Diolch, Janet Finch-Saunders, am y rhestrau yna o arsylwadau a sylwadau a chwestiynau. Sonioch am gosb ariannol a honiadau yn erbyn prosiectau'r cynllun datblygu gwledig, ac rwyf, yn amlwg, yn ymwybodol o'r rheini. Gwneir gwiriadau priodol a chymesur i sicrhau bod gwariant cymwys yn cael ei ad-dalu, ac mae hynny'n cynnwys adennill taliadau sydd wedi'u gwneud yn ystod oes prosiect, a chredaf fod hynny'n bwysig iawn i'w ddeall—bod amrywiaeth o gamau yn ystod oes prosiect.

Dylwn ddweud hefyd fod gan Lywodraeth Cymru rwymedigaethau i'r Comisiwn Ewropeaidd—maen nhw'n monitro ac yn goruchwylio pob cynllun datblygu lleol, ac rydym yn cyfarfod ac rydym yn parhau i gyflawni'r rhwymedigaethau hynny, ac mae angen cydnabod hynny, ac mae'r Comisiwn wedi mynegi eu boddhad â'n rhaglen dro ar ôl tro. Ein hanes o ran y gosb ariannol yw'r gorau yn y DU ac mae'n un o'r goreuon yn Ewrop, ac mae'n cymharu'n ffafriol iawn â'r Undeb Ewropeaidd. Credaf fod eu cyfartaledd tua 2.1 y cant, mae cyfartaledd y DU tua 2.4 y cant, a'r gosb ariannol ar ein gwariant yw 0.14 y cant. Felly, rwy'n gobeithio y byddwch yn ymuno â mi i gydnabod hynny. Rwy'n credu ei fod yn ddull naïf iawn o ymdrin ag arian cyhoeddus i awgrymu bod gwerth am arian yn rhywbeth na ellir ond ei asesu ar un cam o brosiect. Mae pob Aelod yma'n gwybod bod yn rhaid asesu gwerth am arian ar gyfer gwariant cyhoeddus ar bob cam o'r prosiect wrth symud ymlaen.

Sonioch am y grantiau galluogi adnoddau naturiol a llesiant, ac mae'r prosiectau hynny'n cael eu datblygu ynghyd â phrosiectau cydweithredol traws-sector ar y raddfa gywir. Mae'n cefnogi prosiectau sy'n gwneud gwelliannau mewn ardaloedd preswyl yn bennaf drwy sicrhau manteision i bobl, i fusnesau, a'u cymuned. Ac eto, mae'n ofynnol i bob prosiect nodi'r manteision lluosog yr ydym yn eu gwneud.

Rwy'n sylweddoli, i rai sefydliadau, fod symud oddi wrth gyllid craidd i fodel sy'n fwy seiliedig ar brosiectau a chanlyniadau yn gyflymach, efallai, nag a ddisgwylid yn wreiddiol, ac achosodd bryder. Ond rydym yn caniatáu amser a chyllid i sefydliadau bontio a gweithredu'r cynllun ymadael y gofynnwyd iddynt ei sefydlu. Mae swyddogion yn parhau i gyfarfod â sefydliadau i egluro'r grant, ac rydym wedi bod yn glir iawn y gellir cynnwys yr hyn a ystyriwyd yn gyllid craidd yn y gorffennol yn y ceisiadau am grantiau yn y dyfodol, ac mae'n rhaid i mi ddweud y bu'r adborth a gafwyd drwy swyddogion a gennyf fi drwy ymgysylltu â rhanddeiliaid yn gadarnhaol iawn. Dyma ffenestr gyntaf cyllid ENRaW. Mae pob prosiect ar raddfa fawr wedi cael llythyrau 'bwrw ymlaen yn bwyllog', ac roedd yn ofynnol iddynt lunio'r cynlluniau cyflawni manwl hynny y gwnaethoch chi gyfeirio atynt, ac roedd y cynlluniau hynny'n seiliedig ar eu ceisiadau gwreiddiol, ac efallai'n canolbwyntio mwy ar y ddarpariaeth weithredol.

Mae'n hollbwysig ein bod yn gwrando ar randdeiliaid, ac fel y dywedais, wrth symud ymlaen at y Llywodraeth newydd pan fyddant yn bwrw ymlaen â'r cynllun datblygu gwledig yn y dyfodol—mae'n bwysig iawn ein bod yn ceisio dysgu o'r cynllun datblygu gwledig presennol, ac mae hefyd yn bwysig iawn ein bod yn gweithredu yng nghyd-destun ein blaenoriaethau ein hunain yma yn Llywodraeth Cymru. Ac yn sicr mae'n rhaid i'r argyfwng hinsawdd fod yn rhan flaenllaw o hynny. Felly, mae'n bwysig iawn ein bod yn siarad ag ystod eang o randdeiliaid, nid dim ond y rhai y cyfeirioch chi atyn nhw, ond hefyd ein bod yn edrych ledled y byd ar arferion gorau i gyflwyno prosiectau newydd a sicrhau mai'r buddsoddiad hwnnw wedi'i dargedu sy'n cael y manteision a'r effaith fwyaf. Soniais am yr argyfwng hinsawdd. Yn amlwg, mae gennym ni argyfwng bioamrywiaeth hefyd. Ac, wrth gwrs, mae gennym ni Brexit i ymdrin ag ef. Felly, rwy'n credu nad oes modd mynd ati yn ôl yr arfer—nid yw hynny'n ddewis mwyach—ond mae'n rhaid inni ddysgu o'r cynllun datblygu gwledig presennol.