Yr eitem nesaf yw datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant ar y wybodaeth ddiweddaraf am y cynllun cyflawni ar gyfer camddefnyddio sylweddau 2019-22. Galwaf ar y Dirprwy Weinidog, Lynne Neagle.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae'n braf iawn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y gwaith sy'n cael ei wneud o dan ein cynllun cyflawni ar gyfer camddefnyddio sylweddau 2019-22, wrth i ni barhau i fynd i'r afael â'r niwed sy'n gysylltiedig â chamddefnyddio sylweddau. Nod cyffredinol y cynllun cyflawni yw sicrhau bod pobl yng Nghymru yn ymwybodol o beryglon ac effaith camddefnyddio sylweddau ac yn gwybod ble y gallan nhw chwilio am wybodaeth, cymorth a chefnogaeth. Diwygiwyd ein cynllun cyflawni mewn ymateb i COVID-19 a gyhoeddwyd ym mis Ionawr 2021. Ymatebodd gwasanaethau camddefnyddio sylweddau yn gyflym i COVID-19. Yn ystod y pandemig, gwnaed ymdrechion enfawr i sicrhau bod cymorth a chefnogaeth hanfodol yn cael eu darparu i rai o'r unigolion a'r teuluoedd mwyaf agored i niwed yng Nghymru. Hoffwn gymryd yr amser hwn i ddiolch i bawb sy'n ymwneud â hyn am eu gwaith caled a'u hymroddiad parhaus. 

Mae gan Lywodraeth Cymru hanes cryf o ymrwymiad i'r maes hwn. Ar hyn o bryd rydym yn buddsoddi bron i £55 miliwn yn ein hagenda camddefnyddio sylweddau bob blwyddyn. Mae ein cyllideb ddrafft ar gyfer 2022-23 yn cydnabod ymhellach bwysigrwydd y gwaith hwn a bydd ein buddsoddiad yn cynyddu i bron i £64 miliwn. Mae dros £25 miliwn yn mynd i fyrddau cynllunio ardal camddefnyddio sylweddau, ac fel rhan o gyllideb ddrafft 2022-23, bydd y dyraniadau hyn yn cynyddu £6 miliwn o £25 miliwn i £31 miliwn. Mae hyn yn cynnwys cynnydd o £1 miliwn i'r dyraniadau plant a phobl ifanc ac adsefydlu preswyl a neilltuwyd i gefnogi'r cynnydd yn y galw am y gwasanaethau hyn ers dechrau'r pandemig. Bydd y £4 miliwn sy'n weddill yn helpu i fynd i'r afael ag amseroedd aros a gwella gwasanaethau cymorth, gan gynnwys datblygu gwasanaethau sy'n seiliedig ar drawma. Yn 2020-21, gwnaethom hefyd sicrhau bod bron i £4.8 miliwn arall ar gael i gefnogi ein hymateb i COVID-19. Bydd ein gwasanaeth di-waith a ariennir gan Ewrop yn dod i ben ym mis Awst 2022. Er nad ydym wedi cael arian newydd gan Lywodraeth y DU, byddwn yn parhau i fuddsoddi mewn cymorth cyflogadwyedd i bobl sy'n gwella o gamddefnyddio sylweddau ac iechyd meddwl i mewn i waith, gan ein bod yn gwybod pa mor hanfodol ydyw i adferiad pobl.

Ym mis Awst 2020, dangosodd data'r Swyddfa Ystadegau Gwladol y gyfradd isaf o farwolaethau camddefnyddio cyffuriau a gofnodwyd yng Nghymru ers 2014. Yn 2020, roedd 149 o farwolaethau camddefnyddio cyffuriau yn ymwneud â chyffuriau anghyfreithlon, 16 marwolaeth yn is nag yn 2019. Fodd bynnag, ni fyddwn yn hunanfodlon gyda hyn. I'r gwrthwyneb, cofrestrwyd 438 o farwolaethau sy'n benodol i alcohol yng Nghymru yn 2020, cynnydd o 70, 19 y cant ers 2019. Er y gall niferoedd amrywio o flwyddyn i flwyddyn, mae'r cynnydd yn bryder. Drwy gydol y pandemig, rydym wedi parhau i weithio ar yr holl themâu o fewn y cynllun cyflawni, er mwyn gwella'r cymorth a ddarparwn i'r rhai sydd ei angen fwyaf. Un maes rwy'n arbennig o falch ohono yw sut mae ein gwasanaethau camddefnyddio sylweddau ac iechyd meddwl wedi gweithio'n ddiflino i gefnogi'r rhai mwyaf agored i niwed fel rhan o'n hymrwymiad i roi terfyn ar ddigartrefedd. Rydym yn awr yn ymwneud â datblygu'r dull o ailgartrefu cyflym yn y dyfodol. Rydym eisoes yn buddsoddi £1 miliwn o gyllid ychwanegol y flwyddyn i fynd i'r afael ag anghenion cymhleth, camddefnyddio sylweddau ac iechyd meddwl, ar gyfer yr unigolion hynny o fewn gwasanaethau digartrefedd, ac mae ein cyllideb ddrafft yn dyblu hyn i £2 filiwn i ehangu'r cymorth i'r ardaloedd sy'n weddill yng Nghymru, i'w helpu i fynd i'r afael ag anghenion cymhleth yn eu hardaloedd.

