1. Beth yw asesiad diweddaraf Llywodraeth Cymru o effaith y cytundeb masnach a chydweithredu rhwng y UE a'r DU ar Gymoedd de Cymru? OQ56362

Cyhoeddais ddadansoddiad yn ddiweddar o oblygiadau'r cytundeb masnach a chydweithredu. Mae'r berthynas newydd â'r Undeb Ewropeaidd a negodwyd gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig yn rhoi ein busnesau dan anfantais, yn cyfyngu ar hawliau ein dinasyddion i fyw a gweithio dramor, a gallai ei gwneud yn anos recriwtio gweithwyr ar gyfer ein gwasanaethau hanfodol, ac mae'n bygwth buddsoddiad yn ein cymunedau.

Diolch ichi am yr ateb hwnnw, Weinidog. A fyddech yn cytuno felly fod ymffrost Boris Johnson am ei gytundeb Brexit heb ddim tariffau, cwotâu na rhwystrau heblaw am dariffau bellach yn groes i brofiad busnesau gweithgynhyrchu bach yn y Cymoedd, ac mae'r hyn a arferai fod mor syml â masnachu gyda Bryste neu Birmingham, dyweder, bellach yn fwy cymhleth na masnachu gyda Japan neu Ganada? Weinidog, heddiw lansiais arolwg o gwmnïau lleol yn fy etholaeth i gasglu tystiolaeth fanylach. Ac er y gallai fod yn rhy gynnar o hyd i wybod y canlyniad terfynol, a fyddech yn cytuno bod y trefniadau masnachu newydd yn llyffethair ar economi Cymoedd de Cymru ar hyn o bryd?

Lywydd, hoffwn ddweud fy mod wedi gweld yr arolwg yn cael ei lansio ar-lein gan Dawn Bowden yn gynharach heddiw. Ac rwy'n credu ei fod yn enghraifft o'r union fath o ymgysylltiad â busnesau mewn etholaethau y credaf ei fod yn hanfodol yn fy ardal i o ganlyniad i adael y cyfnod pontio. Felly, cymeradwyaf y fenter honno'n gryf iawn. Ac rwy'n cytuno â Dawn Bowden fod yr amodau i'n busnesau wedi newid yn sylweddol ddiwedd mis Rhagfyr, a bydd yn parhau i gael effaith negyddol sylweddol, mae arnaf ofn, gan weithredu, yn y ffordd roedd Dawn Bowden yn ei ddweud, fel llyffethair ar rai o'n heconomïau, gan gynnwys yng Nghymoedd de Cymru. Er bod y cytundeb yn honni ei fod yn darparu trefniadau dim tariff a dim cwota, mae hyn wrth gwrs yn amodol ar allu cynhyrchion i gydymffurfio â rhwystrau eraill heblaw am dariffau mewn perthynas â rheolau tarddiad ac i gyfrif am TAW, mewn ffordd y gwelwn eisoes ei bod yn achosi heriau sylweddol i lawer o'n hallforwyr. Bellach, ceir llawer o gynhyrchion na ellir eu hallforio o gwbl i'r UE, gan gynnwys mewn rhai meysydd cynhyrchu bwyd. Felly, credaf yn bendant mai'r hyn a welwn—ac ofnaf mai'r hyn y gwêl hithau o'i harolwg—yw y bydd goblygiadau real iawn i'r economi ac i fusnesau, ac yn hollbwysig, i swyddi a bywoliaeth pobl.