4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am effaith amrywiolion COVID-19 sy'n peri pryder ar gymunedau yng Nghaerffili? OQ56785

Mae amrywiolion alffa a delta COVID-19 wedi arwain at effeithiau niweidiol sylweddol ar gymunedau yng Nghaerffili, gan gyflymu trosglwyddiad, cynyddu lefelau canlyniadau positif ac arwain at fwy o drigolion Caerffili yn mynd yn sâl o'r clefyd ofnadwy hwn.

Fel y gallwch chi ddychmygu, mae llawer o drigolion Caerffili wedi cysylltu â mi ynglŷn â theithio rhyngwladol, ac mae'n ymddangos, o'r ateb i Rhun ap Iorwerth, bod Llywodraeth Cymru yn bwriadu mynd i'r un cyfeiriad â Llywodraeth y DU, am resymau ymarferol iawn. Mae hynny'n golygu y bydd pobl yn teithio ar lefel oren, hyd yn oed os byddan nhw'n cael eu cynghori i beidio. Yn Lloegr, mae TUI yn cynnig prawf PCR gwerth £20 i deithwyr sy'n cael ei redeg gan Chronomics, ac yng Nghymru, mae'n rhaid i chi fynd drwy borth gwe Corporate Travel Management i gymryd prawf GIG, sy'n costio £170. Felly, mae gwahaniaeth eithaf mawr yn y gost rhwng y ddau brawf. A wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried derbyn y prawf Chronomics gan drigolion, ac os na wnaiff, sut mae'r Llywodraeth yn cyfiawnhau'r gwahaniaeth hwnnw mewn cost?

Wel, Llywydd, mae cyngor Llywodraeth Cymru yn eglur i bobl: peidiwch â theithio dramor. Nid wyf i'n bwriadu dargyfeirio gweithgareddau fy swyddogion i'w gwneud yn haws i bobl wneud rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru mor amlwg yn credu nad yw'n ddoeth.

Mae'n rhaid i bobl sy'n cymryd profion cyn iddyn nhw adael gymryd profion sy'n bodloni meini prawf mynediad y wlad y mae'r unigolyn yn teithio iddi. Pan fydd pobl yn dychwelyd i Gymru, yna mae angen prawf PCR; i bobl sy'n dychwelyd o wledydd oren, yna mae'r Aelod yn iawn mai profion y GIG yw'r rheini. Mae rhesymau da pam mae hynny yn well, oherwydd mae hynny yn sicrhau bod canlyniadau'r profion hynny yn cael eu cynnwys ar gofnod y claf; mae'n sicrhau y gallwn ni ddefnyddio gallu dilyniannu genomeg Cymru—rhywfaint o'r gallu dilyniannu gorau yn unman yn y byd—i wneud yn siŵr bod unrhyw un sy'n dychwelyd o dramor gydag amrywiolyn newydd o'r feirws, bod y gwasanaeth cyhoeddus yn sylwi ar hynny yn gyflym ac yn effeithiol. Rwy'n credu bod y rheini yn rhesymau pendant pam mae prawf y GIG yn well, ac nid oes gennym ni unrhyw gynlluniau i newid y safbwynt hwnnw.

Prif Weinidog, er mai Caerffili sydd â'r gyfradd uchaf ond un o achosion newydd o'r amrywiolyn, fel yr ydych chi newydd ei amlinellu, o ganlyniad i'r brechlyn, nid yw hyn yn arwain at gynnydd sydyn yn ardal bwrdd iechyd Aneurin Bevan ar hyn o bryd, wrth i saith derbyniad yn unig brofi'n bositif am COVID-19. Rydych chi newydd ddweud wrthym ni fod 760 o achosion yng Nghymru gyfan, allan o boblogaeth o 3 miliwn. Prif Weinidog, pa lefelau o achosion fyddai'n dderbyniol ar gyfer rhyddhau'r holl gyfyngiadau?

