Part of the debate – Senedd Cymru am 4:23 pm ar 14 Gorffennaf 2021.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd, a diolch i Jane Dodds am ddod â hyn ymlaen. Rwy'n estyn fy nghefnogaeth iddi efo'r bwriad yma.
Mae'n bwnc sydd wedi bod yn cael ei drafod ers rhai blynyddoedd bellach, a'r Llywodraeth wedi derbyn yr angen i ymrwymo i weithredu, gyda'r nod o ddiweddu creu elw yn sgil darparu gwasanaethau gofal plant. Mae yna ddwy elfen i'w rhoi o dan y chwyddwydr: plant sy'n byw mewn lleoliadau gofal preswyl, a phlant yn derbyn gofal maeth. Mae'r elfen elw yn berthnasol i'r ddwy elfen yna. Ar hyn o bryd, mae darparwyr gofal preswyl mawr a gwasanaethau maethu annibynnol yn darparu canran uchel o'r ddarpariaeth. Mae nifer o'r darparwyr yma yn rhan o fframwaith, sydd yn rhoi rhywfaint o gysur o ran ansawdd y ddarpariaeth, ond nid pob un sydd yn rhan o'r fframwaith hyd yn oed, ac mae hynny yn destun pryder mawr.
Mae hi'n fater o gonsýrn pan fo plant yn cael eu lleoli yn bell o gartref oherwydd nad oes yna ddigon o leoliadau ar gael yn lleol. Ar y llaw arall, mae lleoliadau preifat ar gael yn lleol efo plant ynddyn nhw sydd yn bell iawn o'u cartrefi nhw. Yn ôl ystadegau'r comisiynydd plant, mae 535 o blant yn derbyn gofal preswyl yng Nghymru, gyda 340 ohonyn nhw y tu allan i ffin eu hawdurdod lleol. Yn sicr, mi ddylai fod ffocws llawer iawn cliriach ar gadw plant yn agosach at adref er mwyn cefnogi'r cysylltiadau pwysig efo teulu a chymuned. Mi fyddai tynnu'r elfen o greu elw o ofal plant yn cefnogi hynny, ac mi fyddai'n cael gwared ar yr angen i lenwi cartrefi gofal er mwyn iddyn nhw fod yn broffidiol.
Mae yna fanteision eraill hefyd, wrth gwrs, i'r ddeddfwriaeth sydd o dan sylw, yn cynnwys cynnig gwell tâl a llwybrau gyrfa i'r gweithwyr, a fyddai, yn ei dro, yn arwain at well gofal ar gyfer pobl ifanc. Mae yna un peth yn hollol glir yn fy meddwl i: mae angen gwell trefn gomisiynu, gwell cynllunio a gwasanaethau sydd ddim yn cael eu gyrru gan elw a chystadleuaeth. Ar hyn o bryd, mae rhai o'r plant mwyaf bregus yn cael eu gadael lawr gan system sydd ddim yn ffit i bwrpas.