Eitem 15 yw'r eitem nesaf. Y rheini yw'r Rheoliadau Treth Trafodiadau Tir (Amrywio Dros Dro Gyfraddau a Bandiau ar gyfer Trafodiadau Eiddo Preswyl) (Cymru) (Diwygio) 2021. Dwi'n galw ar y Gweinidog Cyllid i gyflwyno'r rheoliadau yma—Rebecca Evans.

Cynnig NDM7656 Rebecca Evans

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo Rheoliadau Treth Trafodiadau Tir (Amrywio Dros Dro Gyfraddau a Bandiau ar gyfer Trafodiadau Eiddo Preswyl) (Cymru) (Diwygio) 2021 a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 4 Mawrth 2021.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch. Mae'n bleser gennyf i agor y ddadl ar Reoliadau Treth Trafodiadau Tir (Amrywio Dros Dro Gyfraddau a Bandiau ar gyfer Trafodiadau Eiddo Preswyl) (Cymru) (Diwygio) 2021. Diolch i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a Chyfansoddiad a'r Pwyllgor Cyllid am eu hadroddiadau.

Fis Gorffennaf diwethaf, fe wnes i reoliadau i gyflwyno cyfnod gostyngiad treth dros dro ar gyfer Treth Trafodiadau Tir. Fe wnaeth y Senedd gymeradwyo'r broses o wneud y rheoliadau hynny ym mis Medi. Diben y rheoliadau diweddaraf yw ymestyn y cyfnod gostyngiadau treth dros dro o'r dyddiad dod i ben gwreiddiol, sef 31 Mawrth i 30 Mehefin. Rwyf i wedi gwrando ar bryderon prynwyr tai ledled Cymru a gweithwyr proffesiynol yn y farchnad dai ynghylch oedi a allai fod yn effeithio ar rai o'r bobl a allai fod wedi disgwyl gallu cwblhau eu trafodiadau erbyn 31 Mawrth. Mae'r estyniad hwn i'r cyfnod gostyngiadau treth dros dro yw rhoi amser ychwanegol i'r trethdalwyr hynny gwblhau prynu eu heiddo.

Dylai prynwyr sy'n mynd i drafodiadau ar hyn o bryd gynllunio ar gyfer y posibilrwydd y gallai fod ganddynt Dreth Trafodiadau Tir i'w thalu neu fod cynnydd yn eu hatebolrwydd treth. Mae'n rheol syml a chlir: os byddwch chi'n cwblhau ar, neu cyn 30 Mehefin, bydd y cyfnod gostyngiad yn berthnasol; os byddwch chi'n cwblhau wedyn, bydd y cyfraddau safonol yn berthnasol. Yn bwysig, mae ein cyfnod gostyngiad treth dros dro, yn wahanol i weddill y DU, mae'n berthnasol i'r rhai sy'n talu'r prif gyfraddau preswyl yn unig. Nid oes unrhyw ostyngiadau treth i fuddsoddwyr mewn eiddo prynu i osod, eiddo gwyliau wedi'u dodrefnu ar osod neu ail gartrefi. Mae hyn yn sicrhau bod manteision yr amrywiad dros dro hwn yn cael eu darparu'n fras i'r rhai sy'n prynu cartrefi i fyw ynddyn nhw. 

Mae'r estyniad i'r cyfnod gostyngiadau treth dros dro, er y bydd yn parhau i ddarparu ysgogiad economaidd ac yn parhau i gefnogi'r economi yng Nghymru, wedi'i gyfeirio'n bennaf at helpu prynwyr tai sydd wedi wynebu oedi yn y broses prynu cartref yn y cyfnod cyn 31 Mawrth. Dylai'r rhan fwyaf lwyddo i gwblhau erbyn y dyddiad cau newydd.

Mae'r estyniad i'r cyfnod lleihau treth dros dro yn ymateb cytbwys a syml gan y Llywodraeth hon. Mae'r estyniad yn deg i'r prynwyr tai hynny nad ydyn nhw wedi gallu cwblhau prynu eu heiddo, ac yn syml, drwy barhau i weithredu drwy gyfeirio at derfyn amser clir. Rwy'n gofyn felly am gefnogaeth y Senedd i gadarnhau'r estyniad i'r cyfraddau Treth Trafodiadau Tir dros dro.

Fel y gwnaethom ni ei glywed, mae'r rheoliadau hyn yn pennu estyniad i'r amrywiad dros dro presennol i'r Dreth Trafodiadau Tir a chyfraddau a bandiau Treth Trafodiadau Tir a fydd yn berthnasol i bryniannau a thrafodiadau eiddo preswyl penodol, gan ddechrau ar 1 Ebrill ac yn dod i ben ar 30 Mehefin 2021, gyda'r cyfraddau a bandiau'n dychwelyd yn ôl i'r rhai a oedd mewn grym cyn 27 Gorffennaf 2020 ar ôl y dyddiad hwnnw. Rydym ni, wrth gwrs, yn cefnogi'r estyniad hwn, er ein bod ni'n gresynu bod y terfyn uchaf ar y band sero yn aros ar £250,000. 

