Y datganiad a chyhoeddiad busnes sydd nesaf, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad hynny—Lesley Griffiths. 

Diolch, Llywydd. Mae tri newid i fusnes yr wythnos hon. Mae'r datganiad llafar heddiw ar ddatblygu cynllun allyriadau masnachol y DU yn gyson â sero net wedi'i dynnu'n ôl. Bydd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd yn cyflwyno'r datganiad llafar ar rhaglen fuddsoddi 2022-23 mewn rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol. Ac mae'r cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad yfory wedi'u gostwng i 30 munud. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad a chyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig. 

Trefnydd, a gaf i ofyn am ddatganiad brys gan y Gweinidog iechyd ar ddarpariaeth a pherfformiad gwasanaethau ambiwlans ledled Cymru? Ac rwy'n falch bod y Gweinidog iechyd yn ei lle i glywed y cais hwn. Fel y gwyddoch chi, mae'n siŵr, mae gwasanaeth ambiwlans Cymru wedi bod yn cynnal adolygiad o'i restrau dyletswyddau gwasanaeth ambiwlans brys, ac mae'r adolygiad hwnnw nawr wedi dod i ben. Wrth gwrs, mae'n hanfodol bod y gwasanaeth ambiwlans yn darparu rhestrau dyletswyddau gwasanaeth sy'n cyfateb i'r galw, ond, yn anffodus, yn sir Benfro, rwyf i'n dal i dderbyn gohebiaeth gan etholwyr gofidus a rhwystredig sydd wedi gorfod aros yn eithriadol o hir am ambiwlans. Mewn un achos penodol, arhosodd etholwr dros wyth awr am ambiwlans ar gyfer ei gŵr a oedd wedi syrthio, ac, yn y pen draw, rhoddodd ei gŵr yng nghefn fan a chafodd ei yrru i'r ysbyty. Ac rwy'n siŵr y byddech chi'n cytuno â mi bod hynny'n gwbl annerbyniol. Nawr, mae hon yn un enghraifft, ond yn anffodus mae mwy. Felly, byddwn i'n ddiolchgar iawn os gallech chi ofyn i'r Gweinidog iechyd gyflwyno datganiad brys am wasanaethau ambiwlans ledled Cymru, fel y gall Aelodau ddeall mwy am ddarparu gwasanaethau yn ein hardaloedd lleol yng ngoleuni'r adolygiad hwn o'r rhestrau dyletswyddau, fel y gallwn ni godi pryderon a gofyn cwestiynau am y gwasanaethau y mae ein hetholwyr yn eu cael. 

Diolch. Wrth gwrs, rydym ni'n cytuno'n llwyr nad yw wyth awr yn gyfnod derbyniol o amser, ac rwy'n gwybod bod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, wrth gwrs, yn cymryd digwyddiadau o'r fath o ddifrif. Fel rydych chi'n ei ddweud, bu ymgynghoriad o fewn y gwasanaeth ambiwlans ynghylch y rhestrau dyletswyddau, sydd nawr wedi'i gwblhau. A gwn i, yn bersonol fel AS, fy mod i wedi cael gohebiaeth â phrif weithredwr Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru ynghylch hynny, ac rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn ei fonitro'n fanwl. 

Drefnydd, wythnos diwethaf, cyhoeddodd bwrdd iechyd Cwm Taf Morgannwg y byddant wythnos yma yn cau dwy ganolfan frechu—un yn y Rhondda ac un yng Nghwm Cynon. Bydd disgwyl i bawb bregus fydd yn cael booster yn y gwanwyn deithio i Ben-y-bont, Llantrisant neu Ferthyr Tudfil. Mae hyn yn golygu, os nad oes gennych gar neu ffordd o gael lifft, fod rhaid gwneud taith o ddwy awr, gan ddal tri bws, i gyrraedd y ganolfan agosaf. 

O ystyried bod nifer y marwolaethau COVID yn Rhondda Cynon Taf wedi bod ymhlith yr uchaf ym Mhrydain, oes modd cael datganiad, os gwelwch yn dda, gan y Gweinidog iechyd o ran pa gefnogaeth fydd yn cael ei darparu i sicrhau bod pobl fregus sydd heb fynediad i gar yn medru derbyn eu brechlynnau yn lleol heb orfod gwneud teithiau hirfaith?

