3. Pa gynnydd y mae'r Llywodraeth wedi'i wneud mewn perthynas â'i hadolygiad ffyrdd? OQ57345

Diolch yn fawr i Mabon ap Gwynfor am y cwestiwn. Mae panel yr adolygiad ffyrdd wedi gweithio'n gyflym i nodi ac ystyried y prosiectau sydd o fewn cwmpas yr adolygiad. Rydym yn disgwyl yr adroddiad interim yn ddiweddarach y mis yma. Mae disgwyl i’r adroddiad terfynol a'r argymhellion fod yn barod ym mis Mehefin 2022.

Diolch yn fawr iawn am yr ateb yna. Gaf i ddarllen tamaid allan o gwmpas yr adolygiad, sydd yn y cylch gorchwyl ar gyfer panel adolygu'r ffyrdd? Mae'n dweud:

'Bydd ffyrdd mynediad sydd â'r prif ddiben o gysylltu safle neu fangre ar gyfer diwydiant trwm â'r briffordd gyhoeddus, neu o fewn ffin safle datblygu diwydiant trwm, yn cael eu heithrio o'r adolygiad. Dylid oedi o ran ffyrdd mynediad gyda'r prif ddiben o wasanaethu datblygiadau preswyl, manwerthu a swyddfeydd / diwydiant ysgafn yn y porth penderfynu nesaf i'w galluogi i gael eu hystyried gan y panel adolygu.'

Ydych chi'n meddwl fod yna anghysondeb yma wrth eich bod chi'n eithrio diwydiant trwm—y ffyrdd mwyaf llygredig—o'r adolygiad, ond yn oedi ac atal y ffyrdd sydd am wasanaethu cymunedau mwy gwledig, hwyrach, ffyrdd i ddiwydiant ysgafn ac yn y blaen, megis a welwyd yn Llanbedr? A wnewch chi felly esbonio’r rhesymeg a'r wyddoniaeth y tu ôl i hyn, os gwelwch yn dda?

Diolch yn fawr am y cwestiwn ychwanegol. Mae'n bwysig, Llywydd, imi fynd yn ôl at bwrpas yr adolygiad ffyrdd. Rydyn ni wedi rhoi'r adolygiad ar y gweill achos mae'n rhan sylfaenol o ymateb y Llywodraeth hon i'r argyfwng amgylcheddol, argyfwng sydd wedi ei ddatgan, wrth gwrs, gyda'i blaid e. Beth rŷn ni'n ei wneud yw trio bod yn glir gyda phobl yng Nghymru na allwn barhau i fynd ati i adeiladau ffyrdd newydd fel ateb diofyn i'r heriau trafnidiaeth. Dyna pam rydyn ni wedi gofyn i'r panel wneud y gwaith rydyn ni wedi gofyn iddyn nhw ei wneud, a dyna pam rydyn ni wedi'i wneud e yn y ffordd rydyn ni wedi gofyn iddyn nhw ei wneud.

Dwi’n gwybod bod pobl yn etholaeth yr Aelod wedi bod yn pryderu am y dewisiadau sydd wedi dod ar ôl i’r panel edrych i mewn i’r ffyrdd newydd a oedd yn mynd i gael eu hadeiladu o gwmpas cymuned Llanbedr. Ond, dyna beth oedd pwrpas yr adolygiad—i edrych i mewn i’r achos am greu ffyrdd newydd. A phan oedd y panel adolygu wedi dod at y casgliad bod opsiynau eraill yn cynnig cyfle gwell i leihau carbon a llygredd aer, dyna beth mae’r Gweinidog wedi’i dderbyn, a dyna yw’r pethau fydd y grŵp adolygu yn mynd i edrych amdanynt ble bynnag bydd ffyrdd newydd yn cael eu considro. 

Prif Weinidog, byddwch chi'n ymwybodol o'r ffordd arfordirol i Dyddewi drwy Niwgwl, sydd wedi ei heffeithio yn fawr gan erydu arfordirol a difrod stormydd yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Yn wir, mae rhai astudiaethau wedi awgrymu y bydd y ffordd yn Niwgwl o dan y dŵr erbyn 2036, oherwydd yr effaith sy'n newid yn gyflym a ddaw yn sgil y newid yn yr hinsawdd. Rwy'n sylweddoli bod Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau moratoriwm ar adeiladu ffyrdd newydd yng Nghymru, ond mae'r awdurdod lleol wedi bod yn gweithio yn gwbl briodol ar brosiect i ailgyfeirio'r darn hwn o ffordd o amgylch pentref Niwgwl, fel y gall cymunedau barhau i gysylltu â lleoedd fel Solfach a Thyddewi o Hwlffordd. Prif Weinidog, a allwch chi, felly, ddweud wrthym ni pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cael gyda Chyngor Sir Penfro am y darn penodol hwn o ffordd? A allwch chi gadarnhau y byddwch chi'n dal i ystyried cefnogi'r prosiect hwn yn ariannol i adeiladu ffordd newydd fel bod gan y cymunedau yr wyf i'n eu cynrychioli rwydwaith ffyrdd sy'n ddiogel ac yn hygyrch ar gyfer y dyfodol?

Rwy'n cymryd o ddifrif y pwyntiau y mae'r Aelod wedi eu gwneud. Rwy'n gyfarwydd â'r darn hwnnw o ffordd a'r risgiau y mae'r newid yn yr hinsawdd yn eu peri iddo. Yr hyn nad wyf i'n credu y gallwn ni ei gael, serch hynny, Llywydd, yw sefyllfa lle bydd pawb yn cytuno ar yr egwyddor sylfaenol, os ydym ni am fod o ddifrif ynghylch y newid yn yr hinsawdd, na allwn ni wneud adeiladu ffordd newydd yn opsiwn diofyn bob tro y bydd problem drafnidiaeth, ond bob amser eisiau gwneud ffordd yn eu rhan nhw o Gymru yn eithriad i'r rheol yr ydym ni wedi cytuno arni. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i sgwrsio, wrth gwrs, â Chyngor Sir Penfro. Rydym ni wedi cytuno y bydd y gwelliannau i'r A40—nid wyf i'n credu eu bod nhw yn etholaeth yr Aelod, ond yn y sir—yn mynd yn eu blaenau. Nid yw'r ffaith bod gennym ni adolygiad o ffyrdd yn golygu, lle ceir ystyriaethau diogelwch eglur, er enghraifft, na fydd buddsoddiad mewn cyfleusterau ffyrdd newydd yn cael ei wneud. Yn syml, mae'n rhaid i'r bar fod yn uwch nag yr oedd yn y gorffennol i wneud ffordd newydd yn ateb i broblem. Oherwydd oni bai ein bod ni'n barod i wasgu'r ddanhadlen anodd honno, bydd y tebygolrwydd y byddwn yn gallu bod yn garbon niwtral erbyn 2050, heb sôn am 2035, yn amhosibl iawn.