Part of the debate – Senedd Cymru am 5:51 pm ar 9 Mawrth 2021.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Hoffwn i ddiolch i'r Aelodau am eu diddordeb a'u cyfraniadau. Wrth ymateb i'r pwyntiau penodol a gododd yr Aelodau, am eiliad, bron nad oes gen i'r geiriau ar gyfer haerllugrwydd Laura Jones, a geisiodd gyhuddo Llywodraeth Cymru o'r math o wleidyddiaeth pot mêl y mae'n amlwg wedi dod i'w ddisgwyl mewn setliad llywodraeth leol, gan ei bod yn cynrychioli plaid sydd wedi'i chyhuddo gan athro yng Nghaergrawnt, yr Athro Diane Coyle, athro polisi cyhoeddus Bennett ym Mhrifysgol Caergrawnt, o fod yn eithaf amlwg o ran eu gwleidyddiaeth pot mêl wrth gyfeirio £4.8 miliwn o gyllid i seddi'r Torïaid heb unrhyw gyfiawnhad o gwbl. Gallwch chi ddweud mai dyna y mae'n ei ddisgwyl gan eraill, ond rwyf i yma i ddweud wrthi nad ydym ni'n ymddwyn yn y modd hwnnw yng Nghymru. Fel y nododd Mike Hedges, gallwch edrych ar y gwariant fesul pen mewn ffordd gwbl wahanol, a'r cynnydd bob blwyddyn, a gallwch chi weld nad oes unrhyw duedd o gwbl tuag at awdurdodau Llafur nac at unrhyw ranbarth penodol. Mae'r setliad dosbarthu yn gweithio'n deg ac yn dda, a dyna pam mae gennym ni berthynas cystal gydag awdurdodau lleol, ac nid yw hynny ychwaith yn wir dros y ffin, lle mae'r dybiaeth ar lefel y cyllid sydd ar gael i awdurdodau lleol yn rhagdybio cynnydd o 4.99 y cant yn y dreth gyngor yn gyffredinol.
Gan droi at yr hyn a ddywedodd Delyth, rwy'n cytuno â chanran fawr o'r hyn a ddywedodd Delyth. Fe wnes i ddweud mewn gwirionedd, serch hynny, yn fy sylwadau agoriadol, Delyth, ein bod ni wedi ein harswydo yn llwyr gan safbwynt Llywodraeth y DU ar gyflogau'r sector cyhoeddus. Maen nhw'n cefnu ar yr addewidion a wnaethon nhw i staff y GIG, a cheir diffyg parch llwyr i'r gwaith y mae pobl wedi ei wneud mewn gwasanaeth cyhoeddus yn ystod y pandemig, yn Lloegr ac yn wir ledled Cymru, lle'r ydym ni, wrth gwrs, wedi cadw ein holl wasanaethau ymateb yn y sector cyhoeddus ac mae pobl wedi ymateb yn llwyr i'r her honno mewn ffordd yr wyf i'n hynod ddiolchgar amdani. Rwy'n dweud unwaith eto, heb unrhyw ymddiheuriad o gwbl, na fyddem ni wedi gallu dod trwy'r pandemig yn y modd yr ydym ni wedi ei wneud heb weithwyr llywodraeth leol, ac rwyf i'n hynod ddiolchgar iddyn nhw. Fodd bynnag, nid ydym yn cael ein hariannu i ddarparu'r setliad hwnnw, ac mae'n warthus nad ydym ni'n cael ein hariannu i ddarparu'r setliad y byddem ni wedi hoffi ei ddarparu, oherwydd wrth gwrs ni fyddwn yn cael swm canlyniadol o'r setliad cyflog yn Lloegr, gan nad ydyn nhw'n mynd i wneud hynny. Mae'n waradwyddus, a dweud y gwir.
O ran y sylwadau ynghylch digonolrwydd y setliad, mae'r Llywodraeth yn cydnabod y blaenoriaethau a'r pwysau yr ydym ni a llywodraeth leol yn eu hwynebu trwy'r setliad a'r cyllid ehangach sydd ar gael i lywodraeth leol. Fel y nodir yng nghyllideb Cymru gan fy nghyd-Aelod a'm cyfaill Rebecca Evans, y Gweinidog cyllid, ein blaenoriaethau cyllid o hyd yw gwasanaethau iechyd a llywodraeth leol. Mae'r setliad ariannol hwn yn welliant parhaus sylweddol mewn cyllid ar gyfer llywodraeth leol ac mae'n cyflawni o ran yr flaenoriaeth honno.
I fyfyrio ar yr hyn a ddywedodd Mike Hedges, mae'n adlewyrchu ein hymrwymiad i gefnogi'r rhai sydd ei angen fwyaf, ac rydym yn gwybod mai trwy ein cynghorau lleol y gellir cyflawni hynny'n bennaf. Fel y dywedodd ef, mae'r amrywiaeth o bethau y gall awdurdodau lleol eu cyflawni ledled Cymru, oherwydd y setliad rhagorol hwn, yn rhywbeth a fydd er lles bob un ohonom. Wrth gwrs, byddem ni wedi hoffi gwneud setliad tymor hwy, ond wrth gwrs nid ydym ni ein hunain yn cael y setliad tymor hwy hwnnw, ac felly ni allwn drosglwyddo ymlaen i'r awdurdodau yr hyn nad ydym ni'n ei gael ein hunain. Rydym ni wedi cael y drafodaeth honno lawer gwaith gyda llywodraeth leol ac rwy'n gwybod eu bod wedi gwneud y pwynt hwnnw yn uniongyrchol i'r Ysgrifennydd Gwladol eu hunain fod hyn yn rhywbeth y mae bob un ohonom ei angen, a dywedodd y Gweinidog cyllid yn gynharach y byddai'n well o lawer pe byddai gennym ni setliad aml-flwyddyn fel y gallem i gyd gynllunio ar gyfer y dyfodol mewn modd llawer mwy myfyriol.