Wel, byddwch chi'n ymwybodol, drwy gydol y pandemig, ac yn sicr pan ddaeth y brechlyn ar gael, y bu llawer o ganolfannau brechu ledled Cymru. Ac wrth i ni fynd i mewn i'r gwanwyn, ac yn gweld pa bigiadau atgyfnerthu fydd eu hangen, ac, yn wir, a fydd angen rhagor o frechlynnau, bydd hyn yn rhywbeth a gaiff ei ystyried. 

Hoffwn i ofyn am ddau ddatganiad. Yr un cyntaf yw datganiad ar gladin a'r wybodaeth ddiweddaraf o ran cynnydd Llywodraeth Cymru ar y mater hwn. Mae hwn yn fater pwysig i fy etholwyr sy'n byw yn Copper Quarter yn SA1. Rwy'n derbyn ceisiadau am yr wybodaeth ddiweddaraf, gan gynnwys amserlen o ran pryd y bydd yr adolygiad cladin wedi'i orffen a phasbortau diogelwch yn cael eu cyhoeddi fel y bydd modd cwblhau gwerthiannau.

Yr ail eitem yr wyf yn gwneud cais amdani yw datganiad gan Lywodraeth Cymru sy'n nodi na fydd Llywodraeth Cymru, na'r cyrff sy’n cael eu noddi ganddi, yn defnyddio diswyddo ac ailapwyntio a chontractau allanol, ac y bydd y llythyrau cylch gwaith i gyrff a noddir gan Lywodraeth Cymru yn dweud yn benodol na fydd diswyddo ac ailapwyntio ac na fydd unrhyw gontractau allanol. 

Diolch. Byddwch chi'n ymwybodol y gwnaeth y Gweinidog Newid Hinsawdd gyhoeddi datganiad ysgrifenedig—rwy'n credu mai diwedd mis diwethaf oedd hi—yn cadarnhau penodi syrfewyr ac arbenigwyr technegol i ymgymryd â gwaith arolygu o ran y 248 o ddatganiad o ddiddordeb a dderbyniwyd o dan gronfa diogelwch adeiladau Cymru. Mae'r gwaith hwnnw ar y gweill. Bydd y Gweinidog Newid Hinsawdd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd ar 29 Mawrth o ran y mater a godwyd gennych chi yn eich cwestiwn cyntaf.

O ran diswyddo ac ailapwyntio, rydym ni wedi bod yn glir iawn fel Llywodraeth nad yw arferion diswyddo ac ailapwyntio yn gyson â'n gwerthoedd gwaith teg a phartneriaeth gymdeithasol. Ac mae defnyddio bygythiad diswyddo i leihau telerau ac amodau cyflogaeth y cytunir arnyn nhw yn ddidwyll yn gam-drin pŵer cyflogwyr yn llwyr. Felly, rydym ni'n disgwyl i gyflogwyr sy'n elwa ar fuddsoddiad cyhoeddus weithredu yn ysbryd partneriaeth gymdeithasol, i ganolbwyntio ar les eu gweithwyr ac, wrth gwrs, er budd ehangach y cyhoedd. Byddwch chi'n ymwybodol bod y Dirprwy Weinidog yn mynd â'r Bil partneriaeth gymdeithasol a chaffael cyhoeddus ar ei hynt. Bydd hwnnw'n cyflwyno dyletswyddau caffael newydd sy'n gyfrifol yn gymdeithasol ar gyrff cyhoeddus. Gall Llywodraeth y DU, ac rwyf i'n credu y dylai hi, ddefnyddio ei phwerau sydd wedi eu cadw yn ôl dros hawliau cyflogaeth i ddarparu mwy o ddiogelwch, sicrwydd ac amddiffyniadau rhag diswyddo ac ailapwyntio. Mae'r Prif Weinidog wedi dweud bod diswyddo ac ailapwyntio yn annerbyniol, ond rwy'n credu, fel y gwyddom ni i gyd, mai gweithredu nid geiriau sydd ei angen.