Un o'r meysydd gwaith allweddol a gyflwynwyd yn ystod y pandemig oedd cyflwyno byprenorphine chwistrelladwy. Mae'r gwaith hwn wedi lleihau'n sylweddol yr angen i ddefnyddwyr gwasanaeth fynychu fferyllfeydd a chlinigau cymunedol, gan ddiogelu eu hiechyd ac iechyd gweithwyr allweddol. Mae'r driniaeth honno o fudd i tua 1,000 o ddefnyddwyr gwasanaeth bellach, ac mae tystiolaeth anecdotaidd sylweddol bod llawer yn profi canlyniadau llawer gwell, gan gynnwys dychwelyd at y teulu, gwaith a gwelliannau iechyd ehangach. Rwy'n falch o'ch diweddaru bod £3 miliwn, fel rhan o'r gyllideb ddrafft, wedi'i glustnodi i barhau â'r driniaeth hon ochr yn ochr â gwerthusiad llawn tymor hwy. Rwyf yn falch o ddweud bod Cymru'n arwain y DU yn y driniaeth newydd hon. Mae naloxone yn fenter allweddol lle'r ydym wedi gwneud cynnydd rhagorol. Datblygiad pwysig gyda naloxone yw'r gwaith yr ydym yn ei wneud gyda'r heddlu i alluogi swyddogion i gario naloxone trwynol ar ddyletswydd. Rydym hefyd wedi ariannu prosiect treialu dosbarthu naloxone gan gymheiriaid, sy'n galluogi'r rhai hynny sydd â phrofiad bywyd o hynny fynd allan mewn cymunedau a darparu naloxone i'r rhai hynny a allai fod mewn cysylltiad ag asiantaethau neu beidio. Mae hyn wedi bod yn llwyddiannus iawn hyd yma ac wedi arwain at bob rhan o Gymru yn edrych ar efelychu'r model hwn.

Mae gweithredu isafbris unedau ar gyfer alcohol yn bwyslais allweddol o ran lleihau niwed alcohol, a daeth y ddeddfwriaeth i rym ar 2 Mawrth 2020. Mae swyddogion safonau masnach yn gorfodi'r ddeddfwriaeth ac yn rhoi cyngor i fanwerthwyr ar gydymffurfiaeth. Hyd yma, nid oes unrhyw hysbysiadau cosb benodedig wedi'u cyflwyno. Mae ein fframwaith triniaeth niwed i'r ymennydd a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn ddatblygiad allweddol wrth i ni anelu at fynd i'r afael â chamddefnyddio alcohol. Mae'r fframwaith wedi'i gynllunio ar gyfer darparwyr iechyd a gofal cymdeithasol i roi arweiniad ar sut y dylent ymateb i'r rhai y mae difrod sy'n gysylltiedig ag alcohol yn effeithio arnynt. Ar hyn o bryd rydym yn dyrannu £1 miliwn o gyllid blynyddol wedi'i neilltuo ar gyfer darparu gwasanaethau adsefydlu a dadwenwyno preswyl haen 4. Fel rhan o'r gyllideb ddrafft ar gyfer 2022-23, dyrannwyd £1 miliwn arall, gan gydnabod y cynnydd yn y galw am gymorth.

