4. Sut mae Llywodraeth Cymru yn hyrwyddo negeseuon iechyd cyhoeddus cryf gyda chymunedau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig Cymru? OQ58026

Mae camau i dargedu negeseuon iechyd cyhoeddus cryf at gymunedau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig Cymru wedi'u hymgorffori yn ein gwaith atal ar gyfer iechyd y cyhoedd, i helpu pobl i gynnal pwysau iach, rhoi'r gorau i ysmygu, a chefnogi eu lles meddyliol. Rydym wedi ymrwymo i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd y gwyddom fod y cymunedau hyn yn eu profi.

Diolch am hynny, Weinidog. Yn ystod y pandemig, rwy'n credu iddi ddod yn fwyfwy amlwg fod anghydraddoldebau iechyd sylweddol iawn yn ein cymunedau lleiafrifol ethnig. Roedd problemau gyda chyfleu negeseuon mewn perthynas â chyfraddau brechu a llu o amodau economaidd a chymdeithasol. A diolch byth, Weinidog, camodd Muslim Doctors Cymru i'r adwy—ac roedd un o fy etholwyr, Dr Kasim Ramzan, yn rhan o hynny—i helpu i gyfleu negeseuon mewn ieithoedd cymunedol, i godi ymwybyddiaeth, i gynnal clinigau brechu mewn mosgiau, i gynnal cyfarfodydd Zoom, i gysylltu gweithwyr proffesiynol perthnasol â'i gilydd. Fe wnaethant lawer iawn o waith, Weinidog, fel y gwn eich bod yn gwybod. Gan ein bod bellach, gobeithio, yn cefnu ar y pandemig, hoffwn gael sicrwydd gennych y bydd Llywodraeth Cymru'n parhau i weithio gyda Muslim Doctors Cymru i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd parhaus yn ein cymunedau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig, oherwydd mae llawer o waith i'w wneud o hyd.

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn hwnnw, John. Fel yr ydych wedi nodi, mae'r pandemig wedi amlygu'r anghydraddoldebau iechyd a wynebir gan gymunedau pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig, a dyna pam y sefydlodd y Prif Weinidog y grŵp i edrych ar yr anghydraddoldebau iechyd hynny, sy'n flaenoriaeth inni. Rwy'n ddiolchgar iawn i Muslim Doctors Cymru am y gwaith a wnaethant. Rwy'n gwybod eu bod wedi ein helpu gyda gweminarau, eu bod wedi cynnal sesiynau holi ac ateb gyda'r gymuned a'u bod wedi bod yn weithgar tu hwnt. Felly, rwy'n hapus iawn i gofnodi fy niolch iddynt am yr hyn y maent yn ei wneud.

Fe fyddwch yn ymwybodol fod Llywodraeth Cymru, fel rhan o'n hymateb COVID-19, wedi sefydlu rhwydwaith o 11 o weithwyr allgymorth cymunedol i geisio mynd i'r afael â'r problemau sy'n ymwneud ag ymgysylltu mewn cymunedau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig. Ac er bod ffocws profi, olrhain, diogelu bellach yn newid, bydd y gweithwyr allgymorth cymunedol hynny'n parhau i weithio gyda chymunedau lleiafrifol ethnig i geisio mynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd hynny. A chredaf ei bod yn bwysig iawn, wrth symud ymlaen, pan fyddwn yn mynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd hynny, ein bod yn gwneud hynny drwy gydgynhyrchu gyda'r union gymunedau yr ydym yn ceisio'u cyrraedd.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod dros Ddwyrain Casnewydd am godi'r cwestiwn pwysig hwn yma yn y Siambr heddiw. Ddirprwy Weinidog, nid oedd yn gyfrinach, fel y dywedodd yr Aelod dros Ddwyrain Casnewydd, fod pobl, yn enwedig o gefndiroedd lleiafrifol ethnig, yn wynebu anghydraddoldebau iechyd difrifol yn ystod COVID-19, ac roedd hynny'n eithaf cyffredin ac ar gyfradd lawer uwch i bobl o grwpiau ethnig Bengali, Indiaidd a Phacistanaidd, sy'n fwy tebygol o fyw mewn cartrefi aml-genhedlaeth sydd â chysylltiad uchel â'r feirws oherwydd natur eu swyddi a hefyd eu ffordd o fyw.

