1. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o'r prinder sgiliau yn y diwydiant cludo nwyddau? OQ56736

Rydym yn hynod bryderus o glywed yr adroddiadau am brinder sgiliau eang ar draws y sector logisteg, yn enwedig gyrwyr, a'r effeithiau canlyniadol y gallai hyn eu cael ar gadwyni cyflenwi hanfodol, gan gynnwys bwyd. Rydym ni'n gweithio yn agos gydag Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig i sicrhau bod cadwyni cyflenwi bwyd Cymru yn cael eu diogelu.

Wel, mae prinder gyrwyr lorïau yn ganlyniad uniongyrchol i gynllunio gwael gan Lywodraeth Brexit Dorïaidd y DU. Mae cwmni cludo nwyddau mawr o Gymru yn fy rhanbarth i wedi colli 50 o yrwyr a oedd yn ddinasyddion yr UE gan nad oedden nhw'n bodloni meini prawf newydd y DU ar gyfer fisâu gweithwyr medrus. Er ein bod ni'n gwybod bod gyrwyr lorïau fwy nag erioed yn weithwyr allweddol, gan stocio ein harchfarchnadoedd, danfon ein pecynnau a chadw'r economi i symud, mae'r prinder gyrwyr eisoes yn achosi problemau gwirioneddol yn y sector amaethyddol, ac oni fydd Llywodraeth y DU yn mynd i'r afael â'r broblem hon ar frys, byddwn yn gweld silffoedd gwag mewn archfarchnadoedd yn fuan, yn enwedig yn y cymunedau gwledig ac anghysbell yn fy rhanbarth i. Felly, pa drafodaethau mae Llywodraeth Cymru wedi eu cael gyda Gweinidogion y DU ynglŷn â'r angen i ddatrys yr argyfwng sydd ar y gorwel, a beth allwn ni ei wneud yma yng Nghymru i liniaru effaith methiant polisi Brexit y Torïaid?

Mae Joyce Watson yn codi pwynt pwysig iawn, ac, yn sicr yn fy mhortffolio i, cyflwynais lawer o sylwadau i Lywodraeth y DU yn nhymor blaenorol y Llywodraeth—cyfarfodydd rheolaidd gyda'r Ysgrifennydd Gwladol yn DEFRA. Yn amlwg, mae nifer o resymau cymhleth, rwy'n credu, am y prinder, gan gynnwys tâl ac amodau gwaith. Ond rwy'n credu, yn sicr, bod y sefyllfa wedi ei gwaethygu i raddau helaeth gan ymadawiad torfol gweithwyr yr UE o'r DU o ganlyniad i'r fargen fasnach denau iawn a roddwyd i ni gan Lywodraeth y DU. Mae'n ymddangos bod llawer iawn o yrwyr cerbydau nwyddau trwm yng nghanol eu 50au, er enghraifft, ac, wrth gwrs, wrth iddyn nhw nesáu at ymddeol, a phan ddaw'r ffyrlo i ben hefyd, efallai y byddan nhw'n dewis ymddeol bryd hynny.

Rwy'n cyfarfod ag Ysgrifennydd Gwladol DEFRA eto yr wythnos nesaf, ac rwyf i wedi gofyn i'r eitem hon fod ar yr agenda, ond mae swyddogion yn gweithio yn agos iawn gyda'u cymheiriaid yn Llywodraeth y DU i geisio deall y sefyllfa. Rwyf i hefyd yn cyfarfod unwaith eto gyda'r sector manwerthu bwyd yn arbennig, oherwydd mae hyn yn rhywbeth y mae'r archfarchnadoedd yn dod yn fwyfwy pryderus yn ei gylch.

Gweinidog, arweiniodd y pandemig a'r cyfyngiadau symud dilynol ledled y Deyrnas Unedig at golli misoedd o hyfforddiant i yrwyr a chanslo 28,000 o brofion gyrwyr cerbydau nwyddau trwm. Mae hyn wedi tanseilio ymdrechion i dyfu'r gronfa o 300,000 o yrwyr lorïau cymwysedig yn y DU, y mae eu hangen ar frys gan fod traean o'r gyrwyr hynny dros 55 oed ac, fel y soniasoch, yn nesáu at ymddeoliad. Mae'r Gymdeithas Cludo Nwyddau ar y Ffyrdd yn honni ei bod yn ymddangos y bu agwedd rwystrol ac elyniaethus gan y sefydliad addysgol dros nifer o flynyddoedd at brentisiaethau cerbydau nwyddau trwm ac mae wedi galw am fwy o arian ar gyfer prentisiaethau i'r gyrwyr hynny. Pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda chyd-Weinidogion, ac eraill, i sicrhau bod prentisiaethau gyrwyr cerbydau nwyddau trwm yn cael y cyllid a'r cymorth sydd eu hangen arnyn nhw mewn gwirionedd? Diolch.

