Part of 2. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad – Senedd Cymru am 2:33 pm ar 20 Hydref 2021.
Wel, rwy'n credu bod yr Aelod wedi gwneud ei bwyntiau'n dda iawn, ac maent yn rhai yr wyf fi, yn sicr, yn canolbwyntio'n fawr arnynt. Ac efallai, i ychwanegu at rai o'r enghreifftiau a roddodd, byddwn hefyd yn mynegi pryder fod peth o'r ddeddfwriaeth y bydd angen inni ei hystyried, oherwydd ei goblygiadau i ddatganoli, yn mynd at wraidd ein democratiaeth a democratiaeth y Deyrnas Unedig—yr argymhellion mewn perthynas ag adolygiad barnwrol, y cafodd y gwaethaf ohonynt eu dileu gan yr Arglwydd Ganghellor blaenorol. Ac mae gennyf ofn mawr, o'r math o bethau a ddywedir gan yr Arglwydd Ganghellor newydd, fod bwriad i ailgyflwyno hynny; mater Bil yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a'r Llysoedd, a fyddai'n gyfyngiad sylweddol ar yr hawl i brotest gyhoeddus. A gwelwn yn awr y bwriad hyd yn oed i gyflwyno deddfwriaeth i gyfyngu'n sylweddol ar fater hawliau dynol o fewn ein system gyfreithiol. Mae'r rhain i gyd yn bethau y credaf ein bod yn eu hystyried yn arwyddocaol a phwysig tu hwnt, boed yn ddemocratiaeth o fewn Cymru, neu'n ddemocratiaeth o fewn y Deyrnas Unedig.
Yr hyn y gallaf ei ddweud wrth yr Aelod, mewn perthynas â system y cydsyniad deddfwriaethol, yw bod yna feysydd wrth gwrs—darnau o ddeddfwriaeth—lle bydd gorgyffwrdd posibl ac yn y blaen, ac felly mae'r broses yn un sy'n bwysig, wrth ystyried ble y gallai fod manteision i'r ddwy ochr ai peidio, neu ble y gallai fod ymyrraeth i gyfrifoldebau datganoledig. Ond y gwir amdani yw bod yr hyn sy'n digwydd ar hyn o bryd yn fy marn i yn ymosodiad ar gyfrifoldebau datganoledig, mae'n ymgais i danseilio cyfrifoldebau datganoledig, ac rwy'n credu mewn gwirionedd ei fod yn tanseilio'r mandad democrataidd sydd gennym.
Felly, i ystyried yr holl femoranda cydsyniad deddfwriaethol, ac i gael dealltwriaeth o'u heffaith gyffredinol gyda'i gilydd, yn ogystal â'r prosesau eraill, megis memoranda dealltwriaeth, y math o gytundebau blwch dogfennau, golyga werthuso'r effaith a gânt ym mhob ystyr o ran y setliad datganoli, gyda'r farn mai yng Nghymru ei hun y dylid mynd ar drywydd deddfwriaeth ar faterion Cymreig. Lle ceir meysydd o ddiddordeb cyffredin, mae ar yr amod, ac eithrio mewn amgylchiadau eithriadol, nad yw'n tanseilio datganoli nac yn arwain at drosglwyddo pwerau o'r lle hwn. Mae'n amgylchedd anodd tu hwnt. Rwy'n obeithiol y gallai'r adolygiad rhynglywodraethol a'i ganlyniad wella'r sefyllfa. Ond fel y dywedais ddoe wrth drafod y materion hyn, nid ydynt yn darparu'r sylfaen gyfansoddiadol hanfodol sydd ei hangen arnom mewn gwirionedd yn fy marn i, ac un y bydd y comisiwn yr oeddem yn cyfeirio ato ychydig yn gynharach yn sicr o'i ystyried.