Ffoaduriaid o Wcráin

3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru ar 23 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative

2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cynnydd sy'n cael ei wneud o ran lletya ffoaduriaid o Wcráin yng Nghymru? TQ610

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:17, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Mae cynnydd sylweddol wedi’i wneud i baratoi i dderbyn pobol sy’n ffoi rhag y rhyfel yn Wcráin fel y gallant geisio noddfa a diogelwch yng Nghymru. Mae cynllun Cartrefi i Wcráin y DU bellach ar agor a bydd llwybr uwch-noddwr Llywodraeth Cymru yn weithredol o ddydd Gwener.

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch i’r Gweinidog am fy ffonio ar y trên ddydd Llun i roi cyfarwyddyd imi ar hyn, a nodaf hefyd y diweddariad a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru y bore yma, sy’n datgan eu bod yn parhau i weithio’n agos gydag awdurdodau lleol, y GIG, gwasanaethau cyhoeddus eraill a’r trydydd sector i sicrhau bod cymorth ar gael i bobl sy’n ffoi rhag y gwrthdaro ac sy’n cyrraedd Cymru drwy gynllun Cartrefi i Wcráin.

Fel y dywedwch, bydd Llywodraeth Cymru yn dod yn uwch-noddwr o dan y cynllun hwn. Ar 13 Mawrth, anfonodd Prif Weinidogion Cymru a’r Alban lythyr ar y cyd at Lywodraeth y DU yn cynnig mai Llywodraethau Cymru a’r Alban fyddai’r uwch-noddwyr cyffredinol ar gyfer y cynlluniau yng Nghymru a’r Alban. Fodd bynnag, er bod Llywodraeth y DU wedi lansio porth Cartrefi i Wcráin ar 18 Mawrth, lle y gellid dewis sefydliad fel noddwr, pan ddewisir yr opsiwn, yr unig sefydliad sydd wedi'i restru o hyd yw Llywodraeth yr Alban. Er eich bod wedi nodi y bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn gallu noddi pobl yn uniongyrchol ac y bydd pobl sy’n cyrraedd drwy'r llwybr hwn yn cael eu cyfeirio at un o’r canolfannau croeso sy’n cael eu sefydlu ledled Cymru cyn mynd ymlaen i lety tymor canolig a hirdymor, pam nad yw Llywodraeth Cymru yn dal i ymddangos fel noddwr ar y porth Cartrefi i Wcráin, ac a wnaiff y Gweinidog ddweud a fydd pobl yn gallu dewis Llywodraeth Cymru fel noddwr, a phryd?

Ymhellach, pa gymorth y gallwch ei roi i bobl fel yr etholwr o sir y Fflint yr aeth ei wraig i Wlad Pwyl i ddod â'i mam Wcreinaidd yn ôl—yn llwyddiannus, diolch byth, ac mae hi bellach yn sir y Fflint—ond sydd wedi cael gwybod na allant gael mynediad at y cerdyn arian parod ar gyfer ffoaduriaid oherwydd diffyg gwybodaeth a chyllid, nad yw’r cynllun ailgartrefu £350 yn berthnasol i’w fam-yng-nghyfraith, na all gael mynediad at gredydau pensiwn hyd nes y bydd ganddi fisa llawn, a fydd yn cymryd dau fis, ac na all gofrestru gyda'u meddyg teulu, er bod ganddi broblemau iechyd? Rwy’n deall yn iawn fod rhai o’r rheini’n faterion a gedwir yn ôl gan Lywodraeth y DU a bod rhai'n gyfrifoldeb i Lywodraeth Cymru, ond o ystyried eich rôl gyffredinol fel uwch-noddwr, byddwn yn ddiolchgar am eich ymateb.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:19, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiynau, Mark Isherwood. Fel y dywedais ac fel sydd wedi’i nodi'n glir iawn yn yr wybodaeth a ddarparwyd gennym ar ein tudalen bwrpasol ar wefan Llywodraeth Cymru ynglŷn â'r hyn a wnawn i gefnogi ffoaduriaid o Wcráin, rydym ar fin dod yn uwch-noddwr o dan gynllun Cartrefi i Wcráin Llywodraeth y DU ddydd Gwener. Roeddem yn awyddus i sicrhau ein bod yn gallu gwneud hynny ac yn barod ar gyfer hynny, i roi'r cynllun ar waith, ac mae hynny, wrth gwrs, yn mynd i ddigwydd ddydd Gwener. Ond mewn gwirionedd, rydym wedi bod yn barod dros yr wythnosau diwethaf, yn sicr y penwythnos diwethaf, pan ddaeth cynllun Llywodraeth y DU yn weithredol, rhag ofn i bobl ddod atom a bod ein hangen. Roeddem yn barod, ac roedd gennym lety ar gael. Ond mae'r cynllun llawn, fel uwch-noddwr, gyda'r holl waith paratoi y bu'n rhaid ei wneud, yn dechrau ddydd Gwener.