Ym mis Ebrill 2020, lansiwyd ein fframwaith triniaeth breswyl newydd, Rehab Cymru, sy'n cynnig dros 30 o leoliadau, gan gynnwys tri yng Nghymru. Gwnaed 139 o leoliadau i 17 o ddarparwyr triniaeth gwahanol yn 2020-2021, ac yn y flwyddyn gyfredol hyd yma, gwnaed 95 o leoliadau i 21 o ddarparwyr triniaeth gwahanol. Rwy'n croesawu'r cyfle hwn i ddarparu'r datganiad hwn ar y cynnydd yr ydym ni'n ei wneud. Byddwn yn parhau i fwrw ymlaen â'r ymrwymiadau yn ein cynllun cyflawni, ynghyd â'n partneriaid, ac yn edrych ar beth arall y gellir ei wneud wrth i ni barhau i ddysgu o effaith y pandemig. Gwn fod cyfarfod cyntaf y grŵp trawsbleidiol ar gamddefnyddio sylweddau, cam-drin a dibyniaeth, a noddwyd gan Peredur Owen Griffiths, wedi'i gynnal ddoe. Rwy'n awyddus i glywed y materion allweddol sy'n cael eu hamlygu yno ac edrych ar sut y gellid bwydo'r rhain i ddatblygu polisi yn y dyfodol. Diolch yn fawr.

Hoffwn ddiolch i'r Dirprwy Weinidog am ei datganiad. Rwy'n croesawu eich ymrwymiad i'r maes pwysig iawn hwn, a hoffwn gofnodi fy ymrwymiad i sicrhau ein bod yn gwneud popeth o fewn ein gallu i helpu pobl i wella o gamddefnyddio sylweddau. Mae angen i ni symud i sefyllfa lle'r ydym ni'n trin y person, nid y drosedd, lle'r ydym ni'n rhoi ail gyfle i bawb a lle bydd trin dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol, ac nid troseddoli pobl, yn arwain at ddiogelwch cymunedol a chymunedau cryfach.

Dirprwy Weinidog, yn eich datganiad, rydych wedi nodi'r arian ychwanegol sy'n mynd i'r gwaith adsefydlu, a meddwl oeddwn i tybed ble y caiff yr arian ychwanegol hwn ei wario, ac a fyddwn ni'n gweld mwy o ganolfannau adsefydlu yn agor ledled Cymru? A gyda'r arian ychwanegol yn mynd i'r maes hwn, sut y byddwch chi'n sicrhau bod yr arian ychwanegol yn cael ei wario yn y lleoedd cywir?

Fe wnaethoch chi hefyd godi'r pwynt bod marwolaethau camddefnyddio cyffuriau wedi gostwng, a rhaid croesawu hynny, ond rwy'n cytuno â chi, Gweinidog, pan rydych chi'n dweud bod nifer y marwolaethau sy'n benodol i alcohol yn destun pryder. Felly, Gweinidog, a allwch chi amlinellu unrhyw strategaethau penodol sydd gennych chi ar gyfer mynd i'r afael â'r niferoedd cynyddol o boblogaeth Cymru sy'n byw gyda dibyniaethau ar alcohol, oherwydd y problemau ehangach y mae hynny'n eu hachosi i'w hiechyd?

Yn y datganiad, fe wnaethoch chi hefyd sôn am y cysylltiad rhwng digartrefedd a chamddefnyddio sylweddau. Dirprwy Weinidog, gan fod rhai ardaloedd yng Nghymru yn methu ag adeiladu tai, sut gallwn ni sicrhau bod pobl y mae angen eu cartrefu yn gallu cael y cymorth sydd ei angen arnyn nhw a'r tai o ansawdd da hynny pan fydd awdurdodau lleol a landlordiaid cymdeithasol preswyl—? Mae eu stociau tai dan bwysau sylweddol, ac os nad oes gennym y tai, ni allwn gael pobl oddi ar y strydoedd i gael y cymorth sydd ei angen arnyn nhw i wella o gaethiwed.

Ac yn olaf, Dirprwy Weinidog, fe wnaethoch chi sôn o'r blaen am Rehab Cymru, a tybed a allwch chi nodi rhai o'r lleoliadau y maen nhw'n mynd i'w cynnig, a'r tri lleoliad sydd yng Nghymru—a allwch chi ddweud wrthyf ble y maen nhw ac a ydyn nhw'n mynd i fod yn ofal preswyl neu ofal dydd? Ac i gloi, hoffwn ddiolch i chi am eich datganiad heddiw, rwy'n credu bod rhywfaint o gynnydd da iawn yn cael ei wneud yn y maes hwn, ac rwyf bob amser yn rhoi clod pan fo'n haeddiannol, felly llongyfarchiadau ar hynny, ac unrhyw beth y gallaf i ei wneud i'ch helpu chi yn y dyfodol gyda hyn, rwy'n hapus iawn i wneud hynny. Diolch, Dirprwy Lywydd.

