3. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cydweithredu ag adrannau ac asiantaethau Llywodraeth y DU i ddiogelu lles anifeiliaid drwy atal mewnforio cŵn yn anghyfreithlon drwy borthladdoedd Cymru? OQ57924

5. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am yr effaith a gaiff smyglo cŵn bach yn anghyfreithlon drwy borthladdoedd Cymru ar les anifeiliaid yng Nghymru? OQ57907

Lywydd, rwy’n deall eich bod wedi rhoi eich caniatâd i gwestiynau 3 a 5 gael eu grwpio.

Do.

Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio’n agos gydag adrannau Llywodraeth y DU ar y Bil Lles Anifeiliaid (Anifeiliaid a Gedwir). Mae’r Bil yn bwriadu cyflwyno cyfres o fesurau a fydd yn anghymell mewnforio cŵn yn anghyfreithlon cyn iddynt gyrraedd porthladdoedd Cymru, mesurau sydd wedi’u cynllunio ar ôl ymgynghori agos ag asiantaethau a rhanddeiliaid.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog. Mae Llywodraeth Geidwadol y DU yn ceisio barn y cyhoedd a diwydiant ar gynlluniau i ddiogelu lles cŵn a chŵn bach sy’n cael eu mewnforio. Mae’r Dogs Trust yn nodi, ar hyn o bryd, ac rwy’n dyfynnu:

'dim ond gwiriad "dogfen ac adnabod" anifeiliaid anwes a fewnforir sy'n ofynnol yn ôl rheolau PETS, a gwneir hyn gan staff fferi ac Eurotunnel nad oes ganddynt unrhyw arbenigedd mewn lles anifeiliaid. Nid yw hyn yn cynnwys gofyniad i dynnu llun yr anifail anwes a fewnforir.'

Weinidog, a ydych yn cytuno bod rhaid i ddeddfwriaeth gyflwyno gwiriad gweledol o’r holl anifeiliaid sy’n dod i mewn i’r wlad drwy’r cynllun teithio anifeiliaid anwes, a bod yn rhaid i ffocws gorfodi ar gyfer y ddeddfwriaeth teithio anifeiliaid anwes newid o'r cludwyr i asiantaethau’r Llywodraeth, a'i bod yn ofynnol i'r asiantaethau hyn gael digon o staff mewn porthladdoedd y tu allan i oriau ac ar benwythnosau? Diolch.

Rwy’n sicr yn meddwl nad yw cynllun Llywodraeth y DU i fynd i’r afael â smyglo cŵn bach yn mynd yn ddigon pell. Rwy’n meddwl y bydd yn gadael y drws ar agor i droseddwyr cyfundrefnol barhau i elwa o’r arfer ffiaidd hwn. Ar hyn o bryd, fel y nodwch, nid oes angen i staff fferi na staff Eurotunnel weld y cŵn sy'n cael eu mewnforio. Mae'n rhaid i'r Llywodraeth gyflwyno gwiriadau gweledol, rwy'n meddwl, ar y ffin, oherwydd heb y gwiriadau hynny, nid wyf yn meddwl y byddai gennym unrhyw obaith o ddod â'r fasnach greulon hon i ben.

Weinidog, yn anffodus, mae’r weithred ffiaidd o smyglo cŵn bach ar gynnydd oherwydd y prisiau hynod o uchel y gall cŵn werthu amdanynt. Un o’r problemau mawr sy’n achosi smyglo cŵn bach yw y gellir prynu cŵn dros y rhyngrwyd a’u casglu o gartref rhywun, sy’n rhoi cyfle i gŵn bach wedi’u smyglo gael eu cyflwyno i brynwyr fel rhai sydd wedi’u bridio mewn amgylchedd iach gyda safonau lles uchel, er eu bod wedi cael eu bridio ar ffermydd cŵn bach mewn gwirionedd, a'u smyglo mewn amodau echrydus, a'u cyflwyno i brynwyr. Mae hyn nid yn unig yn hynod drawmatig i'r anifail dan sylw, ond mae iddo ganlyniadau ehangach. Yn aml, mae angen gofal milfeddygol sylweddol ar y cŵn bach hyn sydd wedi’u smyglo, gofal sy’n costio’n ddrud, ac mewn llawer o achosion, mae anifeiliaid yn marw'n fuan ar ôl cael eu prynu neu mae ganddynt gyflyrau iechyd sy'n para oes a phroblemau seicolegol ac ymddygiadol mewn llawer o achosion. Effaith ganlyniadol hynny yw bod rhai pobl yn methu fforddio cadw'r anifeiliaid hyn a chânt eu gosod mewn canolfannau ailgartrefu, neu eu gadael.