Credaf ei bod yn bwysig i gyd-Aelodau wybod y bydd hyn yn golygu y bydd hyd at 1,000 o bobl i ddechrau yn osgoi'r angen i nodi noddwr yn y DU, ac yn hytrach, byddant yn cael eu noddi'n uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru. Ni fyddwn yn dewis y rheini sy'n gymwys i wneud cais; bydd pobl sy’n ffoi o Wcráin yn gallu dewis Llywodraeth Cymru o’r system hyd nes bod ein cap cychwynnol o ffoaduriaid wedi’i gyrraedd. Fel y gwyddoch, rydym yn agor canolfannau croeso ledled Cymru—ac maent i'w cael ym mhob rhan o Gymru—i sicrhau bod pob un o'r rheini yr ydym yn eu noddi'n uniongyrchol yn gallu cael croeso o ansawdd uchel ac yn cael eu cefnogi'n uniongyrchol o'r funud y byddant yn cyrraedd. Ac yna, o'r canolfannau croeso, bydd pobl yn cael eu symud i lety mwy hirdymor ledled Cymru.

Mae llawer iawn o waith yn mynd rhagddo, 24/7, gan awdurdodau lleol, gan ein swyddogion yn Llywodraeth Cymru, y GIG a'r trydydd sector. Rwyf wedi cael cyfarfod hynod bwysig heddiw gydag ystod o gymorth cymunedol Wcreinaidd, gan gynnwys y cyswllt gogledd Cymru y tynnoch chi ein sylw ato, Mark, a llawer o grwpiau a lleisiau Wcreinaidd sydd hefyd yn mynd i ymateb a helpu yn y ffyrdd a godwyd o ran cefnogi plant a phobl ifanc mewn cwestiynau cynharach i Lynne Neagle. Felly, mae’r cyfan yn ei le, a bydd y cyfan yn weithredol ledled Cymru o ddydd Gwener ymlaen. Bydd y ffaith y byddant yn gallu dod yn uniongyrchol yn hollbwysig. Bydd cynllun Llywodraeth Cymru yn eu galluogi i ddod atom yn uniongyrchol i gael y cymorth hwnnw.

Ar yr ail gwestiwn, mae’r pwyntiau a godwyd gennych yn faterion a gedwir yn ôl, ond gallwn gyflwyno sylwadau ar eich rhan chi ac etholwyr i Lywodraeth y DU. Rydym yn gweithio'n agos iawn gyda Llywodraeth y DU, yn amlwg, mewn perthynas â'r holl ffoaduriaid o Wcráin a ddaw atom. Os bydd hynny drwy gynllun Cartrefi i Wcráin, a’r paru uniongyrchol, yn amlwg, byddwn yn cael y data gan Lywodraeth y DU i sicrhau y gallwn gael popeth yn ei le. A gaf fi nodi un pwynt sy'n bwysig am y trefniadau? Mae cryn dipyn o bobl yn dod drwy lwybr fisa teulu. Efallai mai dyna’r llwybr a nododd eich etholwr mewn gwirionedd. Nid ydym yn gwybod eto—rydym wedi gofyn i'r Swyddfa Gartref—faint sy'n dod drwy'r llwybr hwnnw, ond rwy'n tybio mai drwy'r llwybr hwnnw y daeth eich etholwr. Felly, mae’n werthfawr iawn clywed gan yr Aelodau heddiw am rai o’u profiadau o ran yr hyn sy’n digwydd iddynt hwy ac i’w hetholwyr.