Yn dilyn cyhoeddiad Canghellor y DU bod gwyliau presennol y dreth stamp yn Lloegr, gyda band cyfradd sero hyd at £500,000, yn cael ei ymestyn tan ddiwedd mis Mehefin, ac y bydd y band cyfradd sero wedyn yn £250,000 tan ddiwedd mis Medi i hwyluso'r pontio, gan ddychwelyd i'r gyfradd arferol yno o 1 Hydref, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei bod yn ymestyn dros dro y cyfnod gostwng treth dros dro Treth Trafodiadau Tir gyfatebol yng Nghymru tan 30 Mehefin ond yn dal i gadw'r terfyn uchaf y band cyfradd ar £250,000.

Yn Lloegr, bydd y gyfradd sero ar gyfer prynwyr tro cyntaf o 1 Gorffennaf yn dal i fod hyd at £300,000, ond, o 1 Gorffennaf yng Nghymru, dim ond hyd at £180,000 y bydd y band cyfradd sero, ac yna'n codi i 3.5 y cant hyd at £250,000 a 5 y cant dros £250,000. Wel, fel y dywedodd rhywun a gafodd ei fagu yng ngogledd Cymru wrthyf i, maen nhw'n prynu tŷ newydd sbon yn Wrecsam am £280,000, ond bydd hyn yn ychwanegu cost arall o £3,950 at eu pryniant ac felly maen nhw'n ystyried dod o hyd i rywbeth yn Lloegr yn lle hynny. Ac er y bydd y terfyn uchaf ar y band cyfradd sero yn Lloegr yn gostwng i £125,000 o 1 Hydref, ni fydd prynwyr tro cyntaf yno wedyn yn talu dim ar bryniannau hyd at £300,000, yn wahanol i Gymru. Er bod Llywodraeth Cymru yn sôn am brisiau prynu cyfartalog prynwyr tro cyntaf yng Nghymru, nid yw'r rhain yn berthnasol i nifer fawr o boblogaeth Cymru, yn enwedig mewn rhanbarthau poblog trawsffiniol. Felly, ni allwn ni gefnogi'r rheoliadau hyn a byddwn ni'n ymatal yn unol â hynny. 

Diolch i'r Gweinidog am ei datganiad. Rydym ni'n gresynu na all y cyfraddau is hyn o Dreth Trafodiadau Tir gael eu hymestyn tan 30 Medi, oherwydd, pe baen nhw'n gwneud hynny, byddem ni'n cael cyfnod o dri mis lle'r oedd gennym ni drothwy hyd at £250,000 a oedd, unwaith eto, yr un fath yng Nghymru a Lloegr, y byddem ni, wrth gwrs, yn dymuno'i gael. Fodd bynnag, hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am wneud yr estyniad o gwbl, oherwydd yn fy mag post i roedd gennyf i nifer o bryderon i raddau mwy, neu i raddau mwy byth, eu bod nhw'n ofni colli cyfle ar 30 Mawrth oherwydd ni fyddai cyfreithwyr neu fel arall yn gallu mynd drwy drafodiadau fel yr oedden nhw'n ei ddisgwyl. Gwelais i heddiw o ddata Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi ar gyfer mis Chwefror, ac rwy'n tybio ei fod yn ymwneud â'r dreth dir ar y dreth stamp ar gyfer Lloegr a Gogledd Iwerddon yn unig, fod cynnydd o tua 50 y cant o flwyddyn i flwyddyn. Felly, gobeithio bod y Gweinidog yn cael swm da o refeniw treth trafodiadau tir gan bobl sy'n rhuthro i gwrdd â'r dyddiad cau ac efallai'n fwy byth nawr gan ei fod wedi'i ymestyn. Felly, er fy mod i'n gresynu nad yw'n cael ei ymestyn ymhellach i gyfateb â chyfradd y DU ar gyfer Lloegr a Gogledd Iwerddon dros drydydd chwarter cyfnod y flwyddyn galendr, hoffwn i ddiolch iddi serch hynny am wneud yr estyniad hwnnw, a gafodd dderbyniad da gan lawer o unigolion a oedd yn ofni colli cyfle heb fod unrhyw fai arnyn nhw. Diolch.

Y Gweinidog i ymateb.

