Diolch i Bethan. Mae hi'n iawn—nid wyf yn credu y gall unrhyw blaid wleidyddol ddweud bod ganddynt ddwylo hollol lân o ran ffioedd myfyrwyr, a hoffwn ei hatgoffa o ba bleidiau oedd mewn Llywodraeth yng Nghymru yn 2009 pan gyflwynwyd y ffioedd ychwanegol. Felly, rwy'n credu bod gan bob un ohonom ni bleidiau lle bu'n rhaid i ni wneud rhai penderfyniadau anodd iawn, boed hynny yn San Steffan neu yng Nghymru, ynglŷn â sut rydym yn cefnogi'r sector prifysgolion a sut rydym yn cefnogi myfyrwyr.

Ond mae'r Aelod yn berffaith iawn i ddweud mai'r hyn yr ydym ni wedi gallu ei gyflawni yng Nghymru drwy adolygiad Diamond yw lefel o gonsensws nad ystyriwyd ei fod ar gael mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, a hynny oherwydd, rwy'n credu, cafodd pob plaid wleidyddol gyfle i gyfrannu at adolygiad Diamond, i ddod â'u syniadau ger bron ac i weithio'n galed i ddatblygu'r consensws hwnnw. Felly, credaf fod Diamond wedi rhoi'r cyfle hwnnw i dynnu rhywfaint o'r wleidyddiaeth galed allan o'r penderfyniadau cymhleth iawn hyn, ac wedi caniatáu i bawb fod yn rhan o'r drafodaeth ac i helpu i ddatblygu consensws sydd, yn fy marn i, wedi dod â budd gwirioneddol, nid yn unig i'r sector, ond i fyfyrwyr unigol.

O ran y cynnig rhan-amser, rwy'n falch bod Bethan wedi cydnabod hyn, oherwydd mae'r gallu hwnnw i astudio mewn ffordd wahanol ac i gydnabod nad y disgybl traddodiadol hwnnw'n gadael ysgol yn 18 oed o reidrwydd yw myfyriwr, yn wirioneddol bwysig. Dywedais wrth ateb Suzy Davies fod effaith aruthrol a chynnydd aruthrol yn y niferoedd a welsom yn y Brifysgol Agored, ond mae hefyd yn bwysig cydnabod bod ein prifysgolion mwy traddodiadol hefyd yn ymateb i'r agenda hon, nid yn unig drwy gynnig graddau israddedig rhan-amser a graddau rhan-amser, ond rydym wedi gweld diddordeb cynyddol a phenderfyniad cynyddol yn y sector i gynnig micro-gymwysterau i allu cefnogi pobl sy'n chwilio am rai cymwysterau a rhai achrediadau sy'n eu galluogi i symud ymlaen yn eu maes gwaith neu'n caniatáu iddyn nhw chwilio am waith newydd. Credaf fod yr hyblygrwydd sy'n cael ei ddangos yn y sector i'w groesawu'n fawr ac yn cydnabod eu bod yn gwybod bod ganddyn nhw ran enfawr i'w chwarae yn adferiad COVID yn ein cenedl wrth symud ymlaen. Felly, mae'n bwysig iawn bod ein prifysgolion mewn sefyllfa i ymateb yn gadarnhaol a gweithio gyda Llywodraeth Cymru ar gyfer yr adferiad ôl-COVID hwnnw, ac rydym wedi gallu gwneud hynny drwy sicrhau ein bod wedi gallu cefnogi ein prifysgolion drwy'r cyngor cyllido mewn ffordd nad oeddem yn gallu ei wneud o'r blaen o dan yr hen system. Rydym wedi gweld swm sylweddol o arian yn mynd i gyllideb CCAUC i gefnogi prifysgolion, ac rydym wedi ymateb yn gadarnhaol fel Llywodraeth yn ystod yr argyfwng hwn i'w cefnogi, wrth symud ymlaen.

