3. Cwestiynau i Gomisiwn y Senedd – Senedd Cymru ar 4 Mai 2022.
1. Pa asesiad y mae'r Comisiwn wedi'i wneud i ganfod a yw unrhyw rai o'i gontractwyr yn defnyddio arferion diswyddo ac ailgyflogi? OQ57963
Diolch. Mae gennym fesurau diogelu ar waith a ddylai ddiogelu rhag arferion diswyddo ac ailgyflogi, ac mae’r Comisiwn wedi ymrwymo i sicrhau bod arferion cyflogaeth teg a thryloyw ar waith ym mhob rhan o’r gadwyn gyflenwi ar gyfer ein contractau. Er mwyn cael ein busnes, mae'n rhaid i'n contractwyr ddangos safonau uchel o gyfrifoldeb cymdeithasol corfforaethol yn y cam tendro, ac mae gennym gymalau yn ein contractau sy'n ymwneud â chydraddoldeb, hawliau dynol ac arferion cyflogaeth teg. Pan fyddant yn llwyddiannus, rydym yn cynnal cyfarfodydd adolygu contractau rheolaidd lle mae cyfrifoldeb cymdeithasol corfforaethol yn eitem sefydlog ar yr agenda, ac yn rhan o hyn, rydym yn gweithio gyda chontractwyr i sicrhau arferion cyflogaeth teg. Gan weithredu’n rhesymol, rydym hefyd yn cadw’r hawl i ofyn am newidiadau i unrhyw un o’r arferion hynny yr ystyriwn eu bod yn annheg.
Diolch yn fawr iawn ichi. Mae hynny'n galonogol iawn i'w glywed. Mi ydym ni, finnau a Mike Hedges, drwy ein rôl efo'r grŵp trawsbleidiol PCS, wedi clywed gan PCS bod rhai sefydliadau a ariennir gan drethdalwyr Cymru yn defnyddio diswyddo ac ailgyflogi, wedyn mae o'n beth da i weld bod y Comisiwn felly yn cael dylanwad o ran hyn o beth. Fyddech chi yn cytuno efo fi, o ran contractwyr, ei bod hi'n bwysig ein bod ni yn sicrhau a gyrru neges glir iawn nad yw'r arfer o ddiswyddo ac ailgyflogi yn rhywbeth rydyn ni yn cytuno â fo yn y Senedd hon?
A gaf fi ddiolch i’r Aelod am godi’r mater pwysig hwn? Byddaf yn sicr yn addo archwilio pob contract i sicrhau nad yw’r arfer ffiaidd o ddiswyddo ac ailgyflogi yn rhan o’r contractau y bu modd i ni ymrwymo iddynt fel Comisiwn. Byddwn hefyd yn parhau i edrych i weld a oes mwy y gallwn ei wneud i wella amddiffyniadau yn erbyn arferion diswyddo ac ailgyflogi, ac fel y dywedais, mae gennym gymalau ar waith, yn ein contract ar arferion cyflogaeth teg, ac rydym yn cadw'r hawl i newid unrhyw arferion yr ystyriwn eu bod yn annheg. Rydym yn sicrhau bod ein contractwyr, er enghraifft, yn talu eu staff yn unol â’r gyfradd gychwynnol ar gyfer staff y Comisiwn—sef £10.78 yr awr—sy’n fwy na’r cyflog byw gwirioneddol, sef £9.50 yr awr ar hyn o bryd o fis Ebrill eleni ymlaen. Credaf fod hynny’n dangos sut rydym yn gosod y bar yn uchel iawn o ran y contractau yr ydym yn ymrwymo iddynt gyda busnesau.
A wnaiff y Comisiwn gondemnio’r defnydd o ddiswyddo ac ailgyflogi yn llwyr, ac a wnaiff y Comisiwn ddweud na fydd unrhyw gontractwr a ariennir gan y Comisiwn sy'n defnyddio dull o’r fath i leihau telerau ac amodau gweithwyr yn cael tendro a bod yn rhan o’r Comisiwn ac yn gyflogedig gan y Comisiwn mwyach, p'un a ydynt yn gwneud hynny gyda rhannau eraill o'r sefydliad, neu'n gwneud hynny gyda'r bobl y maent yn eu cyflogi yn y Comisiwn? Ac a wnewch chi gytuno â mi hefyd nad oes lle i ddiswyddo ac ailgyflogi yn unman yn y sector cyhoeddus yng Nghymru?
Rwy'n cytuno â’r Aelod nad oes unrhyw le i’r arfer o ddiswyddo ac ailgyflogi yn ein barn ni. Fel y dywedais mewn ymateb i Heledd Fychan, byddwn yn parhau i edrych i weld a oes mwy y gallwn ei wneud i wella'r amddiffyniadau yn erbyn yr arfer hwn. Mae'n annerbyniol, nid yw’n rhywbeth y byddem yn dymuno'i weld, a byddwn yn gwneud ein gorau glas i sicrhau ein bod yn monitro contractau a gweithgarwch i sicrhau nad yw’n rhan o’r busnes yr ydym yn ei gefnogi.
I'w ateb gan Joyce Watson, cwestiwn 3, Mabon ap Gwynfor.