Diolch yn fawr iawn, James, am y geiriau caredig hynny, y croeso i'r datganiad ac am gydnabod y gwaith cadarnhaol, a hefyd am eich cwestiynau. Mae'n galonogol iawn eich clywed yn dweud eich bod chithau hefyd yn awyddus iawn i fabwysiadu dull sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn ac sy'n gysylltiedig ag iechyd o ran materion sy'n ymwneud â chamddefnyddio sylweddau. Dyna'r ethos sy'n llywio ein gwaith yng Nghymru. Nid ydym ni'n credu mai troseddoli pobl yw'r ffordd iawn ymlaen, rydym ni eisiau cefnogi pobl wrth symud ymlaen.

O ran y materion yr ydych chi wedi'u codi ynghylch cyllid, mae'n swm sylweddol iawn o arian ychwanegol, fel yr wyf eisoes wedi tynnu sylw ato. Mae'r arian ar gyfer byrddau cynllunio ardal yn codi i £31 miliwn, cynnydd o £6 miliwn. Mae'r arian ar gyfer byrddau iechyd lleol yn codi £1 miliwn, ac rydym hefyd wedyn yn cynyddu'r cyllid ar gyfer y gwasanaethau adsefydlu yr ydych chi wedi cyfeirio atyn nhw, felly bydd hynny'n gynnydd o £1 miliwn i £2 miliwn i gydnabod y galw am wasanaethau.

O ran ansawdd y gwasanaethau hynny, sy'n cael ei lywodraethu, mewn gwirionedd, gan y fframwaith sydd wedi'i ddatblygu, a phan fydd angen i rywun fynd i leoliad adsefydlu, y fframwaith yw—[Anhyglyw.] —y ffordd o sicrhau gwasanaeth o safon sy'n diwallu eu hanghenion, ac, yn wir, i'w gosod rywle y tu allan i'r fframwaith, rhaid gwneud achos arbennig dros hynny, felly.

Nid wyf mewn sefyllfa i roi'r union leoliadau i chi o ble mae'r holl leoedd hyn, ond rwy'n hapus iawn i ysgrifennu atoch chi gyda manylion pellach, ac, yn wir, gallwch chi ddod o hyd i'r wybodaeth honno ar-lein, oherwydd mae Rehab Cymru ar-lein. Rwy'n credu ar gael i'r cyhoedd hefyd.

Rydych chi yn llygad eich lle i dynnu sylw at y pryderon am alcohol, ac rwy'n credu ein bod yn cydnabod bod hynny'n rhywbeth sydd wedi dod yn fwy o broblem yn ystod y pandemig, ac, yn wir, mae ymchwil wedi awgrymu taw rhieni â phlant yw un o'r grwpiau o bobl sydd wedi gweld y lefelau uwch o yfed mwy o alcohol, sydd, yn fy marn i, yn adlewyrchu peth o'r straen y mae pawb wedi bod oddi tano.

Soniais am isafbris uned ar gyfer alcohol. Mae hynny'n fesur allweddol yr ydym ni'n ei gymryd i geisio mynd i'r afael nid yn unig â niwed alcohol i unigolion, ond hefyd i leihau derbyniadau i'r ysbyty o ganlyniad i alcohol. Mae atal niwed a achosir gan gamddefnyddio alcohol yn rhan allweddol o'n hagenda camddefnyddio sylweddau ac mae ein nod cyffredinol yn parhau i fod i sicrhau bod pobl yng Nghymru yn ymwybodol o beryglon ac effaith camddefnyddio alcohol ac i wybod ble y gallan nhw gael gafael ar wybodaeth, cymorth a chefnogaeth os oes ei angen arnyn nhw. Rwyf hefyd wedi gofyn i swyddogion archwilio unrhyw gyfleoedd sydd ar gael drwy bethau fel SilverCloud, oherwydd roedd modiwl alcohol ar SilverCloud, ond, yn anffodus, yr hyn yr oeddem ni'n ei ganfod oedd bod anghenion y bobl a oedd yn ceisio cael gafael arno yn rhy uchel ar gyfer y math hwnnw o therapi gwybyddol ymddygiadol ar-lein, felly roedden nhw wedyn yn cael eu cyfeirio at ffynonellau eraill o gymorth. Ond rwy'n awyddus iawn, os gallwn ni, i weld rhyw fath o ddewis ar-lein cyffredinol, hygyrch i gynorthwyo pobl. Ac, wrth gwrs, rydym yn ariannu Alcohol Change UK yng Nghymru hefyd, ac mae ganddyn nhw wefan ac adnoddau ardderchog yno.

