Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad hwnnw. Lesley Griffiths. 

Diolch, Llywydd. Mae un newid i fusnes yr wythnos hon. Mae'r cynnig i gytuno ar Reoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2022 wedi'i dynnu'n ôl o'r agenda heddiw. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad a chyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig. 

Diolch, Trefnydd, am eich datganiad. A gaf i ofyn am ddatganiad ysgrifenedig gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar effaith twristiaeth ar wasanaethau iechyd, yn enwedig yn y gogledd? Fel y gwyddoch chi, mae'r gogledd yn lle hardd i bobl ymweld ag ef, ac mae gennym ni filoedd lawer o bobl sy'n dod i fwynhau popeth sydd gennym ni i'w gynnig ar stepen ein drws, ond un o'r pethau y mae'n rhoi pwysau arno yw ein gwasanaeth iechyd, oherwydd, wrth gwrs, bydd angen gofal heb ei gynllunio ar rai pobl yn ystod eu hymweliad. Gwyddom ni fod gennym ni fwrdd iechyd sydd o dan bwysau, yn enwedig yn Ysbyty Glan Clwyd, sy'n union yng nghanol yr ardal dwristiaeth yn y gogledd, a tybed a yw hyn yn rhywbeth y gallai Llywodraeth Cymru ei ystyried yn briodol o ran a oes digon o adnoddau'n cael eu rhoi i'n byrddau iechyd er mwyn gallu ymdopi â'r niferoedd sylweddol o ymwelwyr yr ydym ni'n eu cael. Fel y dywedais i, rydym ni eisiau eu croesawu nhw, ond mae angen i ni hefyd sicrhau eu bod yn cael profiad da, yn enwedig os ydyn nhw'n mynd yn sâl. 

Diolch yn fawr iawn. Ddydd Iau diwethaf, roedd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn bresennol yn is-bwyllgor y Cabinet ar gyfer y gogledd, y gwnes i ei gadeirio, ac yr oedd cynrychiolwyr—y cadeirydd a'r prif weithredwr—o Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn bresennol. Roedd mewn gwirionedd yn bwnc y gwnaethom ni ei drafod, ac yn sicr, cafodd ei godi gyda'r Gweinidog gan y prif weithredwr. Nid wyf i'n credu bod angen datganiad ysgrifenedig ar hyn o bryd, oherwydd, yn sicr, o'r trafodaethau yr ydym ni wedi'u cael, yr oedd yn amlwg gan y bwrdd iechyd fod hyn yn rhywbeth y maen nhw'n ei ystyried.

Nid rhywbeth y gallwn ni fod yn dystion iddo fel gwylwyr yn unig yw'r anhrefn yn San Steffan—bydd yn cael effaith ddofn ar y ffordd y mae'r Llywodraeth yn gweithredu yng Nghymru. Byddwn i'n gofyn am ddadl yn syth ar ôl y toriad fel y gallwn ni benderfynu sut i ddiogelu datganoli a buddiannau pobl Cymru. Erbyn hynny, bydd Prif Weinidog newydd yn y DU, ac yr wyf i eisiau cael cynllun fel y gall Prif Weinidog Cymru wneud galwadau ar y Prif Weinidog hwnnw, fel atal ymosodiadau ar hawliau dynol, tynnu'n ôl y bygythiad i ddeddfwriaeth Cymru, ac y dylai San Steffan roi'r biliynau i ni sy'n ddyledus i Gymru ar gyfer HS2 a chronfeydd newydd yr Undeb Ewropeaidd nad ydyn nhw wedi dod i'r fei. A allwn ni fynnu Deddf Cymru newydd, sy'n datganoli seilwaith rheilffyrdd, Ystad y Goron, darlledu, unrhyw beth y mae angen ei ddiogelu rhag y chwalwyr hynny yn San Steffan? Ni allwn ni ganiatáu i'n tynged gael ei benderfynu'n ddiofyn neu'n ddifater; mae angen i ni wneud y galwadau hyn, a hoffwn i gael dadl, os gwelwch yn dda, fel y gallwn ni wneud y penderfyniadau hynny fel Senedd.

Diolch. Yn sicr, nid wyf i'n anghytuno â'ch sylwadau ynghylch yr anhrefn yr ydym ni'n ei weld yn San Steffan. Yn amlwg, mae wedi bod yn Llywodraeth wedi'i pharlysu'n fawr, ac mae'n parhau felly. Ond yr wyf i eisiau'ch sicrhau, fel Gweinidogion—ac yn amlwg, y Prif Weinidog yn uniongyrchol â Phrif Weinidog y DU—ein bod ni'n parhau i ymgysylltu â Llywodraeth y DU, i sicrhau bod materion sydd o bwys mawr iawn yma a hefyd i bobl Cymru yn cael eu hystyried ar bob cyfle. Fel y dywedwch chi, erbyn i ni ddod yn ôl ar ôl toriad yr haf, bydd Prif Weinidog newydd ar gyfer y DU. Rwy'n siŵr y bydd Prif Weinidog Cymru yn gofyn am gyfarfod brys, ac, os oes diweddariad, byddaf i'n sicrhau bod hynny'n digwydd.

