Ychydig iawn y gallaf fi fel Aelod neu unigolyn ei ychwanegu at y ddadl hon, felly os caf, Lywydd, hoffwn achub ar y cyfle i rannu stori fy etholwr, Robert Leyland. Roedd Robert, neu Bob i'w deulu a'i ffrindiau, yn un o lawer a fu farw yn ystod y pandemig, nid oherwydd COVID, ond oherwydd llu o fethiannau yn ymwneud â llywodraethiant ein gwasanaeth iechyd. Ysgrifennodd Jacqueline, gwraig Bob ers 23 mlynedd, ataf gyntaf rai wythnosau yn ôl, gan ddisgrifio'r gyfres dorcalonnus o ddigwyddiadau a arweiniodd at farwolaeth ei gŵr. Rhoddodd ganiatâd imi rannu stori Bob gyda chi heddiw.

Bob oedd yr unigolyn dewraf, cryfaf, mwyaf gwydn iddi ei adnabod. Yn wirfoddolwr cymunedol, mae Bob yn gadael nid yn unig Jacqueline, ond ei ddwy ferch hefyd. Fel cymaint o bobl, fodd bynnag, cafodd gam gan yr union system a oedd i fod i ofalu amdano. Yn y misoedd cyn ei farwolaeth, dioddefodd Bob lu o broblemau anadlol. Fodd bynnag, un ymgynghoriad ffôn yn unig—un yn unig—a gafodd gyda meddyg ymgynghorol anadlol. Canslwyd apwyntiad wyneb yn wyneb a oedd wedi'i drefnu ar gyfer mis Ebrill eleni, a threfnwyd apwyntiad ffôn arall. Serch hynny, ni dderbyniodd yr alwad honno, heb unrhyw esboniad pam. Wrth i gyflwr Bob barhau i ddirywio'n gyflym, ei wraig a frwydrodd iddo gael ei dderbyn i'r ysbyty. Roedd Bob wedi colli pedair stôn o bwysau, nid oedd yn gallu cerdded, ac roedd angen cyflenwad ocsigen arno i anadlu. Chwe diwrnod yn ddiweddarach, bu farw. Nodwyd mai prif achos ei farwolaeth oedd ffeibrosis yr ysgyfaint. Fodd bynnag, fel y dywed ei wraig, ni chafodd ei archwilio gan feddyg ymgynghorol anadlol. Pe bai Bob wedi cael ei archwilio gan arbenigwr, efallai y byddai wedi cael cynllun triniaeth effeithlon ac effeithiol, ni fyddai ei wraig yn weddw a byddai gan ei blant dad o hyd.

Yn anffodus, mae stori Bob yn debyg i stori cynifer o bobl eraill. Ni wnaed y penderfyniadau a arweiniodd at ei farwolaeth gan y staff ymroddedig a fu'n gweithio o amgylch y cloc i ofalu amdano; roeddent yn benderfyniadau a wnaed gan Lywodraeth Cymru a'i swyddogion, ac mae'n rhaid cael atebolrwydd am y penderfyniadau hyn. Dyna pam ei bod mor bwysig cael ymchwiliad cyhoeddus penodol i Gymru, lle gellir dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif am ei phenderfyniadau, yn rhai da a rhai gwael. Fel gyda phob Llywodraeth drwy gydol y pandemig, gwnaed penderfyniadau anodd, yn gyfeiliornus weithiau, ac o ganlyniad, fe gollwyd bywydau. Felly, rwy'n apelio, ar ran Bob, ar ran ei weddw, Jacqueline, a'u teulu, ac ar ran y nifer o deuluoedd ledled Cymru sydd wedi colli anwyliaid, eu bod yn cael y cyfle y byddai ymchwiliad COVID ar gyfer Cymru yn ei roi iddynt i rannu eu tystiolaeth ac i gael yr atebion y maent yn eu haeddu.

Rwyf am orffen drwy ddyfynnu Jacqueline yn uniongyrchol o'i llythyr:

'Nid yw ond yn iawn ac yn deg tynnu sylw at hanes trist y bobl a gollodd eu bywydau yn ystod y pandemig oherwydd methiannau systemig, a'n bod yn cael cyfiawnder. Rwy'n dymuno'n dda i chi gyda'ch ymgyrch dros ymchwiliad cyhoeddus mawr ei angen.'

Rwy’n annog yr Aelodau i gefnogi’r cynnig.