Dim ond o ran y sefyllfa o ran tai, dim ond pwysleisio ein bod yn falch iawn o'r gwaith a wnaethom ar draws y Llywodraeth i sicrhau nad oedd neb yn aros ar y strydoedd yn ystod y pandemig, ac mae buddsoddiad pellach yn y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf i sicrhau y gellir parhau â'r gwaith hwnnw ac adeiladu arno. 

Diolch, Dirprwy Weinidog. Rwy'n croesawu y datganiad a gyhoeddwyd y prynhawn yma a diolch i chi am fy nghrybwyll yn y datganiad ac am sôn am y grŵp trawsbleidiol yr wyf wedi helpu i'w sefydlu gyda chymorth y staff gwych yn yr elusen gyffuriau Kaleidoscope. Mae hefyd yn braf cael fy atgoffa o'r gostyngiad yn nifer y marwolaethau yn sgil cyffuriau yng Nghymru, er yr hoffwn weld y nifer yn gostwng ymhellach gan fod pob un o'r marwolaethau hynny'n drasiedi. Mae'r cynnydd o bron i 20 y cant mewn marwolaethau sy'n benodol i alcohol yn cyd-fynd â'r dystiolaeth anecdotaidd y bu llawer o bobl yn yfed mwy yn ystod y cyfyngiadau symud, ac mae hynny'n bryder enfawr.

Mae ymdeimlad cryf gan arbenigwyr yn y maes a'r rhai sydd wedi gwella ar ôl bywyd o gaethiwed y bydd dull mwy tosturiol, a arweinir gan gymheiriaid, sy'n canolbwyntio ar leihau niwed, yn llawer mwy effeithiol wrth fynd i'r afael â chamddefnyddio sylweddau. Mae'r rhyfel ar gyffuriau wedi bod yn mynd rhagddo ers degawdau a degawdau heb ddatrysiad na hyd yn oed diwedd yn y golwg. Dyma'r neges, fwy na heb, a oedd yn glir ac yn amlwg yn ystod cyfarfod cyntaf y grŵp trawsbleidiol ar gamddefnyddio sylweddau. Sefydlwyd y grŵp hwn i annog y sgwrs am brofiadau bywyd a beth yw arfer da. Yn ein cyfarfod cyntaf ddoe, clywsom rai tystiolaethau pwerus gan bobl a oedd wedi bod i uffern ac yn ôl oherwydd camddefnyddio sylweddau a dibyniaeth. Dirprwy Weinidog, gobeithio y gallwn ni eich croesawu i gyfarfod yn y dyfodol i gwrdd a siarad ag aelodau'r grŵp.

Mae Plaid Cymru yn gwrthod y polisïau cyffuriau didostur sy'n cipio'r penawdau sydd gan y Torïaid yn Lloegr. Fel llawer o bethau y maen nhw'n eu cyhoeddi y dyddiau hyn, rwy'n amau nad yw'n ddim mwy na gwrthdyniad i dynnu sylw oddi wrth eu methiannau difrifol a lluosog mewn ardaloedd eraill. Yn wahanol i'r ffordd adweithiol yn San Steffan o wneud pethau, mae Plaid Cymru wedi galw am fuddsoddi i fynd i'r afael ag achosion sylfaenol camddefnyddio cyffuriau drwy raglenni arloesol a sefydlu ystafelloedd defnyddio cyffuriau i bobl sefydlogi eu defnydd o gyffuriau. Nid yw troseddoli pobl sydd angen triniaeth yn dda i unrhyw un, ac yn sicr nid yw'n dda i gymdeithas. Gallwn ni greu llwybr gwahanol yma yng Nghymru, hyd yn oed o fewn cyfyngiadau system cyfiawnder troseddol nad yw wedi'i ddatganoli eto.

Un o'r prif enghreifftiau o hyn fu'r gwasanaethau mentora cymheiriaid di-waith sydd ar waith ledled Cymru. Yn fy rhanbarth i yn Nwyrain De Cymru, enw hwn yw Cyfle Cymru, ond fe'i gelwir yn rhywbeth gwahanol mewn rhannau eraill o'r wlad. Ariannwyd y rhaglen hon, sydd â hanes profedig, gan arian cronfa gymdeithasol Ewrop a oedd i fod i ddod i ben ym mis Awst. Rwyf yn croesawu'n fawr yr ymrwymiad i barhau â'r cyllid sydd ei angen i gynnal y rhaglen hon. Prin oedd y manylion yn y datganiad am y rhaglenni mentora cymheiriaid y tu allan i'r gwaith, a byddan nhw'n dod i ben ym mis Awst eleni. A allwn ni, felly, gael ymrwymiad y bydd parhad o'r gwasanaethau a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru? Mae'r model presennol a arweinir gan gymheiriaid wedi gweithio'n dda dros y pum mlynedd diwethaf, ac mae angen i staff profiadol, sy'n sicrhau ei fod y llwyddiant yr ydyw, gael mesurau diogelu er mwyn iddyn nhw allu parhau â'r gwaith hanfodol y tu hwnt i fis Awst i helpu rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymunedau. Diolch yn fawr.