Rwyf i eisiau gofyn am ddatganiad gan y Llywodraeth ar y cyfrifiad, ac mae'r rhan gyntaf yn ymwneud â newidiadau yn y boblogaeth yng Nghymru. Mae newid yn y boblogaeth yn ddirprwy da ar gyfer cyfoeth cymharol, gan fod gan yr ardaloedd mwy llwyddiannus gyfradd twf poblogaeth uwch, a bod gan yr ardaloedd tlotach ostyngiad cymharol neu wirioneddol yn y boblogaeth. Hoffwn i'r datganiad gynnwys sut y bydd Llywodraeth Cymru yn hyrwyddo twf yn yr ardaloedd sy'n colli poblogaeth. Byddai ail ran y datganiad yn ymwneud â thwf a dirywiad yn yr iaith Gymraeg fesul ardaloedd cynghorau. Rwy'n rhagweld y bydd gan sir Fynwy ei phoblogaeth fwyaf erioed sy'n medru'r Gymraeg, ond bydd Ynys Môn yn parhau i ddangos gostyngiad gwirioneddol ac yng nghanran y siaradwyr Cymraeg. Hoffwn i'r datganiad drafod nifer yr ardaloedd sydd â dros 70 y cant o siaradwyr Cymraeg.

Hoffwn i hefyd ofyn am ddatganiad ar glymog a'r cyfrifoldeb dros ei ddileu. Cafodd un o fy etholwyr yr ateb hwn gan Cyfoeth Naturiol Cymru: 'Mae gan dirfeddianwyr gyfrifoldeb i atal clymog rhag lledaenu ar eu tir eu hunain. Os yw wedi cyrraedd y pwynt lle mae'n lledaenu ar dir cyfagos, mae gan y cymydog y gallu i gysylltu â'u cyngor a'u heddlu lleol ar 101 i'w cael i orfodi hysbysiad ar y landlord, i'w orfodi i atal yr ymlediad'. Mae'r cyngor yn gwadu bod ganddo'r pwerau. A oes modd gwneud datganiad clir am gyfrifoldeb?

Diolch. O ran eich cwestiwn ynghylch clymog, gwn i fod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi taflen wybodaeth gyda'r wybodaeth ddiweddaraf yn ddiweddar, yn benodol ar gyfer grwpiau cymunedol a gwirfoddol, gyda chyngor ar weithredu ar dir y maen nhw'n ei reoli lle mae clymog Japan. Felly, yr ydym ni'n ymwybodol iawn o'r problemau y mae'n eu hachosi, a'r problemau y mae'n eu hachosi ledled Cymru. Ac fel y dywedwch chi, y tirfeddiannwr sy'n gyfrifol amdano bob amser. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda phartneriaid, ac mae hynny'n cynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru, ac yn amlwg mae pob un o'n hawdurdodau lleol, y trydydd sector, ac ati, yn gallu ei reoli a'i ddileu yma yng Nghymru.

Mewn ymateb i'r cyfrifiad, cyhoeddodd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol ddatganiad ysgrifenedig yn croesawu canlyniadau cyntaf cyfrifiad 2021, a gwn i fod y canlyniadau hefyd wedi'u gosod gerbron y Senedd. Mae'r Gweinidog yn edrych ymlaen at gyhoeddi data arall ym mis Hydref eleni, a bydd hynny'n cynnwys mwy o fanylion am y boblogaeth mewn ardaloedd penodol o Gymru, a phynciau newydd pwysig fel hunaniaeth rhywedd, cyfeiriadedd rhywiol, cyn-filwyr lluoedd arfog y DU, yn ogystal â gwybodaeth am faint o bobl sy'n siarad Cymraeg.

Gweinidog, yr wythnos diwethaf, cadarnhaodd Cyngor Abertawe fod menter newydd wedi'i lansio fel bod pobl yn gwybod bod gan weithredwyr hamdden ar draeth Caswell y sgiliau a'r profiad i ddarparu gweithgareddau diogel a hwyliog, wedi'u cyflwyno i'r safon uchaf. Mae'r bartneriaeth hon gyda'r RNLI a Ffederasiwn Syrffio Cymru yn syniad gwych, a gyda'r twf yn nifer y bobl sy'n ymgymryd â gweithgareddau dŵr fel syrffio, padlfyrddio a cheufadu, gobeithio y bydd y siarter hon yn rhoi hyder i bobl ynghylch sgiliau'r rhai sy'n cynnal gweithgareddau ar y traeth. Wrth i chi gynllunio busnes y Llywodraeth ar gyfer y cyfnod ar ôl y toriad, a fyddech chi'n cytuno i ddadl yn amser y Llywodraeth i'r Senedd fyfyrio ar gyfnod yr haf eleni, yr hyn sydd wedi gweithio'n dda, a beth y gallwn ni ei wneud i wella'n cynnig twristiaeth ymhellach, ac, yn benodol, sut y gall y mathau hyn o fentrau wella diogelwch a mwynhad ein traethau i bawb sy'n eu defnyddio? Diolch. 

