2. Cwestiynau i Weinidog y Gymraeg ac Addysg – Senedd Cymru ar 16 Mehefin 2021.
4. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi iechyd meddwl myfyrwyr yng Nghymru? OQ56601
Heddiw, cyhoeddais y cynllun 'Adnewyddu a diwygio', fframwaith ar gyfer ymateb y Llywodraeth hon i effeithiau'r pandemig ar ddysgu. Mae'r cynllun yn canolbwyntio ar gefnogi sylfeini dysgu, gan gynnwys llesiant dysgwyr, a chefnogi dysgwyr i wneud cynnydd drwy ganolbwyntio ar eu gallu i fod yn wydn.
Cyfarfûm ag Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru yr wythnos diwethaf, ac maent wedi bod yn cynnal arolygon ymysg myfyrwyr prifysgol sy'n dangos bod 60 y cant o'u haelodau'n dweud bod eu hiechyd meddwl yn waeth na'r hyn ydoedd cyn y pandemig a'i fod wedi gwaethygu pwysau cymdeithasol, pwysau ariannol a'r gwaith academaidd y maent yn ei wynebu. O ganlyniad, mae myfyrwyr mewn mwy o berygl o ddatblygu problemau iechyd meddwl. Gwelais fod—. Wel, y llynedd, y tymor diwethaf, fe wnaethom groesawu'r ffaith bod Llywodraeth ddiwethaf Cymru wedi buddsoddi £10 miliwn mewn gwasanaethau iechyd meddwl yn ystod y pandemig, buddsoddiad a gafodd effaith fawr ar fyfyrwyr prifysgol. Gwelais eich datganiad ysgrifenedig y bore yma, fel y nodoch chi yn awr, lle roeddech chi'n dweud bod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i helpu—ac rwy'n dyfynnu—
'dysgwyr ôl-16 i symud ymlaen at gamau nesaf eu taith,' ac yn darparu amlinelliad o sut y câi hynny ei gyflawni. Ond a gaf fi ofyn am ychydig mwy o fanylion felly ynglŷn â sut yr eir i'r afael ag iechyd meddwl ôl-16 fel rhan o'r strategaeth honno?
Yn sicr. Yng nghyd-destun addysg bellach, yn amlwg, mae sefydliadau unigol yn darparu eu cymorth iechyd meddwl a llesiant eu hunain i fyfyrwyr mewn amrywiaeth eang o wahanol ffyrdd, o gwnsela, cymorth ar-lein, hyfforddiant gwytnwch—ceir amrywiaeth eang o opsiynau y mae sefydliadau unigol yn eu darparu i'w myfyrwyr. Maent i gyd wedi datblygu rheini ac yn gweithredu strategaethau llesiant i'w cefnogi. Yr hyn a welsom yn y prosiectau a gyflawnwyd yn ystod y flwyddyn ariannol ddiwethaf yw bod amrywiaeth o adnoddau wedi'u datblygu y gellir eu prif ffrydio a'u darparu ar draws y proffesiwn, os mynnwch, a byddant ar gael ar Hwb yr haf hwn, felly mae'r adnoddau hynny ar gael yn ehangach. Ac rydym wedi gwneud dyraniad pellach o £2 filiwn ar gyfer y flwyddyn ariannol hon a fydd yn helpu i gynnal rhai o'r partneriaethau sy'n sail i rai o'r mentrau hynny, ac rydym yn seilio rhai o'r ymyriadau rydym yn eu gwneud ar argymhellion o adroddiadau prosiect a gawsom yn ôl ym mis Mawrth, sy'n rhoi sylfaen dystiolaeth i ni ar yr hyn sy'n gweithio.
Mewn addysg uwch, fel y mae'r Aelod yn dweud yn ei gwestiwn, gwnaethom fuddsoddi £10 miliwn yn fwyaf diweddar, a chyfarfûm, hefyd, â llywydd Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr ychydig wythnosau'n ôl i drafod sut y mae hon yn flaenoriaeth—blaenoriaeth a rennir, os caf ei roi felly—i ni ac Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr. Dywedodd yn glir iawn pa mor arwyddocaol yw rhai o'r heriau y mae myfyrwyr yn eu hwynebu. Galluogai'r arian hwnnw y prifysgolion i gyflwyno ystod o fesurau ac ymyriadau, ac mae Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru yn cynnal gwerthusiad o'r mesurau ar hyn o bryd. Bydd rhai canlyniadau interim yn cael eu cyhoeddi cyn bo hir, ac yna, ym mis Gorffennaf, cyhoeddir adroddiad llawnach ar ba mor effeithiol y mae rhai o'r rheini wedi bod, a byddaf yn edrych ymlaen i weld pa effaith y mae'r rheini wedi'i chael ar lawr gwlad bryd hynny.
Weinidog, rwy'n gwybod ein bod eisoes wedi cael ein neges longyfarch wrth y lifftiau yn gynharach, felly rwyf am eich arbed rhag yr arswyd o'i dweud o flaen pawb heddiw. Hoffwn ofyn i chi: mae ymchwil gan Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru yn datgelu bod myfyrwyr mewn mwy o berygl o ddatblygu problemau iechyd meddwl na'r boblogaeth gyffredinol. Mae llawer o bobl yn wynebu problemau iechyd meddwl am y tro cyntaf pan fyddant yn y brifysgol neu'r coleg, gyda phwysau academaidd a'r pryder o fyw oddi cartref am y tro cyntaf, ynghyd â ffactorau eraill, yn gwneud myfyrwyr yn agored i iechyd meddwl gwael. Gwaethygwyd y sefyllfa hon gan y pandemig, sydd wedi amharu ar addysg llawer o fyfyrwyr. Hoffwn wybod beth yw eich ymateb i alwad Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr ar Lywodraeth Cymru i gyflwyno strategaeth gydgysylltiedig sy'n cysylltu darpariaeth mewn addysg â gwasanaethau'r GIG er mwyn sicrhau bod myfyrwyr yn cael y cymorth a'r gefnogaeth y maent eu hangen yn ddybryd. Diolch.
Diolch i'r Aelod am y cwestiwn hwnnw, a chredaf ei bod yn pwysleisio pa mor sylweddol yw'r broblem. Credaf, yn y ffordd yr ymatebais i Hefin David, fod dwy agwedd ar hyn. Un ohonynt yw'r buddsoddiad o £10 miliwn, a oedd yn ymwneud yn benodol â darparu mwy o gefnogaeth ar gyfer anawsterau emosiynol ac iechyd meddwl, ond roedd yna becyn cymorth pellach cyn hynny hefyd a oedd yn ymwneud â chaledi yn fwy eang. Credaf mai'r pwynt y mae'r Aelod yn ei wneud yn ei chwestiwn yw bod ffynhonnell yr heriau iechyd meddwl i lawer o'n myfyrwyr mewn gwirionedd y tu hwnt i'r uniongyrchol, efallai, ac mae'r ymdeimlad hyglwyf y soniodd llywydd Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr wrthyf amdano ymhlith y myfyrwyr dros y flwyddyn ddiwethaf yn cyfrannu yn fy marn i at rai o'r heriau iechyd meddwl hynny, ac rwy'n gobeithio y bydd y gefnogaeth rydym wedi gallu ei darparu yn helpu prifysgolion i fynd i'r afael â hynny.