8. Sut mae Llywodraeth Cymru yn hyrwyddo perthnasoedd iach yng nghwricwlwm yr ysgol? OQ57899

Mae ffocws cryf ar ddatblygu perthnasoedd iach ym maes iechyd a llesiant y cwricwlwm newydd. Mae tyfu'n unigolion iach a hyderus yn un o bedwar diben y cwricwlwm newydd, a chaiff dysgwyr eu cefnogi i ddeall bod perthnasoedd iach yn hanfodol i'n llesiant.

Diolch yn fawr, Weinidog. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i chi hefyd am eich taith ddiweddar i Ysgol Gynradd Llangrallo ym Mhen-y-bont ar Ogwr i weld disgyblion yn cymryd rhan mewn sesiwn Sbectrwm Cymru i ddysgu am deimlo'n ddiogel a mynegi emosiynau. Fel Aelod cymharol newydd o'r Senedd, un o fy hoff rannau o fy swyddogaeth yw ymweld ag ysgolion a siarad â phobl ifanc am eu blaenoriaethau, ac yn ystod yr wythnosau diwethaf rwyf wedi ymweld ag Ysgol Gynradd Llangrallo gyda chi ac Ysgol Gynradd Porthcawl, ac roedd yn bleser clywed am eu prosiectau ar gynwysoldeb, o ddysgu am hawliau LHDT i Mae Bywydau Du o Bwys. Mae'r byd yn newid, a'n gwaith ni yw darparu'r offer i alluogi pobl ifanc i ddeall y byd o'u cwmpas drwy ddathlu gwahaniaeth, yn hytrach na'i ofni. Mae deall perthnasoedd iach yn hanfodol os ydym am adeiladu Cymru oddefgar a chynhwysol, a chredaf hefyd y gall cynnwys perthnasoedd iach yn y cwricwlwm newydd chwarae rhan bwysig wrth fynd i'r afael â phroblemau cymdeithasol megis casineb at fenywod. O ddeall yr hyn sy'n gwneud perthynas iach i gydsyniad, dylid parchu plant o bob oedran a'u gwneud yn ymwybodol o ffiniau. Mae'n anochel y bydd yr offer a ddarparwn ar gyfer ein plant yn llunio'r gymdeithas y byddant yn tyfu i mewn iddi. Felly, a wnaiff y Gweinidog roi gwybod inni sut y mae'n gweithio gyda'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ar fynd i'r afael â'r union faterion hyn, megis casineb at fenywod a chydsyniad, drwy'r cwricwlwm newydd, os gwelwch yn dda? 

Gwnaf. Credwn yn gryf y dylai fod gan bob person ifanc hawl i gael gafael ar wybodaeth, cymorth ac adnoddau dysgu sy'n eu cadw'n ddiogel rhag niwed, ac mae hynny'n cynnwys—a gwn fod gan yr Aelod ddiddordeb arbennig yn y maes hwn—diogelwch ar-lein a gwybod beth sy'n gywir ac yn anghywir fel y gallant godi materion gydag oedolion cyfrifol. Ar y pwynt penodol y mae'n ei godi yn ei chwestiwn, mae'r cod gorfodol newydd ar gyfer addysg cydberthynas a rhywioldeb a'r canllawiau sy'n cyd-fynd â hynny yn sail i hawliau dysgwyr i fwynhau perthnasoedd boddhaus, iach a diogel drwy gydol eu bywydau, ac yn cyfrannu tuag at y nodau a'r amcanion a nodwyd gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol yn y strategaeth ddrafft newydd ar drais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. Mwynheais ein hymweliad ag Ysgol Gynradd Llangrallo, ac roedd yn wych gweld y gwaith y mae Sbectrwm yn ei wneud, gan ganolbwyntio ar berthnasoedd iach. Gwn ei bod yn rhannu fy nghyffro wrth weld y ffordd yr oedd y plant yn croesawu ac yn ymgysylltu'n wirioneddol â'r addysg a gaent. Ac yn ogystal â bod y bechgyn a'r merched yn dysgu ohoni, teimlwn yn sicr fod yna rai gwersi y gallem ni fel oedolion eu dysgu ohoni hefyd. 

Prynhawn da, Weinidog. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn glir y dylai addysg cydberthynas a rhywioldeb gefnogi dysgwyr i ddatblygu'r wybodaeth, y sgiliau a'r gwerthoedd i ddeall sut y mae perthnasoedd a rhywioldeb yn siapio eu bywydau eu hunain a bywydau pobl eraill. Dylai dysgwyr gael eu harfogi a'u galluogi i geisio cymorth ar faterion sy'n ymwneud ag addysg cydberthynas a rhywioldeb ac i addysgu eu hunain ac eraill. Ar ddatblygu perthnasoedd iach, hoffwn wybod sut y bydd Gweinidogion Cymru yn sicrhau ein bod yn gwneud mwy i gefnogi dealltwriaeth a pharch diwylliannol, gan gydnabod harddwch ein hamrywiaeth. Diolch yn fawr, Weinidog. 

Wel, credaf fod hwnnw'n gwestiwn pwysig iawn, ac roedd y sail y datblygwyd y cod addysg a'r canllawiau ar addysg cydberthynas a rhywioldeb arni yn broses gynhwysol, a oedd yn cynnwys nifer o grwpiau a chynrychiolwyr cymunedol, fel y gallem sicrhau bod y cod a'r adnoddau, pan fyddant yn ein hysgolion, yn ddefnyddiol ac yn gefnogol ac yn cyflawni'r canlyniadau y gwn ei fod yn poeni amdanynt yn fawr iawn hefyd. Mae gan addysg cydberthynas a rhywioldeb rôl gadarnhaol ac amddiffynnol i'w chwarae yn addysg ein pobl ifanc, ac fel yr oeddwn yn ei ddweud yn fy ateb i Sarah Murphy, pan welwch y math o weithgareddau sydd mewn ystafelloedd dosbarth i gefnogi ein dysgwyr i ddeall natur eu hawliau eu hunain, ond hefyd pwysigrwydd perthnasoedd iach, credaf fod gweld hynny'n cael ei ddarparu mewn ffordd gynhwysol iawn yn rhoi boddhad ac yn calonogi'n fawr hefyd.

Ac yn olaf, cwestiwn 9, Jane Dodds.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a phrynhawn da, Gweinidog.