5. A wnaiff y Prif Weinidog amlinellu'r camau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i fynd i'r afael ag unigrwydd yng Nghymru? OQ58032

Mae ein strategaeth ar gyfer mynd i'r afael ag unigrwydd ac ynysigrwydd cymdeithasol, a gyhoeddwyd ym mis Medi y llynedd, wedi ei gweithredu drwy gronfa gwerth £1.5 miliwn sy'n darparu amrywiaeth eang o gymorth lleol ac arloesol. Byddwn yn cyhoeddi'r adolygiad cyntaf o'r strategaeth yn ddiweddarach eleni, gan asesu cynnydd a chyflwyno'r camau nesaf.

A gaf i ddiolch i'r Prif Weinidog am yr ateb yna? Ers yr ail ryfel byd, mae cymdeithas wedi newid, sydd wedi arwain at gynnydd mewn unigrwydd ac ynysigrwydd i rai. Mae teuluoedd yn llai ac yn fwy gwasgaredig, mae capeli a thafarndai wedi cau ac mae'r niferoedd sy'n mynd iddyn nhw wedi gostwng yn sylweddol, mae gwaith wedi mynd yn fwy tameidiog, gyda gwaith yn y ffatri leol yn mynd yn llawer mwy prin. Mae rhai corau a grwpiau cymdeithasol eraill wedi cau. Un peth cadarnhaol yr ydym ni wedi ei weld yn ystod y blynyddoedd diwethaf yw twf Siediau Dynion ledled Cymru, gan gynnwys yn nwyrain Abertawe. A wnaiff y Prif Weinidog ymuno â mi i groesawu twf Siediau Dynion ac amlinellu cefnogaeth Llywodraeth Cymru iddyn nhw? A dim ond i ychwanegu, mae menywod yn cael bod croeso yn Siediau Dynion.

Diolch yn fawr iawn i Mike Hedges. Mae'r darlun, rwy'n meddwl, yn un cymysg, onid yw? Mae llawer o bethau wedi newid dros y cyfnod ers yr ail ryfel byd. Mae rhai o'r pethau hynny yn gwneud unigrwydd ac ynysigrwydd yn anoddach, mae rhai pethau wedi erydu'r ffactorau hynny hefyd. Rwy'n credu fy mod i'n cofio adrodd y stori ar lawr y Senedd ar ôl i fy mam ddweud wrthyf i fod ei ffrind, ym 1946, wedi mynd o Sanclêr i weithio yng Nghaerfyrddin, 9 milltir i ffwrdd, ac roedd yn rhaid iddi aros mewn llety yng Nghaerfyrddin, oherwydd, ym 1946, allech chi ddim teithio'r 9 milltir hynny bob dydd. Nawr, fe allwch chi siarad â'ch perthnasau yn Awstralia ar alwad Zoom heb iddo fod yn anodd i neb. Felly, er bod rhai pethau wedi mynd yn anoddach, mae mathau eraill o gyfathrebu wedi erydu anawsterau unigrwydd ac ynysigrwydd, ac mae gwersi pwysig i ni eu dysgu.

Mae'r fenter Siediau Dynion yn un o'r enghreifftiau hynny, a ddeilliodd, wrth gwrs, o Awstralia. Rwy'n gwybod y bydd Mike Hedges yn ymwybodol o'r gefnogaeth y mae cyngor Abertawe, er enghraifft, wedi ei rhoi i saith gwahanol fenter Siediau Dynion, gan ddefnyddio arian a roddwyd i'r cyngor gan Lywodraeth Cymru, dau ohonyn nhw yng Nghlydach ac Ynystawe yn etholaeth yr Aelod ei hun. Dim ond dwy enghraifft ydyn nhw o'r fenter honno, sydd i'w chael ym mhob rhan o Gymru. Mae Mike Hedges yn iawn, wrth gwrs, Llywydd; yn sir Ddinbych, er enghraifft, defnyddiwyd cyllid gan Lywodraeth Cymru yn uniongyrchol ar gyfer sefydliadau Siediau Menywod, yn ogystal â Siediau Dynion. Mae gwneud yn siŵr bod y posibiliadau hynny ar gael i'n holl ddinasyddion yn rhan bwysig o erydu unigrwydd ac ynysigrwydd ar draws y boblogaeth gyfan.