Yn gyntaf, i fod yn glir, mae hynny'n 760 o achosion newydd mewn un diwrnod, a heddiw bydd cannoedd yn fwy. Ar y gyfradd bresennol o gynnydd, bydd llawer iawn mwy o gannoedd yn dilyn hynny. Rwy'n llongyfarch Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan a'r awdurdod lleol yng Nghaerffili am gyflawni rhai o'r cyfraddau brechu gorau yn unman yng Nghymru, ac mae'n wych bod y brechlyn yn newid y berthynas rhwng mynd yn sâl a bod angen mynd i'r ysbyty. Dyna pam yr ydym yn dal i allu ystyried llacio'r cyfyngiadau presennol yn fwy. Ond, fel y dywedais i mewn ateb cynharach i Rhun ap Iorwerth, ni ddylai yr un ohonom ni anwybyddu'r risgiau sy'n cael eu creu pan fydd gennych chi niferoedd mawr o bobl yn mynd yn sâl bob dydd yn y gymuned. Mae'n cynyddu'r risg y bydd amrywiolion newydd yn dod i'r amlwg, mae'n cynyddu'r risg y bydd imiwnedd pobl yn gwanhau, mae'n cynyddu'r risg y bydd pobl yn mynd yn sâl gyda COVID hir, mae'n cynyddu'r risg nad yw pobl ar gael i fod yn y gweithle oherwydd eu bod wedi mynd yn sâl neu eu bod wedi bod mewn cysylltiad â rhywun sydd wedi mynd yn sâl. Felly, er fy mod i'n cytuno â'r pwynt a wnaeth Laura Anne Jones, Llywydd, ynglŷn â phwysigrwydd y cysylltiad hwnnw rhwng mynd i'r ysbyty a'r feirws, dim ond rhan o'r stori yw hynny, ac mae angen i ni barhau i bryderu ynghylch y raddfa y mae'r amrywiolyn delta yn cael gafael yng Nghymru a'r cannoedd ar gannoedd o bobl sy'n mynd yn sâl o ganlyniad i hynny.

Prif Weinidog, gwyddom fod cyfraddau COVID yn cynyddu unwaith eto yn ein cymunedau, ac ar ôl 16 mis hir o gyfyngiadau symud, mae'n ddealladwy bod aelodau o'r cyhoedd wedi blino ar y cyfyngiadau, ond mae'r amrywiolion newydd yn anhygoel o drosglwyddadwy, felly sut y mae cyfleu'r neges honno i'r cyhoedd sy'n clywed negeseuon anghyfrifol a dryslyd yn dod o Lywodraeth yn Lloegr sy'n methu â phenderfynu ar ei safbwynt ynglŷn â masgiau?

Rwy'n credu mai'r newyddion da ynglŷn â'r cyhoedd yng Nghymru yw bod pobl yng Nghymru yn parhau i gefnogi'r ffordd ofalus a phwyllog yr ydym ni wedi ymateb gyda'n gilydd i'r feirws yng Nghymru. Rwy'n credu bod ymdeimlad gwirioneddol yng Nghymru nad mater o gyfrifoldeb personol yn unig yw hyn. Nid yw'n bosibl na all yr ateb i ymdrin â coronafeirws fod, 'Rydych chi ar eich pen eich hun, penderfynwch chi drosoch eich hun, gwnewch bethau yn y ffordd y byddai'n well gennych chi'. Mae pobl yng Nghymru wedi deall trwy'r cyfan fod hwn yn fater nid yn unig o sut yr wyf i'n ymddwyn, mae'n fater o sut yr ydym ni yn ymddwyn. Mae hwn yn ymateb ar y cyd i'r feirws, ac mae pobl yng Nghymru wedi bod yn barod i chwarae eu rhan trwy'r holl beth.

Allaf i ddim siarad am flychau post Aelodau eraill y Senedd, ond mae fy mlwch post i dros yr wythnos ddiwethaf wedi bod yn llawn o bobl yn ysgrifennu ataf yn gofyn i Lywodraeth Cymru beidio â chamu o'r neilltu o'r rhagofalon synhwyrol yr ydym ni i gyd wedi bod yn eu dilyn gyda'n gilydd. Yn aml, daw hynny gan bobl sydd eu hunain yn agored i niwed ac sy'n bryderus iawn ynghylch sut bydd pethau iddyn nhw pe byddai gofyn iddyn nhw fynd i leoedd ac i sefyllfaoedd lle nad oes galw ar bobl eraill erbyn hyn i gymryd y camau syml a synhwyrol hynny. Felly, rwyf i'n credu fod gennym ni hyn o'n plaid o leiaf, i ateb cwestiwn Delyth Jewell—nad yw pobl Cymru yn teimlo syched am ryw ddiwrnod rhyddid ffugiol; mae'n parhau i fod yn ddull pwyllog lle mae pobl yn dymuno i bob un ohonom ni barhau i chwarae ein rhan.