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru 3:23, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Weinidog, mae'r University of New Europe, grŵp o academyddion o Ewrop a’r Unol Daleithiau, wedi cyhoeddi dogfen gynhwysfawr sy’n cynnwys manylion cyswllt brys a chyfleoedd ariannu ar gyfer ysgolheigion, myfyrwyr, artistiaid, gweithwyr diwylliannol, newyddiadurwyr, cyfreithwyr a gweithredwyr hawliau dynol sy’n ffoi o Wcráin, Rwsia a Belarws. Wrth inni roi cartref a chroeso i ffoaduriaid sy’n ffoi rhag yr argyfwng a’i effeithiau yn Wcráin, mae cyfle i'n prifysgolion, sefydliadau addysgol a diwylliannol gynnig ystod eang o gyfleoedd a chymorth i’r rheini a ddaw i Gymru. Byddai darparu hyn yn helpu ffoaduriaid i ymgartrefu a theimlo’n rhan o’u cymunedau, yn ogystal, wrth gwrs, â gwella amrywiaeth syniadau yn ein prifysgolion ac ymhlith ein rhwydweithiau academaidd a diwylliannol. A wnaiff y Llywodraeth ystyried cydgysylltu ymateb gan ein prifysgolion a’n sefydliadau diwylliannol fel y gellid darparu canllawiau a system gymorth debyg? Sut y mae’r Gweinidog yn gweithio gyda’n prifysgolion a’n sefydliadau diwylliannol ar hyn o bryd i roi cymorth a chyfleoedd i ffoaduriaid, ac a wnaiff y Llywodraeth ddarparu cymorth ariannol ar gyfer yr ymateb hwn?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:24, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Sioned Williams. Mae'n bwysig iawn eich bod wedi tynnu sylw at rwydwaith ysbrydoledig arall sy'n gweithio ledled Ewrop, a byddwn yn ddiolchgar am y manylion cyswllt er mwyn inni allu creu cysylltiadau â hwy. Mae ein prifysgolion yn ymateb i'r her. Mae gan lawer ohonynt gysylltiadau â myfyrwyr o Wcráin eisoes, â phrifysgolion Wcráin, ac mae'r cysylltiadau hynny'n cael eu creu yn awr, mewn gwirionedd. Yn wir, o safbwynt prifysgolion Cymru, credaf y gwelwch fod pob un o'r prif brifysgolion fwy neu lai yn cysylltu â'i gilydd eisoes. Ac yna, deuwn â'r holl brifysgolion ynghyd. Felly, maent yn edrych i weld sut y gallant, eu hunain, gysylltu â'u partneriaethau eu hunain â phrifysgolion Wcráin, ond hefyd, yr hyn y gallent ei gynnig i bobl ifanc eraill, ac yn wir, i deuluoedd a ddaw yma.

Credaf, hefyd, fod eich pwynt ynglŷn â sefydliadau diwylliannol Cymru yn bwysig iawn. Mae hwn yn ymateb trawslywodraethol. Gallwch weld o’r atebion o ran iechyd a gwasanaethau cymdeithasol, o ran tai, fod pob adran o Lywodraeth Cymru yn ymwneud â hyn, ond yn enwedig y sefydliadau diwylliannol. Dyma hefyd fydd y cynnig, y croeso, yr ydym yn ei roi i ffoaduriaid o Wcráin wrth iddynt ddod i Gymru. Mae gennym becyn croeso sy'n cael ei ddatblygu. Roedd yn ddiddorol clywed, pan gyfarfûm â llawer o'r rheini, er enghraifft, yn Llais Wcráin Cymru, sut y mae ganddynt adnoddau. Mae'r comisiynydd plant hefyd yn cysylltu â chomisiynydd plant Wcráin; gwnaethom gyfarfod â hi heddiw. Mae llawer o adnoddau addysgol wedi'u dwyn ynghyd hefyd. Ond o ran y sefydliadau diwylliannol ac addysg uwch a’r ffyrdd y gallwn ddod â’u cysylltiadau ynghyd a phan fydd ffoaduriaid o Wcráin yn cyrraedd, rwy'n credu bod hyn yn rhan o’r cynnig croeso wrth iddynt ddod yma ac wrth i ninnau eu cefnogi yma yng Nghymru.

