1. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o'r effaith y bydd y toriad o £20 yr wythnos i gredyd cynhwysol yn ei chael ar gymunedau Cymru? OQ57034

Mae dadansoddiad gan Sefydliad Joseph Rowntree yn dangos bod y toriad creulon i gredyd cynhwysol yn effeithio ar bob cymuned yng Nghymru. Ymhob etholaeth yng Nghymru, mae incwm dros chwarter y teuluoedd â phlant wedi gostwng. Mae mynd ag arian oddi ar ein teuluoedd tlotaf pan fo biliau'n codi yn gywilyddus.

Wel, diolch, Weinidog, ac rwy'n cytuno. Yn amlwg, ni waeth beth fo'r dadleuon o blaid ac yn erbyn gwneud y toriad, mae'n amlwg y bydd gwneud y toriad yn cael effaith sylweddol iawn ar lawer o bobl yng Nghymru. A Weinidog, fel y gwyddoch, mae fy nghyd-Aelod yng ngogledd Cymru, Jack Sargeant, wedi siarad yn gyhoeddus ac yn rheolaidd o blaid cynnal treial i archwilio dichonoldeb incwm sylfaenol cyffredinol yma yng Nghymru. A allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf ynglŷn â pha gynnydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud mewn perthynas â lansio treial a pha ystyriaeth a roddwyd i dreialu incwm sylfaenol cyffredinol yma yng ngogledd Cymru?

Wel, a gaf fi ddiolch i Ken Skates am ei gwestiynau? Bydd pob un ohonoch wedi clywed ddoe fod y Prif Weinidog wedi darparu diweddariad ar gynllun peilot incwm sylfaenol wrth ymateb i'r cwestiynau i'r Prif Weinidog. Dywedodd, ac rwyf am ailadrodd unwaith eto er eglurder,

'Yn amodol ar ddatrys y materion ymarferol sy'n weddill, gan gynnwys rhyngwyneb ein taliadau incwm sylfaenol â'r system fudd-daliadau, rydym yn bwriadu cyflwyno'r treial yn y flwyddyn ariannol...1 Ebrill 2022.'

A byddaf yn cyhoeddi diweddariad gweinidogol cyn bo hir i ddarparu mwy o fanylion. Ond mewn ymateb i'ch cwestiwn cyntaf, wrth gwrs, mae hyn yn ymwneud â lliniaru tlodi—mae incwm sylfaenol yn ymwneud â lliniaru tlodi. Ond mae hefyd yn ymwneud â rhoi mwy o reolaeth i bobl dros eu bywydau, a chael effaith gadarnhaol ar iechyd meddwl a llesiant.

Diolch, Weinidog. Rwy'n siŵr y bydd pawb yma wedi cael clywed gan rywun y mae'r toriadau i gredyd cynhwysol wedi effeithio arnynt. Hoffwn roi un enghraifft: Mrs D, a gysylltodd â mi yn ddiweddar. Dywedodd hyn, 'Fis Mawrth diwethaf, cefais ddiagnosis o fath prin o ganser y gwaed. Dros nos, euthum o fod yn fenyw annibynnol, hunangynhaliol, a oedd yn cyfrif y blynyddoedd tan y gallwn ymddeol, i fod yn rhywun di-waith trigain a rhywbeth oed sy'n gaeth i'r tŷ ac sy'n ddibynnol ar fudd-daliadau a haelioni pobl eraill. Credyd cynhwysol oedd fy rhwyd ​​ddiogelwch, ac rwy'n ddiolchgar ei bod yno pan oeddwn ei hangen. Fodd bynnag, y mis hwn, mae'n teimlo fel pe bai Boris Johnson wedi torri twll yn ei gwaelod ac rwy'n ei chael hi'n anodd dal fy ngafael.'

Rwy'n derbyn bod Llywodraeth Cymru wedi camu i'r adwy ar sawl achlysur i lenwi'r twll a wnaed gan doriadau llym y Torïaid, ac mae'r Prif Weinidog yn enwedig wedi cael cryn dipyn o ganmoliaeth drwy gydol y pandemig am wneud safiad gwahanol i Lywodraeth San Steffan. Mae angen i hyn ddigwydd eto, Weinidog. A wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried ymestyn y gronfa cymorth dewisol, a ddaeth i ben ar 30 Medi, i helpu pobl fel Mrs D ac unigolion y mae'r toriad hwn wedi cael effaith ddinistriol arnynt? Diolch yn fawr.

Diolch yn fawr, Rhys ab Owen, a rhoesoch enghraifft glir iawn—enghraifft ddynol—sy'n peri cryn bryder, o'r effaith andwyol y mae torri'r £20 o gredyd cynhwysol eisoes wedi'i chael ar eich etholwr. Ac mae'n gwbl amlwg fod yn rhaid inni chwarae ein rhan i sicrhau y gallwn gefnogi'r teuluoedd hynny. Efallai fod Llywodraeth y DU wedi troi eu cefnau ar y teuluoedd hyn, ond ni fydd Llywodraeth Cymru'n gwneud hynny. Felly, mae'r cymorth a roddwn drwy ein cronfa cymorth dewisol yn un llwybr i helpu'r teuluoedd a fydd yn wynebu gaeaf caled, fel y gwyddom—ac fel y buom yn ei drafod yn y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol y bore yma—i gael y cymorth ariannol sydd ei angen arnynt i gynhesu eu cartrefi a bwydo eu plant. Ac felly, mae'n bwysig fy mod yn gallu ymestyn yr hyblygrwydd, fel y cyhoeddais ac fel y trafodwyd gennym y bore yma, ac ymestyn y gronfa cymorth dewisol hyd at fis Mawrth ac yna ystyried—wrth inni symud drwy hyn, a'r pandemig yn wir, yn ogystal â'r toriadau gan Lywodraeth y DU—pa effaith y bydd hynny'n ei chael o ran bwrw ymlaen â'r gronfa cymorth dewisol.