Felly, unwaith eto, mae hwnnw yn fater pwysig iawn, ac yn sicr, fel Llywodraeth Cymru—ac fe fyddwch yn ymwybodol bod llawer o'r materion a godwyd gennych chi yn eich cwestiwn wedi eu cadw i Lywodraeth y DU—gyda'r ysgogiadau sydd gennym ni, er enghraifft, rydym ni wedi sicrhau bod ein rhaglen ReAct wedi ariannu cannoedd o yrwyr cerbydau nwyddau trwm. Felly, mae'r trafodaethau hynny yn parhau. Rydym ni hefyd wedi cymeradwyo cais gan Goleg Castell-nedd Port Talbot i gynnig cyrsiau mewn gyrru cerbydau nwyddau a cherbydau sy'n cario teithwyr. Ond gwn fod cyd-Weinidogion wedi bod yn annog Llywodraeth y DU i sicrhau bod yr ôl-groniad o brofion y cyfeiriasoch ato yn cael sylw yn y dyfodol agos iawn.

Mae cwmni cludo nwyddau yn y gogledd wedi cysylltu â mi ynglŷn â'r mater hwn, gan dynnu sylw at ddau ffactor allweddol. Y cyntaf, fel y soniodd Joyce, yw Brexit a'r ffaith bod angen dybryd i Lywodraeth y DU ailystyried ei safbwynt ar fisâu gweithwyr medrus. Ond yr ail, yr hoffwn ofyn amdano, yw sut y gallwn ni annog mwy o bobl i fynd i ymuno â'r maes cyflogaeth hwn, trwy ei gydnabod fel y maes hynod fedrus a hanfodol o waith yr ydyw. Ac mae gennym ni broblem wirioneddol o ran mannau diogel i yrwyr stopio a gorffwyso. Sut gallwn ni wella amodau i yrwyr, fel parcio cerbydau nwyddau trwm am ddim neu fforddiadwy, a a bod gwasanaethau sylfaenol ar gael, fel cawodydd, cyfleusterau toiled a bwyd am bris rhesymol, i sicrhau bod gyrwyr yn ddiogel ar ein ffyrdd? Diolch.

Diolch. Clywsoch fy ateb i Natasha Asghar ynghylch cyllid rhaglen ReAct ar gyfer hyfforddiant galwedigaethol. Mae hwnnw wedi rhoi'r sgiliau i unigolion di-waith y mae cyflogwyr sy'n recriwtio yn chwilio amdanynt. Mae'n swydd fedrus iawn, fel y dywedwch, ac mae'n bwysig iawn ein bod ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu i annog pobl i ddewis yr yrfa hon. Rwy'n credu bod y pwynt yr ydych chi'n ei wneud ynghylch sicrhau bod digon o leoedd parcio, lleoedd parcio dros nos, lleoedd i gael cawodydd, yn bwysig iawn. Ac yn sicr, yn fy etholaeth i, gwn fod galw am i hynny ddigwydd ar ystâd ddiwydiannol Wrecsam, oherwydd yn anffodus rydym ni'n gweld pobl yn parcio heb fod y yfleusterau ar gael iddynt i orffwyso yn iawn, i fwyta yn iawn, ac yn sicr i gael cawod. Byddwn yn parhau i hyrwyddo ReAct i gyflogwyr ac unigolion sy'n ddi-waith neu sydd wedi colli eu swyddi. Byddwn hefyd yn annog recriwtio drwy Gyrfa Cymru, oherwydd mae'n faes gwaith hanfodol. Ac ar y cyd â chronfa ddysgu undebau Cymru, byddwn yn parhau i weithio gyda'n hundebau llafur o ran telerau ac amodau'r gweithlu, a phan fo hynny'n briodol, yn rhoi cymorth ychwanegol ar gyfer y materion yr ydych chi wedi eu codi.