Canfu astudiaeth gan y Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd a Gofal, pan ddaw'n fater o ddeall negeseuon iechyd y cyhoedd, fod pobl o grwpiau lleiafrifol ethnig yn wynebu rhwystrau penodol a oedd yn eu hatal rhag ymddwyn mewn ffordd a oedd yn eu hamddiffyn rhag y feirws. Weinidog, cyn cael fy ethol, fy swydd o ddydd i ddydd oedd gweithio i asiantaeth cysylltiadau cyhoeddus o'r enw Mediareach, a gafodd ei llogi gan Lywodraeth y DU, a fy rôl i oedd goruchwylio'r gwaith o greu a chynhyrchu 20 hysbyseb mewn mwy na 15 iaith, megis Wrdw, Hindi, Pwnjabeg, Mandarin, Arabeg—i enwi rhai'n unig. Nawr, cafodd pob un o'r rhain eu darlledu ar nifer o sianeli Asiaidd amrywiol, neu sianeli lleiafrifol ethnig, gydag wynebau cyfarwydd ac enwogion yn cynrychioli'r sianeli hyn. Ac er fy mod yn gwerthfawrogi gwaith Dr Kasim Ramzan o Ddwyrain Casnewydd, yn ogystal ag aelodau eraill o'r cymunedau lleiafrifol ethnig a wnaeth bopeth yn eu gallu, cafwyd ymateb anhygoel o dda i'r tair ymgyrch a gafodd eu harwain gan Lywodraeth y DU ymhlith lleiafrifoedd ethnig ar draws y sbectrwm. Felly, gan fod iechyd yn fater sydd wedi'i ddatganoli yma yng Nghymru, a ydych yn cytuno, Weinidog, fod angen datblygu a darparu mynediad at ddeunyddiau addysgol clir, cywir, pwrpasol a gweledol ar gyfer y grwpiau lleiafrifol ethnig sy'n byw yma yng Nghymru? Diolch.

Diolch am y cwestiwn hwnnw, Natasha, ac rwy'n cytuno'n llwyr fod angen inni gael negeseuon pwrpasol. Roedd ein hymgysylltiad drwy'r pandemig yn rhagweithiol iawn yn hynny o beth. Fe wnaethom gontractio asiantaeth ymgysylltu arbenigol ar gyfer lleiafrifoedd ethnig. Cafodd deunyddiau ar gyfer cymunedau penodol eu cydgynhyrchu gydag unigolion o'r cymunedau hynny, gyda lluniau cardiau dyfyniadau o arweinwyr cymunedol yn esbonio am bethau fel brechu. Rydym eisoes wedi trafod gwaith Muslim Doctors Cymru. Rydym hefyd wedi ymrwymo i wneud y gwaith hwn mewn ystod o ieithoedd, gan ddefnyddio tîm stryd amlieithog, dogfennau a gwybodaeth allweddol wedi'i chyfieithu i fwy na 35 o ieithoedd. Ac mae'r holl weithgaredd grwpiau ffocws a wnaethom wedi cynnwys grŵp yn benodol o gymunedau lleiafrifoedd ethnig. Felly, mae hwn yn fater yr ydym o ddifrif yn ei gylch, ac rydym yn gwneud hynny ar draws yr arena iechyd y cyhoedd, oherwydd rydym yn cydnabod bod heriau penodol drwyddi draw gyda phethau fel hyrwyddo pwysau iach, iechyd meddwl, cadw pobl mewn gwaith, ac rydym yn ymrwymedig iawn i sicrhau ein bod yn cyrraedd y cymunedau y mae gwir angen inni eu cyrraedd.