Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 15 Rhagfyr 2021.
Dylai'r cynnydd yn nifer y cynigion cydsyniad deddfwriaethol fod yn destun cryn bryder i gefnogwyr democratiaeth yma yng Nghymru. Maent yn fygythiad gwirioneddol i'r sefydliad hwn, ac eto maent yn pasio drwy'r Siambr hon fel dim mwy na throednodyn. Nid yw hyd yn oed y sylwebyddion gwleidyddol mwyaf selog yn sylwi arnynt, ond maent yn geffyl pren Troea sy'n erydu sylfaen y system wleidyddol yma yng Nghymru yn araf, yn llechwraidd ac yn raddol. Mae angen inni fod yn effro i'r bygythiad neu byddwn yn gweld Senedd wannach o lawer erbyn yr etholiad nesaf. Ni waeth beth y mae'r pwyllgor ar ddiwygio'r Senedd yn ei wneud, gallem weld Senedd wannach o lawer yma erbyn yr etholiad nesaf.
Dylem weithio gyda'n gilydd yn y Senedd a chyda'r ddau dŷ yn San Steffan i egluro'r egwyddorion pan ddefnyddir cynigion cydsyniad deddfwriaethol. Ydw, rwy’n cyfaddef y gallaf weld bod lle i gynigion cydsyniad deddfwriaethol, ond ar gyrion ein setliad datganoli yn unig y dylid eu defnyddio. Fodd bynnag, dro ar ôl tro, rydym yn gweld cynigion cydsyniad deddfwriaethol yn effeithio ar hanfod y setliad datganoli yma yng Nghymru. Gadewch inni ddweud yn glir: dylai deddfau sy'n effeithio ar Gymru ac sydd o fewn cymhwysedd y Senedd gael eu llunio yma yng Nghymru, yn y lle hwn. Ni yw Senedd Cymru, ni yw'r ddeddfwrfa genedlaethol, nid rhyw gragen symbolaidd sy'n plygu yn ôl chwiw pwy bynnag sydd yn y Llywodraeth yn San Steffan. Mae hyn yn arbennig o drist, onid yw, ar hyn o bryd, wrth inni weld pa mor galongaled y bu Llywodraeth Dorïaidd bresennol y DU dros yr wythnosau diwethaf—Llywodraeth gywilyddus sy'n dymuno cael y pwerau i ddirymu dinasyddiaeth dinasyddion Prydeinig, gan eu gwneud yn ddiwladwriaeth heb roi unrhyw reswm, Llywodraeth sydd am garcharu pobl am brotestio, Llywodraeth sydd am ddifreinio rhannau helaeth o'r boblogaeth drwy eu Bil Etholiadau.
Mae'r Llywodraeth Dorïaidd hon yn elyniaethus i ddatganoli—mae hynny'n ffaith. Mae Prif Weinidog y DU ei hun wedi dweud bod datganoli'n gamgymeriad, ac amlygir hyn nid yn unig drwy ei eiriau ond drwy ei weithredoedd. Dro ar ôl tro, rydym wedi gweld cysylltiadau rhynglywodraethol yn chwalu. Mae Prif Weinidog Cymru ei hun wedi disgrifio Boris Johnson fel 'gwaelod y gasgen'. Pam, felly—pam ar y ddaear—y byddem yn rhoi’r pŵer i Lywodraeth y DU erydu, tanseilio a datgymalu’r Senedd hon fesul darn? Mae angen inni fod yn onest â ni'n hunain. Mae'r broses ddatganoli yng Nghymru wedi dod i stop yn sydyn ac rydym bellach yn mynd tuag yn ôl.