Diolch yn fawr iawn, Peredur, ac rwy'n edrych ymlaen yn fawr at ddod i'r grŵp trawsbleidiol, i un o'ch cyfarfodydd yn y dyfodol, ac rwy'n cydnabod bod hwn yn faes yr ydych yn teimlo'n angerddol amdano, ac rwy'n edrych ymlaen yn fawr at barhau i weithio gyda chi. Rwy'n cytuno'n llwyr eto â'ch sylwadau am yr angen i beidio â throseddoli pobl. Yn anffodus, nid yw'r ymgysylltiad a gawsom gan Lywodraeth y DU ynghylch strategaeth gyffuriau newydd y DU wedi bod mor fuan ag y byddem wedi'i ddymuno ac, yn wir, rwyf wedi ysgrifennu at y Gweinidog perthnasol i godi pryderon am hynny. Rydym yn awyddus iawn i fod â pherthynas adeiladol barhaus â Llywodraeth y DU, ond mae hynny, yn amlwg, yn dibynnu arnyn nhw yn ymgysylltu â ni hefyd.

Hoffwn ddiolch i chi am eich cydnabyddiaeth o bwysigrwydd cefnogaeth gan gymheiriaid. Rwyf wedi cwrdd â rhai o'r cefnogwyr cymheiriaid fy hun, pan oeddwn i'n gallu mynd allan i ymweld, ac rwyf wedi clywed yn uniongyrchol gan bobl yr effeithiwyd arnyn nhw gan broblemau alcohol pa mor bwerus y mae'r gefnogaeth honno wedi bod mewn gwirionedd, ac rwy'n awyddus iawn i weld y gwaith hwnnw'n parhau.

Rydym yn parhau i ariannu'r prosiect di-waith. Yn anffodus, er gwaethaf yr holl addewidion am beidio â chael ceiniog yn llai, ni chafwyd unrhyw arian newydd gan Lywodraeth y DU, ond, yn ffodus, oherwydd y cawsom ni arian ychwanegol i'r portffolio iechyd meddwl a chamddefnyddio sylweddau eleni—y £50 miliwn—rydym ni'n blaenoriaethu rhywfaint o'r cyllid hwnnw i sicrhau y gall y prosiectau hynod werthfawr hyn barhau, oherwydd mae'n gwbl hanfodol bod pobl yn gallu cael gafael ar y cymorth hwnnw fel y gallan nhw fynd yn ôl i'r gwaith gyda'r ymdeimlad o berthyn a phwrpas a phopeth y gall y mathau hynny o brosiectau ei gyflawni.

O ran y trefniadau ar gyfer comisiynu'r gwasanaethau parhaus, rydym yn parhau i edrych ar y rheini, ond yr hyn y byddwn i'n ei ddweud yw ein bod yn cydnabod mewn gwirionedd yn y Llywodraeth fod y trydydd sector yn gwneud y gwaith hwn yn eithriadol o dda, ac rydym yn sicr eisiau adeiladu ar gryfderau hynny wrth symud ymlaen. Diolch.

Rwy'n croesawu yn fawr eich datganiad heddiw, Gweinidog, a'r polisi a'r dull gweithredu sydd gennym yma yng Nghymru, a bydd y buddsoddiad cynyddol, rwy'n credu, yn werthfawr iawn oherwydd, fel y gwyddom ni i gyd, mae llawer gormod o bobl yng Nghymru, yn anffodus, fel gyda rhannau eraill o'r DU, sydd â'r problemau alcohol a chyffuriau anghyfreithlon hyn. Ac yn ogystal ag atal problemau ar gyfer y dyfodol, mae angen i ni fynd i'r afael â'r rhai sydd â'r arferion hynny ar hyn o bryd, gymaint ag y gallwn ni.

