4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y canllawiau COVID-19 diweddaraf ar gyfer ysgolion? OQ57324

Mae'r fframwaith penderfyniadau rheoli heintiau lleol yn nodi'r camau y dylai ysgolion eu cymryd i leihau trosglwyddiad COVID-19. Tra byddwn yn dysgu mwy am omicron, dylai staff ym mhob lleoliad addysg a dysgwyr oedran uwchradd ac uwch wisgo gorchuddion wyneb mewn ystafelloedd dosbarth ac mewn mannau cymunedol yn awr.

Weinidog, gyda chymaint o staff addysgu yn hunanynysu, mae'n frwydr wirioneddol i gynnal hyd yn oed y status quo mewn ysgolion, heb sôn am sicrhau'r ddarpariaeth well i'r rhai sydd wedi cael eu gadael ar ôl yn ystod y pandemig. Gyda chanlyniadau PISA mor isel ag y maent—yr isaf yn y DU, ac ar yr un lefel â gwledydd a arferai fod yn y bloc Sofietaidd—mae wedi dod yn amlwg iawn na all ein plant golli rhagor o addysg. Felly, mae cyflenwad parod o athrawon a chynorthwywyr addysgu yn gwbl angenrheidiol i fynd i'r afael â'r pwysau y mae COVID yn eu hachosi. Weinidog, beth a wnewch i helpu ysgolion i liniaru'r prinder athrawon cyflenwi yng Nghymru, ac a ydych yn credu bod angen ailwampio'r system athrawon cyflenwi? Sut rydych chi'n annog mwy o bobl i ymuno â'r proffesiwn, ac yn defnyddio'r cynorthwywyr addysgu i leddfu'r pwysau?

Mae'r Aelod yn gwybod yn iawn ein bod yn credu bod angen diwygio'r system athrawon cyflenwi, oherwydd roedd yn ymrwymiad yn y rhaglen lywodraethu y cawsom ein hethol arni, a hefyd mae'n ymddangos yn y cytundeb sydd gennym gyda Phlaid Cymru, i edrych eto ar y model cyflenwi er mwyn dod â gwaith teg a chynaliadwyedd i mewn iddo. Mae'r gwaith hwnnw wedi bod yn mynd rhagddo a bydd yn mynd rhagddo ymhellach gyda Phlaid Cymru. Rwy'n gyffrous iawn i weld beth y gallwn ei gyflawni gyda'n gilydd mewn perthynas â hynny. 

Ar yr heriau eraill, mae hi'n gywir i ddweud nad cwestiwn ariannu yn unig ydyw; mae'n gwestiwn ynghylch argaeledd staff cyflenwi. Mae hynny wedi bod yn her sylweddol mewn nifer o'n hysgolion. Mae'r darlun yn amrywio ledled Cymru, ond mae'n sicr yn her mewn llawer o ysgolion. Un o'r ffynonellau o athrawon cyflenwi bob blwyddyn yw athrawon newydd gymhwyso. Eleni, oherwydd ein bod wedi sicrhau bod 400, rwy'n credu, o athrawon newydd gymhwyso wedi cael lleoliadau mewn ysgolion, mae hynny wedi golygu nad yw'r rheini ar gael i'r gronfa o athrawon cyflenwi posibl. Ond mae wedi golygu eu bod yn addysgu yn ein hysgolion. Felly, rwy'n credu ei fod yn ddarlun ychydig yn fwy cymhleth nag y mae ei chwestiwn yn ei awgrymu efallai.

Yn sicr, lle mae'n her ariannu, ac mae hynny'n amlwg yn dal i fod yn gwestiwn i ysgolion, rydym wedi ymrwymo fel Llywodraeth i sicrhau y gall ysgolion hawlio o'r gronfa caledi llywodraeth leol hyd nes y daw'r angen i ben, os caf ei roi felly, fel y gellir eu cynorthwyo i gael mynediad at ddarpariaeth gyflenwi pan fydd ei hangen arnynt a'u bod yn gallu dod o hyd iddi. Ac rydym wedi bod yn gweithio gydag awdurdodau addysg lleol i weld beth y gallwn ei wneud gyda chynlluniau mwy hirdymor i roi dealltwriaeth ychydig yn well i ni o'r anghenion yn y dyfodol, a allai helpu hefyd i sicrhau bod digon o athrawon cyflenwi ar gael. Ac mewn rhai rhannau o Gymru, darparwyd cymhellion lle ceir prinder arbennig o ddifrifol i annog pobl yn ôl i addysg gyflenwi, i weld a allwn fynd i'r afael â rhai o'r anghenion drwy'r llwybr hwnnw hefyd.