Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:41 pm ar 19 Ionawr 2022.
Diolch yn fawr, Rhun. Dwi'n ymwybodol dros ben o'r ffaith bod cymaint o bobl yn dioddef o ddementia ar hyd a lled Cymru, nid jest y rheini mewn cartrefi gofal, ond mae lot o bobl gartref hefyd wedi cael eu hynysu, wedi gweld llai o gysylltiad, ac rŷn ni wedi gweld dirywiad yn ystod y cyfnodau yna ymysg hen bobl yn arbennig. A dyna pam rŷn ni wedi, dro ar ôl tro, gwneud yn siŵr ein bod ni'n edrych yn fanwl ar beth ddylai'r canllawiau fod o ran ymweld â chartrefi gofal. Rŷn ni wedi ceisio cael y balans yn iawn, ac mae yn anodd i gael y balans yn iawn, achos byddai pob un yn dechrau sgrechian pe byddem ni'n gweld system lle byddem ni'n cyflwyno omicron neu COVID mewn i gartrefi gofal. Felly, mae'n rhaid i ni gael y balans yn iawn, ac mae e'n anodd.
Mae'r canllawiau sydd gyda ni yn glir. Mae hawl gan bobl i fynd i weld eu hanwyliaid nhw yn y cartrefi gofal, ond y drafferth yw, mae'r rhan fwyaf o'r rhain yn gartrefi preifat sy'n cael eu rhedeg gan bobl sydd yn gorfod talu am yswiriant, ac maen nhw ofn na fyddai eu hyswiriant nhw yn eu diogelu nhw pe bai yna gyflwyniad o COVID i mewn i'r cartref gofal. Felly, o ran newid i'r ddeddf, dwi'n meddwl byddai hwnna'n gam mawr iawn i'w gymryd o ran beth yw hawl dynol. Nawr, mae hawl dynol yn dweud bod hawl gan berson i gael perthynas deuluol neu rywbeth. Felly, mi fyddech chi'n gallu apelio at hynny eisoes, dwi'n cymryd. Felly, y cwestiwn wedyn yw: a fyddai hwnna'n sefyll mewn llys barn? Dwi'n meddwl byddai fe'n anodd iawn i fynd ymhellach na hynny. Dwi ddim yn gwybod os oes yna enghreifftiau mewn llefydd eraill yn y byd, ond mae'r hawl yna eisoes yn bodoli, yr hawl i gael perthynas deuluol.