Rydych chi wedi sôn am rai o'r tensiynau, Gweinidog, rhwng polisi Llywodraeth Cymru a pholisi'r Swyddfa Gartref, ac rwyf wedi clywed gan ddarparwyr gwasanaethau eu bod weithiau'n teimlo bod yn rhaid iddynt edrych y ddwy ffordd, fel y maen nhw'n ei ddisgrifio, ac mae hyn yn dod ag anawsterau os ydych chi'n ceisio bod â dull gweithredu rhesymegol ac nad oes anghysondebau ynddo. Rwy'n clywed yr hyn yr ydych chi'n ei ddweud am ysgrifennu at Lywodraeth y DU, Gweinidog—meddwl ydw i tybed a oes unrhyw beth arall y gellid ei wneud, o ran helpu darparwyr gwasanaethau i oresgyn yr anawsterau hynny o geisio wynebu'r ddwy ffordd, oherwydd mae'n arwain at densiynau ac anawsterau anghynhyrchiol.

O ran y cyllid, Gweinidog, rwy'n credu bod rhai pobl o'r farn nad yw'r arian bob amser yn hidlo i lawr i'r gweithlu gymaint ag y gallai, ac mae hyn wedyn yn arwain at broblemau cadw a recriwtio, a tybed a yw hynny'n rhywbeth yr ydych chi'n ei gydnabod ac efallai y byddwch yn cymryd camau pellach.

Yn olaf, mae problemau iechyd meddwl yn aml yn gorgyffwrdd â'r dibyniaethau hyn ar gamddefnyddio sylweddau, ac rwy'n credu ei bod weithiau'n anodd cael cyllid ar y cyd i ddarparwyr gwasanaethau allu gwneud cais am gyllid ar y cyd gan y ddau sector. Tybed a oes unrhyw beth arall y gellid ei wneud i fynd i'r afael â'r materion hynny.

Diolch yn fawr iawn, John, am y pwyntiau hynny. I'ch sicrhau chi, nid dim ond un llythyr yr ydym wedi'i ysgrifennu at Lywodraeth y DU yn mynegi pryderon am eu hymagwedd at y bartneriaeth â ni ar y materion pwysig iawn hyn. Yn amlwg, mae'r trafodaethau hynny'n digwydd yn rheolaidd gyda'n swyddogion. Roeddwn i'n bresennol, ar ran Llywodraeth Cymru, yn uwchgynhadledd gyffuriau'r DU, lle pwysleisiais hefyd yr angen i fod â'r bartneriaeth gref iawn honno, ac rwy'n credu ei bod yn rhywbeth y byddai'r gwledydd datganoledig eraill yn sicr yn ei gymeradwyo hefyd, mewn gwirionedd.

O ran sefydliadau'n gorfod wynebu'r ddwy ffordd, rwy'n cydnabod yr heriau gyda hynny, ond rwy'n gobeithio bod y sefydliadau hynny'n cydnabod ein bod yn blaenoriaethu cyllid ar gyfer camddefnydd sylweddau yng Nghymru, ac mae hynny'n rhywbeth nad yw wedi digwydd mewn gwledydd eraill yn y DU. Rydym wedi diogelu'r cyllid hwnnw, ac rydym yn parhau i gynyddu'r cyllid hwnnw. Rydym hefyd wedi ymrwymo'n llwyr i fod â phartneriaeth gref â sefydliadau, ac rwyf wedi cyfarfod â'r grŵp o sefydliadau yr ydym yn cysylltu â nhw'n rheolaidd yn Llywodraeth Cymru i wrando ar eu pryderon. Felly, rydym yn ceisio gwneud yr hyn y gallwn ni i sicrhau bod y ddeialog honno'n cael ei datblygu.

O ran y materion sy'n ymwneud â chyllid yr ydych wedi cyfeirio atynt, mae'n amlwg ein bod eisiau i'r cyllid gyrraedd y rheng flaen. Mae llawer o'r cyllid, fel y dywedais i, yn mynd allan drwy fyrddau cynllunio ardal, fel y gellir targedu hynny at anghenion lleol, sy'n bwysig iawn. Ond byddwn i'n disgwyl i fyrddau cynllunio ardal fod â'r bartneriaeth honno gyda'r trydydd sector yn yr un modd ag a wnawn ni ar lefel Llywodraeth Cymru. Rwyf wedi bod yn glir iawn ers dod i'r swydd, yn gyffredinol, mewn gwirionedd, am ba mor bwysig yw'r trydydd sector, ac iddyn nhw fod â llais cyfartal, mewn gwirionedd, mewn trafodaethau.

