1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am ddarparu addysg cyfrwng Cymraeg yn sir Benfro? OQ57499

Mae sir Benfro, fel pob awdurdod lleol, wedi bod yn brysur yn paratoi'r cynllun strategol Cymraeg mewn addysg newydd. Mae'r cynllun yn nodi sut y maen nhw'n bwriadu cynyddu eu darpariaeth cyfrwng Cymraeg 10 i 14 y cant dros y 10 mlynedd nesaf. Rwy'n edrych ymlaen at gael eu cynllun drafft ddiwedd y mis hwn.

Diolch am yr ymateb yna, Weinidog. Fel rŷch chi'n gwybod, ddoe, fe ddathlodd yr Urdd 100 mlwydd oed, ac fel rŷch chi hefyd yn gwybod, mae'r sefydliad yn gwneud gwaith rhyfeddol o ddarparu cyfleoedd i blant a phobl ifanc ddysgu a chymdeithasu drwy gyfrwng y Gymraeg. Dwi'n siŵr y byddwch yn ymuno â fi i ddiolch i'r gwirfoddolwyr a'r staff di-ri ar hyd y blynyddoedd sydd wedi cyfrannu cymaint dros blant Cymru.

Byddwch yn ymwybodol bod y galw am addysg cyfrwng Cymraeg wedi cynyddu'n sylweddol, cymaint felly nes bod cynghorwyr lleol yn fy ardal i wedi nodi ei fod yn fwy na'r nifer o leoedd sydd ar gael. Mae yna blant nawr sy'n cael eu troi i ffwrdd, ac o ganlyniad, mae rhieni'n poeni'n fawr iawn bod yna loteri cod post yn cael ei chreu yn sir Benfro. O ystyried yr amgylchiadau, pa gymorth y gall Lywodraeth Cymru ei gynnig i fynd i'r afael â'r diffyg sylweddol o leoedd cyfrwng Cymraeg yn sir Benfro ar hyn o bryd, a pha drafodaethau sydd wedi'u cynnal gyda Chyngor Sir Penfro i ddatblygu strategaeth hirdymor ar gyfer addysg cyfrwng Cymraeg yn yr ardal?

Diolch i'r Aelod am y cyfle i ategu ei longyfarchiadau e i'r Urdd am eu gwaith aruthrol nhw dros ganrif i ddarparu gwasanaethau ieuenctid i'n pobl ni yma yng Nghymru. Byddaf, rwy'n siŵr, yn rhannu gyda fe atgofion melys iawn o ba mor bwysig oedd yr Urdd i fi fel crwtyn yn tyfu i fyny. Felly, rwy'n hapus iawn i ategu llongyfarchiadau'r Aelod.

Mae'r awdurdod lleol yn sir Benfro yn rhannu ein barn ni fel Llywodraeth bod y ffaith nad oes digon o lefydd ar gael yn un o bwys, ac maen nhw wedi bod yn gweithio ar eu cynllun strategol gyda hynny mewn golwg. Rwy'n gwybod hefyd bod y mudiad Rhieni dros Addysg Gymraeg wedi bod yn gweithio gydag amryw o deuluoedd yn sir Benfro i'w cefnogi nhw mewn apeliadau ynglŷn â phenderfyniadau o ran mynediad at ysgolion penodol. Mae'r ystod y mae'r cyngor yn ei ddatgan yn y cynllun drafft yn un sydd yn golygu y bydd cynnydd o hyd at 14 y cant, fel y gwnes i ddweud. Mae hefyd cynlluniau gan yr awdurdod i sefydlu ysgol newydd ac i edrych ar gategoreiddio ysgolion a symud categoreiddio ysgolion i sicrhau mwy o ddarpariaeth drwy gyfrwng y Gymraeg, ynghyd â'r angen i fuddsoddi yn y blynyddoedd cynnar. Felly, mae elfen o uchelgais yng nghynlluniau'r cyngor er mwyn darparu darpariaeth ehangach.

Bydd yr Aelod hefyd yn gwybod bod cynllun cyfalaf wedi'i ddatgan y llynedd o ryw £30 miliwn ar gyfer darparu buddsoddiadau yn seilwaith addysg Gymraeg yma yng Nghymru, ac mae llawer iawn o'n hawdurdodau lleol ni wedi datgan diddordeb yn hwnnw. Mae'r broses yn digwydd ar hyn o bryd o edrych ar y cynigion hynny a'u cymharu nhw gyda'r lefel o uchelgais sydd yn y cynlluniau strategol, a byddaf i'n gallu dweud mwy am hynny ym mis Chwefror.