Part of the debate – Senedd Cymru am 4:12 pm ar 24 Mawrth 2021.
Mae'n dda cael rhai cyd-Aelodau i ddadlau gyda hwy ar hyn. Diolch i Mark Isherwood a Caroline Jones am eu cyfraniadau; mae'n debyg y dylwn ddiolch hefyd i Rebecca a oedd yn garedig wrthyf yn ei sylwadau. Hoffwn ymddiheuro hefyd i'r Ceidwadwyr Cymreig oherwydd pan glywais gyntaf am y cynnig eithriadol hwn gan y Pwyllgor Busnes, cefais fy nghamarwain fod rheolwr busnes y Ceidwadwyr wedi'i gefnogi. Cefais wybod nad oedd hynny'n wir, felly rwy'n ymddiheuro'n llwyr am fy nghamgymeriad cychwynnol wrth ymateb i'r newyddion. Roeddwn yn meddwl ei fod wedi rhoi araith dda iawn yn gynharach.
Ac wrth ddarllen yr adroddiad gan y Pwyllgor Busnes, ac rwyf wedi gweld y clerc sydd wedi'i ysgrifennu, mae'r gwelliant 'achos yn erbyn'—paragraffau 12 i 14—yn cael ei roi'n huawdl iawn. Ni allaf ddweud yr un peth am y gwelliant 'achos dros', ond credaf mai'r rheswm dros hynny, hynny yw, cafodd ei ddisgrifio gan Mark Isherwood fel un annymunol, llawdrwm ac awdurdodus. Ond yr hyn y byddwn yn ei bwysleisio yw ei bod yn ymddangos i mi fod Plaid Cymru a Llafur yn camddefnyddio eu mwyafrif o ddwy ran o dair yn y Senedd bresennol er mwyn rhwymo Senedd olynol, i bob pwrpas. Maent yn ofni na fyddant yn cael y mwyafrif hwnnw; gyda'i gilydd, mae'n siŵr y byddant yn taflu rhywbeth arall at ei gilydd, ond heb fwyafrif o ddwy ran o dair ni fyddent yn gallu newid y Rheolau Sefydlog, felly maent wedi penderfynu defnyddio eu mwyafrif o ddwy ran o dair yn y pumed Senedd i benderfynu beth y dylai'r Rheolau Sefydlog fod ar gyfer y chweched Senedd yn y meysydd dadleuol hyn sy'n rhai pleidiol iawn.
Sylwaf nad yw cynnig blaenorol i gynyddu maint lleiaf grŵp o dri i bedwar wedi dod drwodd i'r fersiwn derfynol. Nid wyf yn siŵr ai'r rheswm am hynny yw bod arolygon barn yn dangos bod Plaid Diddymu Cynulliad Cymru bellach mewn sefyllfa lle rhagwelir y byddwn yn cael pedair sedd, felly credwyd nad oedd yn angenrheidiol nac yn ddefnyddiol i wneud y newid hwnnw, ond beth bynnag mae'n aros ar dair sedd. Nid oes gennyf ddadl benodol ar sail egwyddor ynglŷn â beth ddylai maint grŵp fod, ond rwy'n fodlon â thair sedd.