Arweinydd y tŷ, a oes modd cael datganiad gan Weinidog yr economi o ran prifddinas-ranbarth Caerdydd? Rydym ni i gyd yn gobeithio y bydd prifddinas-ranbarth Caerdydd yn llwyddo yn ei huchelgais i gynyddu gwerth ychwanegol gros a chynyddu nifer y swyddi o safon yn ei dalgylch. Yn ddiweddar, gwnaethon nhw gyhoeddi prynu hen safle gorsaf bŵer glo Aberddawan, gyda buddsoddiad sylweddol ar waith adfer—tua £36 miliwn yn mynd i mewn ar gyfer y gwaith adfer hwnnw—a'r uchelgais i'w droi'n esiampl o ynni gwyrdd, teimladau yr ydym i ni i gyd yn eu cefnogi. Ond mae gwir ddiffyg, byddwn i'n ei awgrymu, o ran atebolrwydd a chraffu ar y penderfyniadau a'r camau sy'n cael eu cymryd. A byddai o ddiddordeb i mi ddeall, gan fod Llywodraeth Cymru yn un o'r sefydliadau partner, beth yw disgwyliad Llywodraeth Cymru, wrth ymgysylltu â rhanddeiliaid lleol, ar y mater penodol hwn? Rwy'n ddiolchgar iawn bod y brifddinas-ranbarth wedi ymgysylltu â chynghorwyr lleol, ac rwy'n datgan buddiant fel cynghorydd, ar gyfer ward y Rhws, yng Nghyngor Bro Morgannwg. [Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gen i ei fod wedi cynhyrfu'r Gweinidog, ond mae'n rhaid i mi ei gofnodi'n awr. 

Na, rwy'n falch eich bod chi wedi gwneud hynny—ni wnaethoch chi hynny'r wythnos diwethaf.

Ond mae'n bwysig deall—. Wel, mae yn fy natganiad i o fuddiannau. Felly, mae'n bwysig deall beth yw'r trothwyon atebolrwydd a'r trothwyon craffu gwirioneddol. Ac yn bwysig, rwy'n credu, mae angen i'r Senedd ystyried sut y gall craffu ar y gwariant y mae'r prifddinas-ranbarth yn ei wneud, ac, yn bwysig, y nodau y mae'n eu gosod ei hun. Ond rwyf i eisiau ceisio deall beth yw rhan Llywodraeth Cymru o ran sicrhau, yn amlwg, y bydd y nodau yn cael eu cyrraedd, a bod y 5,000 o swyddi sydd wedi'u nodi, a'r cynnydd mewn gwerth ychwanegol gros yn cael eu cyflawni.

Diolch. Wel, mae Gweinidog yr Economi'n gweithio'n agos iawn, yn amlwg, gyda'r holl ranbarthau ar y ceisiadau yr ydych chi'n eu disgrifio. Nid wyf i'n credu ei bod yn bosibl cyflwyno datganiad yn ystod yr wythnosau nesaf, ond yn sicr, fe wnaf edrych i weld a oes unrhyw beth y mae angen i ni roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau amdano yn y tymor nesaf.

Gaf i ddechrau drwy ddatgan diddordeb fel cynghorydd sir, am yr ychydig wythnosau nesaf, achos ei fod e'n berthnasol i'r cwestiwn dwi'n mynd i'w ofyn?

Drefnydd, dwi'n siŵr eich bod chi, fel fi, wedi croesawu'r datganiad yr wythnos diwethaf gan Bartneriaeth Pensiwn Cymru a chynllun pensiwn llywodraeth leol Cymru, yng ngoleuni'r digwyddiadau ofnadwy yn Wcráin, fod y cronfeydd pensiwn wedi penderfynu dad-fuddsoddi o gwmnïau o Rwsia cyn gynted ag sydd yn ymarferol bosibl. Roedd hon yn enghraifft wych o weithredu clir a diamwys gan y bartneriaeth bensiynau, a'r hyn sydd yn bosibl wrth i bobl gymryd safiad ar bwynt o egwyddor.

