8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am sgrinio am ganser y coluddyn yng Nghymru? OQ57097

Mae Sgrinio Coluddion Cymru yn cynnig gwasanaethau sgrinio bob dwy flynedd i ddynion a menywod rhwng 60 a 74 oed. O fis Hydref ymlaen, ymestynnwyd yr ystod oedran i gynnwys pobl 58 a 59 oed. Dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, bydd yr ystod oedran yn ymestyn i lawr i gynnwys pobl 50 oed, a bydd sensitifrwydd y prawf yn cynyddu.

Diolch, Weinidog. Yn gyntaf, cyn sôn am ganser y coluddyn, hoffwn achub ar y cyfle i gofio ein cydweithwyr sydd, yn anffodus, wedi colli eu bywydau oherwydd yr afiechyd erchyll hwn dros y blynyddoedd diwethaf. Canser y coluddyn yw'r canser sy'n lladd y nifer fwyaf o bobl ond un yng Nghymru, ac mae hynny er gwaethaf y ffaith bod modd ei drin yn dda os caiff ei ganfod a'i drin yn gynnar. Mae naw o bob 10 o bobl yn goroesi canser y coluddyn os caiff ei ganfod a'i drin yn gynnar. A chan eich bod eisoes wedi achub y blaen ar yr hyn roeddwn ar fin ei ddweud nesaf, mae Llywodraeth Cymru wedi symud i gyfnod newydd o optimeiddio rhaglen sgrinio'r coluddyn gan nodi'r cynllun gweithredu endosgopi cenedlaethol, a gwahodd dynion a menywod rhwng 58 a 59 oed i ymgymryd â'r gwasanaethau sgrinio hynny, a symud ymhellach i'r cam nesaf o gynnig y gwasanaeth i bobl 50 oed.

Mae sgrinio am ganser y coluddyn yn rhan hanfodol o'r dull ataliol hwnnw a dod o hyd i'r rheini a allai fod mewn perygl o ddatblygu canser y coluddyn. Weinidog, a ydych yn cytuno ei bod yn hynod bwysig fod pobl yn mynd i gael eu sgrinio os a phan gânt eu gwahodd i wneud hynny?

Cytunaf yn llwyr â chi a chredaf fod hwn yn fath creulon iawn o ganser, wrth gwrs, a chredaf y dylem gofio’r bobl a gollodd eu bywydau oherwydd y canser creulon iawn hwn.

Rwy’n falch o ddweud ein bod yn rhagori'n gyson ar y targedau roeddem wedi’u gosod o ran nifer y bobl sy'n derbyn y gwahoddiad i gael eu sgrinio ar gyfer y canser hwnnw. Felly, mae oddeutu 65 y cant, er mai oddeutu 60 y cant oedd ein targed, felly rwy'n falch o weld hynny'n digwydd; mae bob amser yn dda gweld cynnydd y tu hwnt i hynny, ond credaf fod angen inni bwysleisio bod sgrinio'n rhan hanfodol o'r diagnosis cynnar hwnnw, a gorau po gyntaf y byddwch yn canfod canser, gan y gallwn ei drin yn gyflymach.

Diolch i'r Gweinidog a'r Dirprwy Weinidogion.