Ar y mater o ble mae pobl ifanc yng Nghymru yn dewis mynd i'r brifysgol, Bethan, nid wyf eisiau i'r dewis fod ar gael i'r myfyrwyr hynny sy'n gallu ei fforddio yn unig, a ffordd wahanol o fynd ati fyddai, yn fy marn i, un lle—. Rydym ni wedi ceisio gwneud hynny ym maes ôl-radd lle mae cefnogaeth y tu hwnt i'r hyn y byddech yn ei gael, ond rwy'n credu mewn gwirionedd mai mater i'r unigolyn yw penderfynu ble y mae eisiau mynd i'r brifysgol. Ac nid wyf yn credu y dylem o reidrwydd ei weld fel peth hollol wael os bydd pobl ifanc yn penderfynu treulio cyfnod o amser yn astudio yn rhywle arall, efallai. Rwy'n gweld hyn yn fy nheulu fy hun. Does dim byd anwlatgar ynghylch person ifanc yng Nghymru yn penderfynu ei fod eisiau mynd i astudio mewn gwlad wahanol am gyfnod o amser. Yn wir, os edrychaf o amgylch bwrdd y Cabinet, credaf fod y mwyafrif llethol o Weinidogion wedi astudio mewn prifysgolion mewn mannau eraill ac wedi dod yn ôl i wneud cyfraniad i Gymru. Felly, nid wyf eisiau gorfodi dewis a system ganfod wahaniaethol, lle mae gan y rhai sy'n gallu fforddio mynd i wahanol brifysgolion y dewis hwnnw, ac mae'n rhaid i'r rhai sy'n dibynnu ar gymorth gan Lywodraeth Cymru yn unig fynd i brifysgolion y mae Llywodraeth Cymru eisiau iddyn nhw fynd iddynt. Ond dyna'r gwahaniaeth, rwy'n dyfalu, rhwng eich persbectif chi ar fywyd a'm persbectif i, gan fy mod yn gwerthfawrogi'r dewis unigol hwnnw a'r rhyddid unigol hwnnw i gyflawni potensial pobl.

Ond yr hyn y byddwn yn ei ddweud yw bod prifysgolion Cymru yn hynod lwyddiannus wrth recriwtio o rannau eraill o'r Deyrnas Unedig. Mae gennym ni gynnig cryf sy'n ddeniadol iawn, iawn, iawn i unigolion sy'n byw yma yng Nghymru ac sy'n dewis dod i astudio yng Nghymru. Mae gennym ni rywbeth i bawb ac enw da iawn yn wir. Mae ein prifysgolion yn sgorio'n uwch o ran boddhad myfyrwyr nag unrhyw sector arall yn y Deyrnas Unedig, ac mae ansawdd ein hymchwil yn golygu ein bod yn rhagori ar y system o ran ein maint—rydym yn cyflawni y tu hwnt i bob disgwyl yn hynny o beth. Felly, mae gennym ni lawer i'w argymell, ond nid wyf eisiau cyfyngu ar le mae unigolion eisiau mynd i'r brifysgol drwy newid y system.

Mae gan addysg bellach ran wirioneddol bwysig i'w chwarae. Mae angen i ni sicrhau bod addysg bellach ac addysg uwch yn cydweithio ac nad ydynt yn cystadlu. Mae Bethan yn llygad ei lle wrth ddweud fod prifysgolion ar drugaredd y farchnad a'r difrod a ddaw yn sgil hynny weithiau. Credaf, yng Nghymru, ein bod yn rhy fach i hynny. Mae gan ein sector a'n sefydliadau rywbeth unigryw iawn i'w gynnig i'w cymunedau a'n cenedl, ac mae angen iddynt weithio mewn partneriaeth ag addysg bellach. A dyna pam y mae'n siomedig i mi nad ydym wedi gallu symud ymlaen gyda'n diwygiadau addysg drydyddol, a fyddai, yn fy marn i, wedi caniatáu i ni greu amgylchedd cynllunio a allai fod wedi torri drwy rywfaint o'r gystadleuaeth honno a rhywfaint o'r marchnadeiddio hwnnw, a gallem fod wedi cael agenda gydweithredol glir iawn rhwng pwy sy'n gwneud beth mewn addysg yng Nghymru—rydym yn manteisio ar ein cryfderau ac mae llwybr clir i fyfyrwyr unigol symud yn ddi-dor rhwng gwahanol lefelau ar adeg sy'n iawn iddyn nhw.