Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 14 Gorffennaf 2021.
Os ydym, fel cenedl, am ddeall yr hyn sydd wedi gweithio a deall pa gamgymeriadau a wnaed yn ystod y 18 mis diwethaf ac atal y rheini rhag digwydd eto, a mynd i'r afael â'r methiannau a'r diffygion sylfaenol a gyfrannodd at y camgymeriadau hynny, rydym angen ymchwiliad mor feirniadol â phosibl. Dyna pam yr arweiniodd y Democratiaid Rhyddfrydol alwadau yn San Steffan am ymchwiliad brys yn y Deyrnas Unedig i'r ffordd y mae'r Llywodraeth wedi ymdrin â'r pandemig, gan lusgo Llywodraeth Geidwadol amharod yn y Deyrnas Unedig i gytuno.
Rwy'n rhannu pryderon fod Llywodraeth y DU yn bwriadu cynnal yr ymchwiliad hwn y flwyddyn nesaf, a byddwn yn annog Prif Weinidog Cymru a'r rhai ar feinciau'r Ceidwadwyr i roi pwysau ar Brif Weinidog y DU i gyflawni'r ymchwiliad hwnnw cyn gynted ag sy'n bosibl yn ymarferol. Ond rwy'n ymwybodol fod mwy na 0.5 miliwn o bobl yng Nghymru yn aros am driniaeth ysbyty nad yw'n driniaeth frys ym mis Chwefror eleni—y lefel uchaf erioed—a bod achosion COVID, fel y clywsom heddiw, ar gynnydd drwy Gymru, yn anffodus. Efallai fod y cyfyngiadau symud yn llacio rhywfaint, ond nid yw hynny'n golygu bod y pandemig ar ben. Mae'r GIG a gwasanaethau gofal a'u staff yn wynebu pwysau enfawr, ac mae gennym bryderon ynglŷn â'r sylw a'r adnoddau y byddai gofyn eu cael ar gyfer ymchwiliad yng Nghymru.
Mae'r Prif Weinidog wedi cael sicrwydd, ac rwy'n croesawu hynny, ynglŷn â'r modd y byddai Llywodraeth Cymru yn rhan o ymchwiliad ar gyfer y DU gyfan, ac mae'n hollbwysig fod penderfyniadau yng Nghymru, a'r rhyngweithio â phenderfyniadau a wneir yn San Steffan, yn cael eu deall a'u harchwilio'n llawn. Diolch yn fawr iawn.