Yng ngoleuni dioddefaint sylweddol cŵn bach sy'n cael eu dal yn y fasnach fewnforio anghyfreithlon a'r risgiau o glefydau posibl, mae'n amlwg, fel y soniwyd eisoes, nad yw'r rheoliadau mewnforio presennol yn darparu amddiffyniad digonol i gŵn. At hynny, mae angen rheolaeth dynnach o lawer ar werthu cŵn gan fridwyr didrwydded, yn enwedig ar ddefnyddio'r rhyngrwyd. Rwy'n sicr y byddai cefnogaeth drawsbleidiol i unrhyw gynigion ar gyfer rheoleiddio gwell a mwy sylweddol i helpu i atal smyglo pob anifail yn anghyfreithlon a'u gwerthu ar-lein. Felly, Weinidog, yn eich barn broffesiynol, pa welliannau posibl y gellid eu gwneud i'r ddeddfwriaeth bresennol, ar lefel ddatganoledig ac ar lefel Llywodraeth y DU, gwelliannau sy'n mynd i'r afael â gwerthu anifeiliaid ar-lein, a pha drafodaethau a gawsoch gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â hyn? Diolch.

Diolch. Mae’r Aelod yn codi pwynt pwysig iawn. Fe fyddwch yn ymwybodol o ddeddfwriaeth a gyflwynwyd gennyf ddiwedd y llynedd i sicrhau bod pobl yn meddwl o ddifrif ynglŷn â ble y maent yn prynu eu cŵn bach a’u cathod bach, neu unrhyw gi, i wneud yn siŵr eu bod yn cwrdd â’r bridiwr a’u bod yn gweld bod y bridiwr yn un cyfreithlon. Rydym yn gweithio'n agos iawn gydag awdurdodau lleol ar orfodi hyn.

Ar hyn o bryd, mae fy swyddogion yn gweithio’n agos gyda Llywodraeth y DU a Llywodraeth yr Alban ar newidiadau i fewnforion anifeiliaid anwes masnachol, a’r nod yw cyflawni hynny o fewn y Bil anifeiliaid a gedwir newydd. Un peth yr ydym am ei weld yw isafswm oedran cŵn a fewnforir yn codi—felly, i fynd o 15 wythnos i chwe mis. Rydym eisiau gwahardd mewnforio cŵn ag anffurfiadau sydd heb eu heithrio, gwahardd mewnforio a symud anfasnachol geist sy'n dorrog ers mwy na 42 diwrnod—darpariaethau sydd i’w cefnogi gan system orfodi wirioneddol gadarn. Fel y dywedaf, rydym bellach yn nhrydedd flwyddyn rhaglen tair blynedd, yn gweithio gyda'n hawdurdodau lleol i sicrhau bod y drefn orfodi yn llawer mwy cadarn, ac mae hynny'n cynnwys sancsiynau sifil a throseddol.

Er y gallwn wneud rheoliadau ynghylch prynu a gwerthu cŵn, oni bai bod trywydd papur—neu’n fwy cywir heddiw, trywydd electronig—bydd hynny bob amser yn agored i gamfanteisio. A yw’r Gweinidog yn cytuno â mi mai cam cyntaf da fyddai dod â thrwyddedau cŵn yn ôl a chadw cofnod o gŵn, eu prynwyr a’u gwerthwyr?

Rydych chi a minnau'n ddigon hen, Mike, i gofio trwyddedau cŵn. Rwy’n meddwl bod cryn dipyn o bobl yn y Siambr na fyddent yn eu cofio yn ôl pob tebyg. Pan ddeuthum i’r swydd gyntaf, rwy'n cofio gofyn pam na allem gael trwyddedau cŵn yn eu holau. Ond rwyf wedi cael fy mherswadio bod llawer mwy o bethau y gallwn eu gwneud. Gellir gwneud pethau pwysicach a mwy gwerth chweil i sicrhau bod gennym system well—felly, gosod microsglodion gorfodol, er enghraifft; y rheoli ffiniau sydd gennym ar fewnforion, ac rydych newydd fy nghlywed yn dweud mewn atebion blaenorol sut y gallwn wella hynny; rheoleiddio gwerthu cŵn bach a chathod bach a gyflwynwyd gennym y llynedd, a gwn eich bod yn awyddus iawn i weld hynny'n cael ei gyflwyno; a'r gwelliannau i gryfhau'r drefn orfodi yn ein hawdurdodau lleol.

Diddymwyd trwyddedu cŵn ym 1988, a phan edrychais yn ôl ar y system a'r briff a gefais, roeddwn o'r farn ei bod yn eithaf anhylaw ac roedd yn ddrud iawn. Felly, rwy’n gobeithio y bydd yr ystod o fesurau a gyflwynwyd gennym yn cynyddu’r gallu i olrhain cŵn a chŵn bach, yn enwedig y rhai a amlinellais.