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 3:26, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Mae’r haelioni a ddangoswyd gan bobl yng Nghymru, ledled y Deyrnas Unedig a ledled cyfandir Ewrop yn cyferbynnu’n eithaf siomedig â dull crintachlyd Llywodraeth y Deyrnas Unedig o weithredu. Weinidog, pa effaith a gaiff y Bil Cenedligrwydd a Ffiniau ar ein gallu i estyn cymorth i deuluoedd o Wcráin? Fe fyddwch yn ymwybodol fod ASau Torïaidd yn Nhŷ’r Cyffredin wedi pleidleisio ddoe i orfodi dedfryd bosibl o bedair blynedd o garchar i unrhyw ffoadur o Wcráin sy’n cyrraedd y Deyrnas Unedig heb y papurau cywir. Ar yr un pryd, mae’r Bil Cenedligrwydd a Ffiniau yn rhwygo’r confensiwn rhyngwladol ar ffoaduriaid yn ddarnau, confensiwn a ysgrifennwyd yn dilyn yr ail ryfel byd ac a arweiniwyd gan Lywodraeth Prydain. Yr hyn sydd gennym yn Llundain yw Llywodraeth sy’n troi ei chefn ar effaith ddynol rhyfel, a Llywodraeth a chanddi fwy o ddiddordeb yn ei phropaganda ar ei hasgell dde ei hun nag mewn estyn cymorth a gofalu am deuluoedd y mae rhyfel wedi effeithio arnynt. Beth a wnawn, fel Llywodraeth Cymru, i ddangos nad rhethreg yn unig yw cenedl noddfa yma yng Nghymru, ond realiti?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:28, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn amserol iawn, Alun Davies. Mae’r Prif Weinidog wedi nodi yn ystod yr wythnosau diwethaf, pan ysgrifennodd at Brif Weinidog y DU ddiwedd mis Chwefror i sicrhau ein bod yn cynnig chwarae ein rhan fel cenedl noddfa a nodi ein safbwynt ar ymddygiad ymosodol Putin yn glir iawn, ei fod wedi manteisio ar y cyfle, yn ei ohebiaeth, i bwysleisio bod Llywodraeth Cymru yn credu y dylai Llywodraeth y DU ailystyried y cynigion yn y Bil Cenedligrwydd a Ffiniau, sydd, yn ein barn ni, yn creu system ddwy haen rhwng ceiswyr lloches yn dibynnu ar sut y dônt i mewn i'r DU. Gwnaethom nodi'r pwynt hwnnw’n gwbl glir i Brif Weinidog y DU. Felly, mae'n rhaid inni gydnabod y pwynt y mae Alun Davies yn ei wneud heddiw. Ysgrifennydd Cartref yr wrthblaid yn y DU, mewn gwirionedd, a ddywedodd ddoe yn y ddadl y bydd y Bil Cenedligrwydd a Ffiniau yn ei gwneud yn drosedd, fel y dywedwch, i deuluoedd o Wcráin gyrraedd y DU heb y papurau cywir, gyda chosb o hyd at bedair blynedd o garchar, ar adeg pan fo pobl Prydain wedi nodi'n glir fod angen inni gynorthwyo ffoaduriaid o Wcráin. Mae hyn yn gywilyddus—dyna oedd ei geiriau. Ond yma yng Nghymru, fel cenedl noddfa, rydym yn dymuno rhoi croeso cyflym, diogel a chynnes i Wcreiniaid yng Nghymru. Credaf y bydd ein llwybr uwch-noddwr, yr ydym yn gweithio arno ochr yn ochr â’n swyddogion cyfatebol yn yr Alban, yn cael gwared ar dagfa allweddol yn system y DU. Mae hynny'n hollbwysig er mwyn sicrhau nad oes angen i'r rheini sy'n dod i Gymru wybod ymlaen llaw am aelwyd yng Nghymru a all eu noddi.