Diolch am y cyfraniadau i'r ddadl y prynhawn yma, ac mae'r penderfyniad yr wyf i wedi'i wneud yma yng Nghymru yn briodol iawn i'r farchnad dai, oherwydd mae'r band cyfradd sero dros dro bellach tua £66,000 yn uwch na chost gyfartalog cartref yma yng Nghymru, sef £184,000. Ac mae hefyd £70,000 yn uwch na'r trothwy cychwynnol arferol, sydd, wrth gwrs, yn £180,000. Ac fel y dywedais i yn fy sylwadau agoriadol, prif ddiben ymestyn yw darparu'r amser ychwanegol hwnnw i'r bobl hynny nad ydyn nhw'n gallu cwblhau erbyn 31 Mawrth, ond mae'n wir bod y farchnad dai yng Nghymru wedi bod yn hynod gadarn hyd yn oed yn ystod y 12 mis diwethaf, ac mae'r data trafodiadau preswyl a gafodd eu cyhoeddi gan Awdurdod Cyllid Cymru yn dangos bod lefelau trafodiadau yn y misoedd o fis Hydref i fis Ionawr wedi dychwelyd i tua lefelau cyn pandemig. Felly, mae'r farchnad dai'n syndod o gadarn, rwy'n credu, yma yng Nghymru.

Mae rhai cwestiynau wedi'u codi ynghylch pam na wnaethom ni benderfynu ddilyn yr un dull â Llywodraeth y DU o ran y polisi, ac rydym ni wedi dewis dull gweithredu gwahanol yn fwriadol, sy'n briodol i'n marchnad dai ein hunain yma yng Nghymru. Oherwydd, wrth gwrs, byddai darparu'r un polisi ag sydd ganddyn nhw dros y ffin wedi dileu treth, neu wedi darparu gostyngiadau treth mawr iawn, iawn, ar gyfer rhai o'r eiddo preswyl drutaf sydd gennym ni yng Nghymru, o gofio bod y prisiau cyfartalog sydd gennym ni'n wahanol iawn. Ac wrth gwrs, roedd y polisi yn Lloegr wedi'i gynllunio'n fawr iawn i ymateb i brisiau tai yn Llundain a'r de-ddwyrain. Ac wrth gwrs, gwnaethom ni benderfyniad gwahanol, ac roedd ein penderfyniad yn golygu nad ydym ni wedi darparu'r gostyngiadau treth hynny i brynwyr ail gartrefi neu eiddo prynu i osod, felly rydym ni wedi cael polisi llawer mwy pwyllog yma yng Nghymru, a oedd yn golygu hefyd, wrth gwrs, ein bod ni wedi gallu buddsoddi arian ychwanegol yn y farchnad tai cymdeithasol, sy'n golygu bod ein dull gweithredu yn llawer mwy blaengar hefyd.

Nid wyf o'r farn mewn gwirionedd fod unrhyw rinwedd yn y math hwnnw o ddull gweithredu graddol y mae Llywodraeth y DU wedi'i gymryd o ran tynnu'n ôl o'r newidiadau diweddaraf, oherwydd, dros y ffin, darparodd gwyliau'r dreth dir y dreth stamp ostyngiad treth o hyd at 3 y cant ar gost eiddo, a £15,000 byddai'r uchafswm arbediad yno wedi bod, unwaith eto'n adlewyrchu'r farchnad dai wahanol dros y ffin, ond mae'r cyfnod gostyngiad Treth Trafodiadau Tir hyd at uchafswm o 1 y cant yn golygu arbediad uchaf o £2,450, felly, unwaith eto, yn adlewyrchu'r gwahanol brisiau tai a'r darlun sydd gennym yma yng Nghymru. Ond, pan fyddwn ni'n dychwelyd at y trothwy cychwynnol arferol ar gyfer Treth Trafodiadau Tir, a'r ddwy dreth trafodiadau eiddo arall yn y DU yn dychwelyd i'w lefelau arferol, bydd yn golygu mai Cymru yw'r unig wlad yn y DU o hyd gyda throthwy cychwynnol ar gyfer talu treth sydd tua phris cyfartalog tai, ac, wrth gwrs, yn Lloegr, y trothwy cychwynnol arferol yw £125,000, sef tua hanner y pris cyfartalog dros y ffin. Felly, hyd yn oed pan fyddwn ni'n dychwelyd at y prisiau arferol—neu'r cyfraddau arferol, dylwn i ddweud—yna bydd gennym ni'r system fwyaf blaengar o hyd. Ac wrth gwrs, mae ein gostyngiad i holl brynwyr cartrefi, yn hytrach na chynnig hynny i brynwyr tro cyntaf yn unig, sydd, yn ôl yr hyn yr wyf i'n ei ddeall, yn fwriad y Blaid Geidwadol, pe baen nhw mewn sefyllfa yng Nghymru i gyfyngu eu cefnogaeth i brynwyr tro cyntaf yn unig, yn hytrach na phob prynwr tŷ.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw un yn gwrthwynebu? Oes, dwi'n gweld gwrthwynebiad, ac felly mae'r bleidlais ar y cynnig yna'n cael ei gohirio tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.