4. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer effeithlonrwydd ynni cynaliadwy yng Nghymru? OQ57133

Yn ddiweddar, gwnaethom gyhoeddi ein cynllun cyflawni ar gyfer Cymru gyfan, 'Cymru Sero Net'. Mae hwn yn nodi'r camau sy'n rhaid i bawb ohonom eu cymryd yn ystod tymor y Senedd ar ein taith tuag at sero net. Mae hyn yn cynnwys ein dull o weithredu ar effeithlonrwydd ynni, sy’n cysylltu buddsoddiad, arloesedd, ymgysylltiad â'r cyhoedd ac ysgogiad cadwyni cyflenwi.

Ar y daith tuag at ddatgarboneiddio, mae'r argyfwng prisiau ynni byd-eang wedi tynnu sylw at bwysigrwydd cyfredol nwy fel cyflenwad wrth gefn pan fo'r cyfraniad ynni o ynni adnewyddadwy ysbeidiol gwynt a haul yn isel. Mae'r system fregus hon yn wynebu heriau pellach gan y bydd y rhan fwyaf o bwerdai niwclear y DU, sy'n cyflenwi tua 20 y cant o'n trydan ar hyn o bryd, yn cau erbyn diwedd y degawd. Fodd bynnag, mae cynigion safle ar gyfer adweithyddion niwclear modiwlaidd bach newydd yn cynnwys gogledd Cymru, ac mae Bil Ynni Niwclear y DU (Ariannu) hefyd yn cynnig potensial ar gyfer gorsaf ynni niwclear newydd yn Wylfa Newydd ar Ynys Môn, gyda chwmnïau fel Bechtel a Rolls Royce eisoes yn awyddus i sefydlu pŵer niwclear newydd yno.

Yn sgil fy nghyfarfod diweddar â phrif weithredwr Cymdeithas y Diwydiant Niwclear, sut rydych chi'n ymateb felly i'w dystiolaeth fod yr holl orsafoedd pŵer niwclear modern sydd wedi'u cynllunio neu sy'n cael eu hadeiladu yn y DU yn gallu addasu yn ôl y galw—addasu eu hallbwn pŵer wrth i'r galw am drydan amrywio drwy gydol y dydd—ac mewn rhwydweithiau lle cynhyrchir llawer iawn o ynni niwclear, fel Ffrainc, fod gorsafoedd pŵer niwclear yn addasu yn ôl y galw yn rheolaidd neu'n darparu cyflenwad wrth gefn, ac yng ngrid y DU yn y dyfodol sy'n cynnwys ynni adnewyddadwy a niwclear yn bennaf, y byddai niwclear yn gallu addasu yn ôl y galw neu ddarparu’r cyflenwad wrth gefn hwnnw?

Wel, rwy'n siŵr ei fod yn iawn. Nid wyf yn deall yn llwyr yr hyn y mae'n ei ofyn i mi, a bod yn onest. Cytunaf yn llwyr fod gan niwclear ran i'w chwarae os gallwn sicrhau’r mathau cywir o orsafoedd niwclear yng Nghymru. Fe fydd yn gwybod bod gennym glwstwr o wyddonwyr yn gweithio ar hynny yng ngogledd-orllewin Cymru a'n bod yn archwilio'r potensial ar gyfer Trawsfynydd. Mae problemau Wylfa yn dra hysbys—mae cael buddsoddwr ar gyfer safle niwclear ar y raddfa honno yn Ynys Môn yn llawn cymaint o gyfrifoldeb i Lywodraeth y DU ag i ni, ac rydym yn gweithio gyda hwy ar hynny. Os gallwn gael y cymysgedd hwnnw’n iawn, rwy'n siŵr ei fod yn chwarae rhan yn hynny.

Yn y cyfamser, nid ydym yn dibynnu ar hynny yng Nghymru. Fel y dywedaf, rydym yn chwilio am gyflenwad sylfaen o ynni adnewyddadwy, sef yr hyn y mae’n siarad amdano. Os gallwn gael hynny o ynni adnewyddadwy morol heb ddim o'r anawsterau amlwg y mae'r diwydiant niwclear wedi’u hwynebu dros y blynyddoedd, byddwn o blaid gwneud hynny. Ond nid oes gennyf unrhyw broblem gyda thrafod y potensial am ateb niwclear mewn rhai rhannau o Gymru os yw'r dechnoleg ar gael ac os gallwn sicrhau bod y prosiect yn un fforddiadwy.

Mae fy nghyd-Aelod, Gweinidog yr Economi, wedi bod yn gweithio gyda chwmni sector cyhoeddus er mwyn manteisio ar rai o'r deunyddiau hyn, ac rwy'n fwy na pharod i—wel, rwyf wedi bod yn gweithio gyda fy nghyd-Aelod, Gweinidog yr Economi ar y mater, ac rwy'n fwy na pharod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd wrth i'r datblygiadau hynny fynd rhagddynt.