7. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg i wella gwasanaethau iechyd meddwl? OQ58134

Diolch i Heledd Fychan. Llywydd, rydym yn parhau i ddarparu cyllid sylweddol a pharhaus i gefnogi gwasanaethau iechyd meddwl ledled Cymru. Yn ogystal â'i gyllid craidd ar gyfer iechyd meddwl, bydd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg yn cael £3.3 miliwn o gyllid rheolaidd ychwanegol ar gyfer gwasanaethau eleni, er mwyn buddsoddi mewn gwell darpariaeth iechyd meddwl.

Mae llawer o sgwrsio'n digwydd y tu ôl i'r Prif Weinidog. Gawn ni ychydig o dawelwch i'r Prif Weinidog, yn enwedig gan ei Aelodau ei hun. Heledd Fychan.

Diolch, Prif Weinidog. Byddwch yn ymwybodol, rwy'n siŵr, fod Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru yn cynnal adolygiad ar y funud sy'n canolbwyntio ar ac yn asesu ansawdd a diogelwch y trefniadau rhyddhau ar gyfer cleifion sy'n oedolion yn ôl i'r gymuned o unedau iechyd meddwl—cleifion mewnol o fewn Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg. Daw hyn yn sgil nifer o achosion trist sydd wedi cael sylw yn y wasg, megis achos Lowri Miller, a wnaeth farw y diwrnod yn dilyn cael ei rhyddhau o ofal iechyd meddwl yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg. A hefyd, wrth gwrs, achos Zara Anne Radcliffe, a laddodd John Rees mewn siop ym Mhenygraig ym Mai 2020 tra'n dioddef o sgitsoffrenia, yr un diwrnod ag y ceisiodd ei thad erfyn ar y bwrdd iechyd a gwasanaethau cymdeithasol i roddi cymorth iddi a mynd â hi i'r ysbyty.

Mae nifer o achosion cyffelyb o ran pobl yn marw ar ôl cael eu rhyddhau wedi dod mewn i fy swyddfa fel gwaith achos. A'r hyn sydd yn fy mhryderu ydy, yn dilyn yr adolygiad a fu yn 2019 gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ac Archwilio Cymru, fod 14 argymhelliad a wnaethpwyd adeg hynny yn parhau ar agor. Gwn hefyd am bobl sydd angen triniaethau brys yn cael gwybod nad oes capasiti o gwbl i wneud hyn, gydag arbenigwyr yn annog pobl i fynd yn breifat oherwydd, a dyma ddyfyniad y ces i fore yma gan glaf a ddywedwyd wrthi gan ddoctor—

'Nid yw'r GIG yn addas i'r diben ac mae pobl yn marw wrth aros am driniaeth.'

Doctor yn dweud wrth glaf i fynd yn breifat, ac yn dweud y geiriau hyn. Oes unrhyw ystyriaeth yn cael ei rhoi i'r angen i roi Bwrdd Iechyd Cwm Taf Morgannwg mewn mesurau arbennig, ac os nad oes ystyriaeth, a wnewch chi ymrwymo i edrych ar hyn ymhellach fel Llywodraeth?

Wel, mae system gyda ni yn barod, Llywydd. Pan ydym ni'n edrych i mewn i beth sy'n mynd ymlaen mewn unrhyw fwrdd ledled Cymru, mae tri o gyrff yn dod at ei gilydd i roi cyngor i'r Gweinidog. Maen nhw'n gallu rhoi cyngor ar y byrddau i gyd, neu maen nhw'n gallu dweud y bydd yn rhaid i ni roi mwy o gymorth i unrhyw fwrdd sy'n gweithio mewn unrhyw faes yn y maes iechyd. Dwi ddim wedi gweld dim byd gan y bobl sy'n dod at ei gilydd i'n cynghori ni i wneud beth oedd Heledd Fychan yn awgrymu.

Fel dywedais i, Llywydd, yn yr ateb gwreiddiol, rŷn ni fel Llywodraeth yn rhoi mwy o arian, ar ben popeth arall y mae'r bwrdd yn ei gael, a'r arian y mae'n ei gael i redeg system iechyd meddwl—£3.3 miliwn yn y flwyddyn hon, ac yn y flwyddyn nesaf, ac yn y flwyddyn ar ôl hyn hefyd—i fuddsoddi mewn gwell ddarpariaeth iechyd meddwl. A thrwy wneud hynny, rŷn ni wrth gwrs yn edrych i'r bwrdd wneud mwy, ac i roi a datblygu gwasanaethau yn y gymuned sy'n helpu pobl gyda phroblemau iechyd meddwl ac i jest eu helpu nhw i wneud popeth mae angen iddyn nhw ei wneud yn eu bywydau nhw bob dydd without the need—heb yr angen i gael mwy o wasanaethau y tu mewn i'r ysbytai. 

Ac yn olaf cwestiwn 8, Siân Gwenllian.