1. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i annog defnyddio technoleg mewn etholiadau yng Nghymru? OQ56891

Diolch am y cwestiwn. Rydym wrthi'n edrych ar sut y gallwn ddefnyddio technoleg i wella profiadau pleidleiswyr ar bob cam o etholiadau Cymru, o'r ffordd y maent yn cofrestru, sut y maent yn pleidleisio a sut yr awn ati i gyfrif y pleidleisiau hynny. Rydym yn gweithio gydag awdurdodau lleol i nodi a ellid profi'r datblygiadau arloesol hyn yn yr etholiadau fis Mai nesaf.

Diolch. Yn ystod etholiadau diweddar y Senedd, gwelwyd defnydd arloesol o dechnoleg mewn un etholaeth yn ymwneud â'r ffordd y câi'r pleidleisiau eu marcio ar y gofrestr. Yn draddodiadol, câi'r cofnod o bwy sydd wedi pleidleisio ei wneud ar bapur, ond gwnaed hyn ar gyfrifiaduron llechen gan staff yr orsaf bleidleisio ym Mlaenau Gwent. Er mwyn osgoi unrhyw amheuaeth, rwy'n cyfeirio at y cofnod o bwy sydd wedi pleidleisio, yn hytrach na phleidleisio electronig, sy'n fater arall yn gyfan gwbl. Ni allaf ond gweld pethau cadarnhaol o'r defnydd o dechnoleg yn yr agwedd hon ar y broses bleidleisio, gan ei bod yn cyfyngu ar gamgymeriadau gan bobl ac yn arwain at ddata mwy cywir wrth gynhyrchu'r gofrestr wedi'i marcio. A yw Llywodraeth Cymru, felly, yn mynd i hyrwyddo'r defnydd o arferion technolegol da mewn etholiadau, yn debyg i'r hyn a amlinellais?

Diolch yn fawr am y cwestiwn atodol hwnnw. Rydych yn llygad eich lle, mae ein system etholiadol yn cynnig cyfleoedd cyffrous iawn i arloesi, gyda llawer o enghreifftiau o systemau newydd yn cael eu defnyddio, nid yn unig ym Mlaenau Gwent, ond mewn rhannau eraill o Gymru hefyd. Cafwyd enghreifftiau o hynny, ond hefyd ym mhob rhan o'r byd, o systemau sy'n caniatáu i bleidleiswyr olrhain eu pleidleisiau post i gofrestrau electronig mewn gorsafoedd pleidleisio. Felly, rydym yn datblygu rhaglen uchelgeisiol ar gyfer gwella gyda nifer o gynlluniau peilot etholiadol a fydd yn debygol o alw am ddefnyddio technolegau newydd y flwyddyn nesaf. Byddant yn galluogi awdurdodau lleol i ystyried opsiynau pleidleisio hyblyg fel pleidleisio cynnar neu hybiau pleidleisio mewn lleoliadau canolog. Rydym wedi gwahodd yr holl awdurdodau lleol yng Nghymru i gyflwyno eu syniadau ar gyfer cynlluniau peilot etholiadol, gan gynnwys y rhai yn eich rhanbarth chi. Byddwn yn gweithio'n agos gyda hwy ac yn eu cynorthwyo i brofi'r datblygiadau arloesol hyn yn yr etholiadau llywodraeth leol fis Mai nesaf.

Felly, byddaf yn gweithio'n agos gyda phob awdurdod lleol a'r gymuned etholiadol i sicrhau bod y datblygiadau arloesol hyn yn cael eu datblygu ar y cyd a chyda chywirdeb etholiadau Cymru yn brif flaenoriaeth, fel bob amser. Edrychaf ymlaen at weithio gyda chyd-Aelodau yma i fwrw ymlaen â hyn, a hoffwn ychwanegu un sylw pellach—sef bod Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru, yn ddiddorol iawn, yn cynnal ymchwil ar arloesedd etholiadol o gwmpas y byd ar hyn o bryd, a bydd hynny, gobeithio, yn llywio ein syniadau ymhellach ac yn cyflwyno syniadau newydd.

Yn gyntaf, yn anffodus, rhaid inni dderbyn nad yw nifer fawr o bobl am bleidleisio dros unrhyw un ohonom ni. [Chwerthin.] I genhedlaeth a fagwyd ar ddefnyddio eu ffonau ar gyfer popeth, mae gofyn iddynt giwio a rhoi croes ar ddarn o bapur yn ymddangos yn hen ffasiwn iawn. A yw'r Llywodraeth wedi ystyried treialu pleidleisio ar-lein i ymgysylltu â phobl iau? Os gellir gwneud bancio ar-lein yn ddiogel, rwy'n siŵr y gall pleidleisio ar-lein fod yn ddiogel hefyd.

Wel, credaf fod yr Aelod yn llygad ei le. Un o amcanion y cynlluniau peilot y cyfeiriais atynt yn gynharach, er enghraifft—. Lle'r ydym wedi cyflwyno pleidleisio i bobl ifanc 16 oed yn ein system etholiadol, pan fydd pobl yn dod ar y gofrestr, pam na ddylem allu defnyddio technoleg a fyddai, er enghraifft, yn caniatáu iddynt bleidleisio yn eu hysgolion? Beth am bleidleisio mewn gweithleoedd? Beth am bleidleisio mewn archfarchnadoedd—pleidleisio lle mae'n gyfleus i bobl bleidleisio, gyda'r nod o sicrhau bod y system bleidleisio mor hygyrch â phosibl? Y system bleidleisio yw craidd ein democratiaeth, ac mae nifer y bobl sy'n cymryd rhan yn hynny, ac ansawdd y system honno, yn brawf gwirioneddol, yn fy marn i, o gryfder ein democratiaeth.