Yn anffodus, ar fater newid hinsawdd a dargyfeirio oddi wrth danwydd ffosil, nid yw penderfyniadau gan gronfeydd pensiwn wedi bod mor bendant a sydyn. Fe wnes i gyfarfod yn ddiweddar ag ymgyrchwyr yn fy rhanbarth i i drafod y mater hwn, ac mae rhwystredigaeth glir o ran y diffyg cynnydd sydd wedi bod. Dŷn ni'n gwybod bod gan gronfeydd pensiwn Cymru dros £500 miliwn wedi ei fuddsoddi mewn cwmnïau tanwydd ffosil o hyd. Ac ar ôl datgan argyfwng hinsawdd a natur yn y lle hwn, rwy'n credu'n gryf fod angen i'r Senedd chwarae rôl flaengar gyda'r agenda hon.

Rwy'n ddiolchgar i Jack Sargeant am gyflwyno datganiad barn yn ddiweddar ar y mater, sy'n galw ar y Llywodraeth i weithredu. Tybed, felly, Drefnydd, a fyddech chi nawr yn barod i gyflwyno datganiad neu ddadl yn amser y Llywodraeth a fyddai'n nodi safbwynt a chamau gweithredu'r Llywodraeth ar y mater hwn, gan roi cyfle i ni amlinellu cyfleoedd a chamau i gefnogi cronfeydd pensiwn i gyflawni targedau dad-fuddsoddi clir dros yr ychydig flynyddoedd nesaf. Byddwn i'n ddiolchgar, felly, ichi, Drefnydd, pe baech yn ystyried fy nghais i neilltuo amser y Llywodraeth i drafod y mater hynod bwysig hwn. 

Diolch, ac rwy'n credu ei fod yn fater pwysig iawn, a byddwch chi'n ymwybodol bod y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol wedi gweithredu'n gyflym iawn i gynnal trafodaethau gyda llywodraeth leol ynghylch cronfeydd pensiwn, yn y ffordd y gwnaethoch chi gyfeirio ati. Mae'n amlwg hefyd bod gan y Gweinidog Newid Hinsawdd ddiddordeb mawr yn y pwnc hwn. Rydym ni, fel Llywodraeth, wedi egluro'n glir iawn ein huchelgeisiau i symud oddi wrth danwydd ffosil. Nid wyf i'n ymwybodol o unrhyw beth sydd wedi dod i i law y byddai modd i ni ddarparu datganiad arno yn y dyfodol agos, a gallai fod yn well pe baech chi'n ysgrifennu at y Gweinidog yn uniongyrchol. 

Gweinidog, rwyf i wedi gofyn o'r blaen am ddatganiad ar y gallu i fanteisio ar ddeintyddiaeth. Hoffwn i ailadrodd y cais hwnnw y prynhawn yma, a gofyn hefyd am ddadl ar ddyfodol gwasanaethau deintyddol. Rwy'n falch bod y Gweinidog iechyd yn y Siambr yn ei lle ar gyfer y sesiwn hon. Rwyf i wedi cael gohebiaeth gan ddeintyddion yn fy etholaeth i fy hun sy'n pryderu'n eithriadol am y mater o gontract newydd. Maen nhw'n credu bod y contract wedi'i feirniadu'n eang, ac maen nhw wedi dweud wrthyf i fod morâl wedi cyrraedd y gwaelod yn y gwasanaeth, a'u bod yn pryderu o ddifrif am allu deintyddion ledled Cymru i allu parhau i ddarparu gwasanaethau. Felly, rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol os gallem ni gael dadl ar y materion hyn yn amser y Llywodraeth, ac yn sicr datganiad ar fyrder. 

Diolch. Wel, gwn i fod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, sydd, fel y dywedwch chi, yn y Siambr ac wedi clywed eich cais, yn monitro'r sefyllfa'n agos iawn. Rwy'n credu ei bod yn deg dweud eich bod chi wedi rhoi cyllid ychwanegol sylweddol i mewn ac mae'n amlwg yn gweithio drwy'r contractau deintyddol newydd. 