Rydych yn llygad eich lle i dynnu sylw at yr heriau gyda phobl sydd â chyflyrau sy'n cyd-ddigwydd a diagnosis deuol. I'ch sicrhau ein bod yn gwneud ein gorau i fynd i'r afael â'r heriau hynny. Rydym yn gweithio gyda byrddau cynllunio ardal i wella'r canlyniadau i unigolion sy'n profi cyflyrau sy'n cyd-ddigwydd, ac rydym wedi cyhoeddi ystod o ganllawiau ar y pwnc, gan gynnwys fframwaith triniaeth camddefnyddio sylweddau. Bwriedir i bob Bwrdd Cynllunio Ardal fod â fframwaith gwasanaeth ar waith i ymateb i'r mater hwn, ond, oherwydd yr heriau yr ydym ni wedi bod yn eu hwynebu, yr ydych chi wedi cyfeirio atynt, rydym yn ceisio gwelliannau pellach yn y maes hwn, ac rydym wedi sefydlu grŵp o arbenigwyr ac ymarferwyr sy'n mynd at wraidd y mater i roi cyngor ar sut y gallwn ddileu rhwystrau i gynnydd. Sefydlwyd y grŵp hwnnw am y tro cyntaf cyn y pandemig. Mae'n cyfarfod bob chwarter dros Teams, ac mae'r cyfarfod nesaf ar 9 Mawrth. Mae ganddo glinigwyr a staff gweithredol yn ogystal â chynrychiolaeth o'r byd academaidd, y trydydd sector a'r system cyfiawnder troseddol. Hefyd, yn ogystal â cheisio chwalu'r problemau systemig hynny, rydym hefyd yn buddsoddi mwy o arian eto yn y gyllideb i sicrhau y gallwn ganolbwyntio ar anghenion y grwpiau hyn.

Yn olaf, Russell George.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Gweinidog, fel eraill rwyf i hefyd wedi gweld gwaith da Kaleidoscope, felly fe wnaf ychwanegu fy llongyfarchiadau fy hun am y gwaith y maen nhw'n ei wneud hefyd. Mae fy nghwestiwn i, Gweinidog, yn gysylltiedig ag elfen feirws sy'n cael ei gludo yn y gwaed y strategaeth. Sylwais fod gan wledydd eraill y DU eu dyddiadau targed i gyflymu'r broses o ddileu hepatitis C. Yn Lloegr a Gogledd Iwerddon y dyddiad yw 2025, yn yr Alban mae'n 2024, ac yng Nghymru mae'n parhau i fod yn 2030. Felly, fy nghwestiwn i yw—. Meddwl ydw i tybed, wrth i ni symud allan o'r pandemig, tybed a oes cyfle yma i adeiladu ar lawer o'r gwaith da, rwy'n credu, sydd wedi'i wneud yng Nghymru yn hynny o beth. Tybed, Gweinidog, a fyddech yn cynhyrchu strategaeth dileu genedlaethol ar gyfer hepatitis C yn benodol, a tybed a fyddai'r Llywodraeth a chithau'n ymrwymo i ystyried dileu hepatitis C erbyn 2025, yn unol â gwledydd eraill y DU.

Diolch yn fawr iawn, Russell, ac a gaf i gymeradwyo eich geiriau caredig am Kaleidoscope hefyd? Rydym ni'n lwcus iawn yng Nghymru i gael sefydliadau trydydd sector gwych yn y maes hwn. O ran eich sylwadau am feirysau sy'n cael eu cludo yn y gwaed, rwy'n hapus iawn i gael golwg ar y targed. Byddai angen i mi wneud hynny, yn amlwg, mewn partneriaeth â'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ond rwy'n hapus iawn i gael y trafodaethau hynny. Hoffwn ychwanegu y bydd rhai o'r pethau yr ydym ni'n eu gwneud eisoes yn gwneud cyfraniad sylweddol at wella pethau yn y maes hwnnw. Os cymerwch chi'r byprenorphine chwistrelladwy, mae hynny'n arwain, yn amlwg, at lawer llai o bobl sy'n chwistrellu eu hunain ar y strydoedd mewn ffordd anniogel. Felly, rydym yn gwneud pethau ac yn ymgymryd â mentrau a fydd yn cyfrannu at hynny. Ond rwy'n hapus iawn i gael trafodaethau pellach gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol am y targed yr ydych wedi cyfeirio ato.

Diolch i'r Dirprwy Weinidog. 

Mae'r ddwy eitem nesaf wedi eu tynnu nôl, felly mae hynny'n dod a'n busnes i ben am heddiw. 

Daeth y cyfarfod i ben am 17:21.