1. Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi'u cael gyda Llywodraeth y DU a chynghorau ynghylch effaith Deddf Diogelwch Adeiladu 2022 y DU ar drigolion Cymru? OQ58004

Llywydd, rwy'n diolch i'r Aelod am y cwestiwn yna. Mae Gweinidogion yn parhau i ymgysylltu yn uniongyrchol â Llywodraeth y DU ac eraill i greu cyfundrefn gadarn o ddiogelwch adeiladau i Gymru. Mae hynny yn cynnwys defnyddio agweddau ar Ddeddf Diogelwch Adeiladu'r DU. Parhaodd y trafodaethau hynny ar lefel weinidogol yr wythnos diwethaf.

Diolch, Prif Weinidog. Gofynnodd preswylydd o fflatiau Spillers a Bakers i fyny'r ffordd i mi godi'r cwestiwn hwn heddiw. Yn y fan honno, mae llawer o lesddeiliaid wedi cael hysbysiad adran 20. Maen nhw'n wynebu colli eu cartrefi oherwydd methiannau rheoleiddio costus yn y gorffennol. Pryd byddan nhw'n cael y cymorth ymarferol sydd ei angen arnyn nhw i ddod â'r hunllef hon i ben? Diolch yn fawr. 

Wel, Llywydd, cymerwyd amddiffyniadau lesddaliadol yn Neddf Diogelwch Adeiladau'r DU. Mae'n rhaid i mi ddweud wrth yr Aelod, gyda phwyll, ei fod, wrth gwrs, wedi pleidleisio yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol a roddodd y pwerau hynny i Gymru allu amddiffyn lesddeiliaid. Nid yw'n bwynt annheg i'w wneud, i ofyn i bwerau gael eu defnyddio pan ydych chi wedi gwrthwynebu cymryd y pwerau yn y lle cyntaf. 

Mae rhaglen ddiwygio Llywodraeth Cymru yn parhau. Fel y bydd yr Aelodau yn gwybod, cafodd cronfa diogelwch adeiladau Cymru, gyda'i £375 miliwn a neilltuwyd dros dair blynedd—llawer mwy fesul pen o'r boblogaeth nag sy'n wir dros ein ffin—248 o ddatganiadau o ddiddordeb. Mae arolygon digidol bellach wedi cael eu cynnal ar yr holl adeiladau y derbyniwyd datganiadau o ddiddordeb ar eu cyfer. Nodir bod angen arolygon pellach, mwy ymwthiol ar 100 o'r adeiladau hynny, a byddan nhw'n cael eu cwblhau yr haf hwn, fel y gall arian hwnnw lifo wedyn i'r bobl y mae angen y gwaith adfer hwnnw ar eu hadeiladau. 

O ran y cynllun cymorth lesddeiliaid, mae manylion terfynol hwnnw yn cael eu llunio, a bydd ceisiadau gan lesddeiliaid sy'n gallu manteisio ar y gronfa benodol honno sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru yn gallu gwneud y ceisiadau hynny cyn diwedd y tymor hwn. 

Ar 29 Mawrth, dywedodd y Gweinidog Newid Hinsawdd, a dyfynnaf:

'Unwaith y bydd y Mesur Diogelwch Adeiladau yn cael cydsyniad brenhinol, y dasg fydd cyflwyno'r rheoliadau angenrheidiol'.

Wel, fis diwethaf, cafodd y Bil Gydsyniad Brenhinol, felly rwy'n siŵr eich bod chi fel Prif Weinidog mor awyddus â ninnau i weld y rheoliadau hyn yn cael eu gosod cyn gynted â phosibl. Fodd bynnag, rydym ni hefyd eisiau cyfiawnder i breswylwyr sy'n parhau i gael eu dal yn yr hyn a ddisgrifiwyd fel 'blychau tân'. Nawr, diolch i'r gwir anrhydeddus Michael Gove AS, mae adeiladwyr tai mawr, sy'n gyfrifol am adeiladu hanner y cartrefi newydd, wedi addo trwsio'r holl adeiladau tal anniogel y maen nhw wedi chwarae rhan yn eu datblygu. Yma yng Nghymru, mae trigolion sy'n byw mewn cartrefi a adeiladwyd gan Redrow a datblygwyr eraill mewn anobaith, er bod Llywodraeth y DU wedi sicrhau ymrwymiad gan y datblygwyr yn Lloegr, nad ydych chi wedi gwneud hynny i Gymru eto. Felly, Prif Weinidog, pryd ydych chi'n dechrau gweld bod gwir angen brys i chi fod yn llawer mwy cryf a chadarn o ran amddiffyn y tenantiaid agored iawn i niwed hyn? Diolch. 

Llywydd, mae'r Aelod yn iawn bod rhaglen o is-ddeddfwriaeth y bydd angen iddi ddeillio o'r pwerau sydd wedi dod i Gymru o ganlyniad i Ddeddf y DU. Rydym ni'n credu y bydd angen 17 darn o ddeddfwriaeth ar wahân i weithredu'r pwerau hynny. Bydd angen canllawiau cysylltiedig ar gyfer pob un o'r darnau hynny o ddeddfwriaeth. Bydd y darn mawr cyntaf yn cael ei gyflwyno yr haf hwn. Bydd yn ymdrin â rheoleiddio arolygwyr rheoli adeiladau a chymeradwywyr rheoli adeiladau'r sector preifat. Mae'n ddarn o waith ar y cyd â Llywodraeth y DU, felly mae ei amseriad yn dibynnu ar gasgliad terfynol y trafodaethau gyda nhw. Ond rydym ni'n credu y byddwn ni mewn sefyllfa i ddechrau'r llif hwnnw o raglen fawr o is-ddeddfwriaeth o flaen y Senedd gyda'r agwedd honno cyn diwedd yr haf hwn.