Part of the debate – Senedd Cymru am 4:39 pm ar 23 Chwefror 2021.
Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a diolch i'r Gweinidog am ei datganiad. Mae hi, wrth gwrs, yn hanfodol bod yna fframwaith penodol ar gyfer cefnogaeth wledig yng Nghymru, gyda mesurau penodol i gefnogi datblygu gwledig er mwyn cyfrannu at hyfywedd cefn gwlad. Ac wrth wneud hynny, wrth gwrs, mae hefyd yn bwysig bod approach y Llywodraeth yn delifro ar draws y nodau sy’n cael eu hadlewyrchu yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, sef, wrth gwrs, y nodau amgylcheddol ond hefyd y nodau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol, a byddwn i’n gobeithio bod yr RDP yn adlewyrchu'r trawstoriad yna o uchelgais sydd gan bob un ohonom ni, gobeithio, yng Nghymru.
Dwi’n rhannu siom y Gweinidog ynglŷn â’r ffaith bod y Ceidwadwyr wedi torri’u gair ynglŷn ag ariannu. Mae yna ofid—dilys, dwi’n meddwl—bod yna risg y bydd y Llywodraeth yma hefyd yn ffeindio’u hunain ddim yn driw, efallai, i'ch rhan chi o’r fargen ariannu. Mae yna risg yn hynny o beth. Dwi’n croesawu’r ffaith eich bod chi wedi ymrwymo, yn eich datganiad, i wario’r cyfan o gyllideb yr RDP ar gyfer 2014-2020. Dwi’n meddwl ei bod hi’n eironig iawn bod yna Geidwadwr, neu Geidwadwraig, yn y drafodaeth yma, wedi gofyn i chi fod yn driw i’ch lefel chi o ariannu’r RDP ar gyfer y blynyddoedd i ddod, ond mae hynny yn ofyniad dilys. Mi ddylai Llywodraeth Cymru fod yn cyfrannu, ar gyfartaledd, £40 miliwn, sef beth fyddai wedi bod yn arian cyd-ariannu domestig, yr elfen gyfatebol. Dwi eisiau’ch clywed chi’n dweud yn blwmp ac yn blaen y bydd hynny yn ymrwymiad gan y Llywodraeth, wrth symud ymlaen, oherwydd os nad ydych chi’n gwneud hynny, yna mi ydych chi yn gwneud yr un peth ag y mae’r Ceidwadwyr yn ei wneud drwy sicrhau y bydd Cymru ar ei cholled yn sgil gadael yr Undeb Ewropeaidd.
Mae eich datganiad chi’n dweud y bydd yna werthusiad pellach yn cael ei gwblhau, ac rŷch chi wedi cyfeirio ychydig at hynny, ond dydych chi ddim wedi rhoi dim manylion i ni ynglŷn â beth fydd y gwerthusiad yna, beth fydd e’n ei werthuso. Dwi’n tybio eich ateb chi: fydd e ddim yn werthusiad o effaith a gwerth am arian y rhaglen ddatblygu gwledig cyfan. Efallai mai dim ond edrych ar brosiectau penodol y byddwch chi. Efallai allwch chi roi mwy o wybodaeth inni ynglŷn â hynny. A fydd e’n werthusiad annibynnol neu'n rhywbeth y bydd y Llywodraeth ei hunan yn ei gwblhau? Oherwydd, os ydyn ni yn seilio approach y dyfodol ar fodel y gorffennol, yna mae yn bwysig ein bod ni’n dysgu gwersi, ac mae’n bwysig bod y gwersi hynny yn cael eu hamlygu yn wrthrychol, o’r tu allan i Lywodraeth. A dwi ar y record, wrth gwrs, wedi dweud fy mod i hefyd yn cefnogi adolygiad annibynnol ehangach o’r RDP yn y gorffennol. Felly, mwy o eglurder ynglŷn â beth yw eich bwriad chi yn hynny o beth, os gwelwch yn dda.
Mae’r pwynt ynglŷn â llywodraethiant yn un dilys. Mae gennym ni’r pwyllgor monitro’r rhaglen bresennol ar gyfer yr RDP. Mae yna gonsérn y bydd tryloywder ac atebolrwydd yn cael eu herydu os nad oes yna gorff cyfatebol yng nghyd-destun y cynllun yn y dyfodol. Ac mae’n egwyddor bwysig, dwi’n meddwl, bod rhanddeiliaid yn rhan ganolog ac yn rhan ystyrlon o’r broses o reoli y ffordd y mae’r arian yma yn cael ei weinyddu a’i weithredu.
Rydych chi’n cyfeirio at y ffaith mai hwn fydd y cyntaf mewn cyfres o ymgynghoriadau’n digwydd yn yr haf. Wel, gobeithio y bydd yn fwy ystyrlon na rhai o’r ymgynghoriadau sydd wedi bod yn y blynyddoedd diwethaf, oherwydd rydych chi’n gwybod gyda'r Papur Gwyn ar amaeth, mae nifer o bobl yn teimlo mai bach iawn sydd wedi newid er ein bod ni nawr ar ein trydydd ymgynghoriad. Mi wnaethoch chi ddweud ei bod hi’n bwysig siarad â budd-ddeiliaid; mi fyddwn i’n dweud ei bod hi’n bwysig gwrando ar fudd-ddeiliaid hefyd. Efallai fod angen gwneud ychydig mwy o hynny yn y blynyddoedd i ddod.
Yn olaf, dwi jest eisiau cyfeirio at rywbeth rydych chi’n ei ddweud yn eich datganiad.