7. Datganiad gan Ddirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth: Yr Economi Sylfaenol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 23 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lee Waters Lee Waters Labour 5:50, 23 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu mai un o'r pethau cyffrous am yr agenda, sydd hefyd yn un o'r pethau anoddaf am yr agenda, yw cyfoeth ei hamrywiaeth. Mae cymaint o wahanol elfennau iddi, ond wrth ei gwraidd mae'n ymwneud ag iteru, arbrofi. Felly mae yn yr ysbryd cydweithredol, urdd hwnnw o fenter leol ac addasu i amgylchiadau lleol. Ac felly dyna pam mae perchnogaeth gymunedol a menter gymdeithasol yn greiddiol iawn i'r mudiad.

Pan wnaethom nodi'r gronfa her £4.5 miliwn, a oedd yn gytundeb ar y cyd â Plaid Cymru yn wreiddiol ac y gwnaethom ni adeiladu arno wedyn, daeth y cynlluniau y gwnaethom gytuno i'w hariannu bron yn hafal o'r sector preifat, y sector cyhoeddus a'r trydydd sector. Nid prosiect monolithig sy'n cael ei arwain gan y sector cyhoeddus yw hwn; mae'n ymwneud â chyfnewid rhwng y gwahanol feysydd hyn i weithio gyda'i gilydd. Ac rwy'n credu bod Huw Irranca-Davies wedi sôn bod y stryd fawr yn ddangosfwrdd eithaf defnyddiol, mewn gwirionedd, o'r dull hwn, ac roedd Mike Hedges yn cyfrannu ychydig yn gynharach. Mae'n ddiddorol mai un o'r darnau cyntaf o waith a wnaed gan grŵp Prifysgol Manceinion sydd wedi bod yn arloesi'r dull hwn yn ddeallusol oedd yn stryd fawr Treforys, lle yr hyn y gwnaethon nhw ei ddarganfod trwy ddeall yr hyn yr oedd pobl ei eisiau o'u stryd fawr oedd eu bod yn gwerthfawrogi'r seilwaith cymdeithasol: roedden nhw'n gwerthfawrogi'r toiledau a'r parc yn fwy nag yr oedden nhw'n gwerthfawrogi parcio am ddim mewn gwirionedd. Ac rydym ni wedi colli pwyslais ar hynny drwy gyni. Ac fe wnaethon nhw hefyd nodi dirnadaeth allweddol, sef swyddogaeth y sector gyhoeddus o ran rhoi eu hunain ar y stryd fawr. Fe wnaethon nhw'r pwynt eich bod, yn Nhreforys, er enghraifft, o fewn pellter poeri i'r DVLA ac Ysbyty Treforys, ond mae'r ddau sefydliad hynny wedi troi eu cefn ar y stryd fawr. Felly, sut gallwn ni gael sefydliadau mawr fel y rhai hynny i leoli eu hunain yn ein hardaloedd siopa?

A hefyd, nepell o ardal Huw Irranca-Davies, ym Mhen-y-bont ar Ogwr, rydym ni wedi gweld un arall o brosiectau'r gronfa her yn ailafael mewn gwaith a ddechreuodd ym Merthyr ar yr hyn a elwir yn 'fannau cyfamserol'. Felly, mewn canol trefi, gall creu lle, siop dros dro, o bosibl, lle gall masnachwyr—unig fasnachwyr, masnachwyr ar-lein, masnachwyr marchnad—dyfu ac ehangu a threialu bod â lle mewn siop i weld a allan nhw wneud llwyddiant o hynny cyn symud ymlaen. Felly, creu lle iddyn nhw fod yn y cyfamser rhwng dwy ran o'u taith. Ac mae hynny wedi bod yn arbrawf diddorol iawn, sydd â photensial enfawr i'w gyflwyno i'n holl ganol trefi.

Felly, rwyf i'n credu mai un o heriau yn hyn yw sut yr ydych yn ei reoli, oherwydd po fwyaf y byddwch yn ymchwilio i hyn, y mwyaf o botensial sydd i fynd i bob math o gyfeiriadau gwahanol, a dod â rhywfaint o ddisgyblaeth a blaenoriaeth iddo, rwy'n credu, fu un o'r heriau. Ac mae hon yn bendant yn agenda, yn fy marn i, i Lywodraeth a Senedd nesaf Cymru. Rydym ni ond wedi dechrau crafu'r wyneb, rwy'n meddwl, ac wedi dechrau creu brwdfrydedd ac ymwybyddiaeth ymysg y grwpiau yr ydym yn gweithio gyda nhw o botensial yr agenda hon, ac rwy'n gobeithio y bydd yn tyfu ac yn tyfu.