1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 22 Mehefin 2021.
7. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i ddefnyddio amgylchedd naturiol Islwyn er budd ei phobl? OQ56644
Llywydd, ddoe cafodd Ffordd Geedwig Cwmcarn, un o'r llu o atyniadau amgylcheddol yn Islwyn, ei hailagor. Diolchaf i'r Aelod am ei chefnogaeth gyson i hyn a'r agenda amgylcheddol ehangach yn ei hetholaeth.
Diolch yn fawr, Prif Weinidog. Ddoe, fel y dywedasoch chi, ailagorodd ffordd goedwig Cwmcarn am y tro cyntaf ers 2014 yn dilyn buddsoddiad gwerth miliynau o bunnoedd. Prif Weinidog, mae yno faes gwersylla newydd a gwell, llyn, nifer o lwybrau newydd i bob gallu gyda mynediad i bawb, tri man chwarae newydd, llwybr cerfluniau coetir a chaban pren gyda golygfeydd panoramig—gwir, mewn gwirionedd—golygfeydd panoramig o gymunedau Islwyn, a bydd hynny'n gweithredu fel man ar gyfer dysgu yn yr awyr agored ac yn gatalydd a gobeithio, yn ysgol goedwig yn y dyfodol.
Prif Weinidog, a gaf i, ar ran pobl Islwyn, ddiolch i chi a Llywodraeth Lafur Cymru, a welodd botensial yr amgylchedd naturiol, syfrdanol yng nghymoedd Gwent, a blaenoriaethu coedwig Cwmcarn wrth gychwyn prosiect tasglu'r Cymoedd? Ac a wnewch chi, Prif Weinidog, ymuno â mi i ddiolch i gyfeillion coedwig Cwmcarn—Cymdeithas Twmbarlwm, Cymdeithas Hanes Diwydiannol Tŷ Rhydychen yn Rhisga a phobl Islwyn—a fu'n hyrwyddo ac yn brwydro am saith mlynedd hir gyda mi am i un o drysorau amgylchedd naturiol Cymru fod ar gael i bawb unwaith eto? Prif Weinidog, sut, felly, y gall Llywodraeth Cymru sicrhau bod etifeddiaeth tasglu'r Cymoedd yn cael ei warchod, a'i ddiogelu a'i feithrin hefyd ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol?
Llywydd, diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn yna. Roedd ddoe yn ddiwrnod gwych gydag ailagor y goedwig. Mae gen i atgofion hynod o braf ohoni, o fynd â fy mhlant i yno pan oedden nhw'n tyfu i fyny, ac roeddwn i'n ddigon ffodus, Llywydd, i allu ymweld â hi eto ym mis Mawrth eleni, ynghyd â rhai teuluoedd i bobl a fu farw yn ystod yr argyfwng coronafeirws, lle'r oedd coed yn cael eu plannu er cof am anwyliaid. Roedd yn ddiwrnod syfrdanol o braf, ac mae cyfoeth llwyr yr amgylchedd naturiol hwnnw yn ased anhygoel sydd gennym ni. Mae wedi bod trwy gyfnod anodd iawn, Llywydd, fel y gwyddoch chi—bu'n rhaid cwympo 115,000 o goed yn y goedwig oherwydd syndrom marwol sydyn y derw, a effeithiodd ar y coed llarwydd, mewn gwirionedd, yng Nghwmcarn, a dyna pam y mae wedi cymryd y saith mlynedd hir hyn iddi gael ei hailagor.
Ond y pwynt y mae Rhianon Passmore yn ei wneud yw'r un pwysig: mai'r grwpiau lleol hynny, dros y blynyddoedd hir hynny, y bobl ymroddedig iawn hynny ac ymrwymiad gwirioneddol yr awdurdod lleol i'r safle hwnnw yw'r hyn sydd wedi arwain at ei ailagor, nid yn unig fel yr oedd o'r blaen, ond gyda'r holl gyfleusterau ychwanegol hynny y cyfeiriodd yr Aelod lleol atyn nhw, a gwn y bydd yn mynd ymlaen i ddenu llawer o bobl nawr i'r safle sydd wedi ailagor. Ac fel y dywedodd hi, mae'n rhan o'r patrwm buddsoddi ehangach hwnnw a addawyd gennym drwy waith tasglu'r Cymoedd—yr arian yr ydym ni wedi ei fuddsoddi yn y lleoliadau cyrchfan hynny. Gallwch chi wir wneud taith ar draws y cymunedau hynny yn y Cymoedd erbyn hyn o un o'r safleoedd cyrchfan hynny i'r llall, bob un â buddsoddiad newydd ynddo, bob un yn dweud rhywbeth arbennig am hanes neu amgylchedd y rhan honno o Gymru, ac rwyf i'n credu y bydd llawer o ymwelwyr yn ailddarganfod cyfoeth y cymunedau hynny, a bydd Cwmcarn yn sicr yn un o'r perlau yn y profiad hwnnw.
Ac yn olaf, cwestiwn 8, Rhys ab Owen.