod y cynllun dangosol hwnnw ar waith.
Gweinidog, rydych chi'n dweud y bydd y cyllid newydd ar gyfer Banc Datblygu Cymru yn gwella'r cyflenwad ar gyfer cyllid busnes hygyrch yn y tymor hir. Mae hynny'n rhywbeth y credaf fod ei angen yn ddybryd, felly cytunaf â hynny. Credaf mai'r hyn sy'n siomedig yw y bu'r Llywodraeth yn araf ynghylch gweithredu pedwerydd cam y cymorth busnes. Mae busnesau'n crefu am eglurder, er mwyn ichi ddarparu amserlen uchelgeisiol ar gyfer llwybr allan o'r argyfwng hwn. Credaf mai'r hyn y mae ar fusnesau ei angen yw, mae angen iddyn nhw glywed gennych chi am ymestyn y cyfnod o hepgor ardrethi busnes, darparu cymorth ychwanegol i'r sector lletygarwch, er enghraifft, a thrwy ddefnyddio'r tanwariant o'r gronfa sector-benodol i sicrhau y caiff unrhyw gymorth ariannol na chafodd ei ddefnyddio ei ddyrannu'n gyflym ac i le y mae ei angen. Felly, wrth gwrs, croesawaf eich sylwadau ar hynny.
Rydych chi'n cyfeirio at iechyd, llesiant, datgarboneiddio, economi sylfaenol, sgiliau digidol, adfywio canol trefi, economi werdd, mae'r holl feysydd hyn yn iawn, a chytunaf â'r cyfan yr ydych chi wedi'i ddweud yn hynny o beth. Ond yr hyn nad yw eich datganiad yn sôn amdano—ac mae'n ymddangos bod diffyg gwybodaeth yn eich cynllun, eich cenhadaeth, o ran cefnogi'r cynhyrchiant a chystadleurwydd a chreu swyddi. Ac, os ydw i'n onest, yr hyn yr oeddwn yn siomedig iawn ynddo, mewn gwirionedd, yw nad oes sôn am entrepreneuriaeth, y gefnogaeth i fusnesau newydd, ac ychydig iawn o fanylion sydd yn y ddogfen 30 tudalen. Felly, sut ydych chi'n mynd i wneud hyn? Pan ddaethom ni allan o'r cyfyngiadau symud cyntaf ledled y DU, roedd ysbryd entrepreneuraidd mawr ledled y DU, ac mae angen gwella hynny. Mae angen annog y rhai sy'n meithrin yr ysbryd entrepreneuraidd hwnnw. Felly, mae gan rannau eraill o'r DU gynlluniau sy'n gwneud hynny; beth ydych chi'n ei wneud yng Nghymru o ran annog yr entrepreneuriaeth honno yma yng Nghymru?
Roeddech chi yn eithaf cadarnhaol, Gweinidog, pan gyfeiriais o'r blaen at adroddiad y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd a sefydlu corff hyd braich: fe ddywedoch chi fod hynny'n rhywbeth i'w ystyried a'i gloriannu. Felly, roeddwn yn croesawu hynny'n fawr ar y pryd. Credaf fod angen corff hyd braich arnom ni i werthu Cymru i'r byd, cefnogi ein busnesau cynhenid, hyrwyddo Cymru, cyflwyno'r mewnfuddsoddiad hwnnw. Cytunaf ag adroddiad y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd o ran yr asiantaeth hyd braich honno, ac rwyf yn credu bod angen cefnogaeth drawsbleidiol arnom ni os ydym ni eisiau ailsefydlu asiantaeth o'r fath hefyd. Felly, byddwn yn croesawu eich barn ar hynny.
Gweinidog, byddwn yn gofyn i chi sut y byddech yn ymateb i ddadansoddiad y bore yma gan yr Athro Dylan Jones-Evans, sydd wedi dweud ei fod mewn dryswch ynglŷn â pham nad yw Llywodraeth Cymru yn ystyried cynhyrchiant yn fater allweddol i'r economi, o gofio mai Cymru yw'r wlad leiaf cynhyrchiol yn y DU heb strategaeth glir i gau'r bwlch. Rydych chi'n dweud, Gweinidog, eich bod wedi amlinellu cynlluniau i weithio gyda'r sectorau twristiaeth a lletygarwch i ddatblygu cynllun adfer i ddarparu cymorth tymor byr i ddatblygu cydnerthedd a phroffidioldeb dros y tymor hwy. A allwch chi roi eich barn am yr hyn y gallai'r cynllun adfer ei gynnwys ynglŷn â'r cymorth tymor byr gan Lywodraeth Cymru, ac o ran y tymor hir wrth ddarparu drwy'r cynllun hwnnw?
Ac yn olaf, mae eich cynllun, neu eich cenhadaeth, yn amlinellu cynlluniau i roi diben newydd i ganol trefi a chefnu ar y stryd fawr draddodiadol gan nad ydym ni, fel y dywedoch chi, yn dibynnu mwyach ar fanwerthu yn unig. Sut y byddwch yn cydbwyso'r gefnogaeth i greu diben newydd i ganol trefi a dinasoedd â chefnogi'r sector manwerthu, fel y gall barhau i fod â rhan allweddol yn economi Cymru?