Trefnydd, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog cyllid am ba gymorth sydd ar gael i bobl sy'n ei chael hi'n anodd prynu olew gwresogi ar hyn o bryd? Yr wythnos diwethaf, gwnaeth pris cyfartalog olew gwresogi fesul litr gyrraedd £1.55, i fyny o 67c sydd eisoes yn uchel, ychydig wythnosau'n ôl, ac mae hynny tua phedair gwaith yn uwch na'r pris fis Mawrth diwethaf, a hyd yn oed os gallwch chi ei fforddio, byddwch chi'n lwcus os gallwch chi gael gafael arno. Ni chewch chi bris, ac mae'n rhaid i bobl ymrwymo i isafswm o 500 litr a thaliad ymlaen llaw. Ac mae fy mathemateg i yn iawn, rwy'n siŵr, sef £1.80 lluosi â 500—mae hynny'n daliad ymlaen llaw o £830. Cysylltodd etholwr â mi yr wythnos hon, ddoe, i ddweud bod ganddyn nhw ddigon o olew yn eu tanc am 16 diwrnod, ac ar ôl hynny ni fydd ganddyn nhw wres, ni fydd ganddyn nhw ddŵr poeth—teulu o bedwar o bobl, gan gynnwys dau blentyn ifanc. Mae pobl yn poeni'n fawr, ac maen nhw'n byw, wrth gwrs, y byddwch chi'n deall, yn rhai o'r tai oeraf yng Nghymru. Gallaf i gyfeirio pobl at gymorth Llywodraeth Cymru, fel y gronfa cymorth dewisol, ond yr hyn a fyddai'n ddefnyddiol iawn i'w gael, Gweinidog, yw esboniad gan Lywodraeth Cymru o'r holl gymorth a chyngor a chefnogaeth, a mynd ychydig ymhellach, gan edrych ar gynllun a fydd yn helpu'r bobl hynny nad ydyn nhw'n cael y cyfle i dalu bob yn dipyn. 

Diolch. Mae Joyce Watson yn codi pwynt pwysig iawn, ac rwy'n siŵr bod llawer ohonom ni y Siambr, a minnau yn eu plith, wedi cael gohebiaeth gan etholwyr ynghylch y mater pwysig iawn hwn. Nid yn unig nad oes modd i chi gael pris, ni allwch chi gael dyddiad dosbarthu, ac mae'n fath o gylch dieflig. Ac fel y gwnaethom ni ei glywed yng nghwestiynau'r Prif Weinidog, rydym ni mewn gwirionedd yn wynebu argyfwng costau-byw heb gynsail, ac, wrth gwrs, mae prisiau o ddydd i ddydd yn codi wrth i chwyddiant godi, a gwyddom ni y bydd yr argyfwng yn gwaethygu ym mis Ebrill, pan fydd y cap ar brisiau ynni yn cynyddu mwy na 50 y cant a bydd y cynnydd treth mwyaf mewn bron i 30 mlynedd yn dod i rym gan Lywodraeth y DU. 

Fis diwethaf, cyhoeddodd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol becyn gwerth £330 miliwn o fesurau i helpu i fynd i'r afael â chostau byw cynyddol. Mae'r materion hyn wedi'u cadw yn ôl i Lywodraeth y DU, ond rydym ni wedi cymryd camau gan ddefnyddio ein hadnoddau cyfyngedig i gefnogi aelwydydd sydd fwyaf mewn perygl, ac rydych chi'n iawn i gyfeirio eich etholwyr at y cynllun cymorth tanwydd gaeaf a gafodd ei gynnal rhwng mis Hydref a diwedd mis Mawrth ac a gynigiodd daliad o £200 i aelwydydd cymwys. Bydd y pecyn a gyhoeddodd y Gweinidog fis diwethaf yn sicrhau bod modd ymestyn ein cynllun cymorth tanwydd gaeaf i weithredu eto y gaeaf nesaf i gyrraedd mwy o aelwydydd, ac mae'r pecyn o fesurau hefyd yn cynnwys taliad costau byw o £150 i bob aelwyd mewn eiddo ym mandiau'r dreth gyngor A i D a phob aelwyd sy'n cael cymorth gan gynllun gostyngiadau'r dreth gyngor. Dylwn i dynnu sylw at y pwynt bod gennym ni hefyd y gronfa cymorth dewisol. Felly, i gwsmeriaid oddi ar y grid sy'n profi anawsterau ariannol, mae'r gronfa honno wedi'i chynyddu i helpu i gefnogi cyflwyno cymorth gaeaf i gleientiaid tanwydd oddi ar y grid.

Diolch i'r Trefnydd.