Diolch. Mae'n sicr yn dda clywed am fenter o'r fath gan Abertawe gyda'r RNLI, ac rwy'n credu ei bod yn gyfle da iawn i atgoffa pobl o bwysigrwydd diogelwch dŵr, yn enwedig mewn tywydd poeth. Yn anffodus, rydym ni'n gweld gormod o lawer o ddamweiniau a marwolaethau yr adeg hon o'r flwyddyn. Felly, mae'n sicr yn werth tynnu sylw ato yn y Siambr heddiw, rwy'n credu, ac mae'n bwysig ein bod ni'n dysgu beth sydd wedi gweithio ac yn sicrhau ein bod ni'n rhannu arfer gorau. 

Mi leiciwn i ofyn am ddatganiad ysgrifenedig ar y camau mae Llywodraeth Cymru yn eu hystyried i helpu gweithwyr gofal yn sgil y cynnydd mawr mewn costau tanwydd. Roeddwn i'n trafod y mater efo swyddogion undeb Unsain ddoe. Mae gweithwyr gofal mewn ardaloedd gwledig yn arbennig yn gorfod gyrru cryn bellter rhwng tai'r bobl maen nhw'n gofalu amdanyn nhw, a dydy'r arian maen nhw'n ei gael yn ôl, erbyn hyn, ddim yn ddigon i dalu costau'r tanwydd i'w ceir a chynnal a chadw. A'r gwir amdani ydy eu bod nhw mewn gwirionedd yn sybsideiddio eu cyflogwyr rŵan, ac yn gorfod torri arian o'u cyllideb deuluol er mwyn gwneud hynny. Dwi'n gwybod mai yn nwylo Llywodraeth y Deyrnas Unedig mae'r prif lifers o ran gostwng prisiau a chaniatáu hawlio mwy o arian yn ôl yn ddi-dreth ac ati, ond mi hoffwn i wybod beth mae Llywodraeth Cymru yn ei ystyried fel camau, o daliadau uniongyrchol i drio annog talu'r gweithwyr yma fesul wythnos i gael eu harian yn ôl, neu ganiatáu buddsoddi gan eu cyflogwyr nhw mewn pool cars, ceir trydan hyd yn oed. Rydym ni'n sôn yn y fan hyn am sefyllfa lle mae'r caledi wir yn brathu, ac rydym ni'n sôn am weithwyr sydd yn ofalgar ac yn gwbl, gwbl allweddol. 

Diolch. Rwy'n credu eich bod chi'n codi pwynt pwysig iawn. Rwy'n ymwybodol bod y Dirprwy Weinidog gofal cymdeithasol yn ymwybodol o'r pryder ynghylch hyn, ac mae'n amlwg bod cost tanwydd yn rhywbeth, fel y dywedwch, lle mae'r ysgogiadau gan Lywodraeth y DU. Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn parhau i gael trafodaethau gydag awdurdodau lleol, ond hefyd gyda chymheiriaid Llywodraeth y DU. 

Tybed a gawn ni ddatganiad ysgrifenedig ar ba gyfraniad y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud i bontio byd-eang teg. Mae Bangladesh wedi cael ei ddistrywio'n llwyr yn ystod yr wythnosau diwethaf gan lifogydd ofnadwy iawn yn Sylhet, lle mae o leiaf 100 o bobl wedi'u lladd ac, yn ôl y Cenhedloedd Unedig, mae 7 miliwn o bobl wedi'u dadleoli. Daw'r rhan fwyaf o'r diaspora Bangladeshaidd yng Nghaerdydd o Sylhet, a gwn i fod rhai wedi colli aelodau o'r teulu sydd wedi boddi. Ychydig iawn o sylw y mae'r wasg wedi'i roi i hyn, naill ai ei fod wedi'i foddi gan y drasiedi yn Wcráin neu gan y seicodrama sy'n mynd ymlaen yn Downing Street. Mae ffotograff gwych, sy'n siarad cyfrolau, yr wyf i newydd ei drydar. Mae'n disgrifio, 'Nid ydym ni ar yr un cwch #AnghydraddoldebNewidHinsawdd' a 'Byddwn wedi marw erbyn COP27'. Mae hyn yn ein hatgoffa ni'n fawr o anghyfiawnder y tlawd, sy'n dioddef yr anghydraddoldebau o ran effaith yr argyfwng hinsawdd wedi'i greu gan wledydd cyfoethog y byd. Ein rhwymedigaeth ni, yn sicr, yw cynorthwyo gwledydd y de, y mae'r argyfwng hinsawdd yn effeithio fwyaf arnyn nhw. Mae gennym ni raglen wych Cymru o Blaid Affrica. A gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ynghylch sut y gallem ni ystyried ehangu ein gwaith rhyngwladol ni i ystyried yr anghyfiawnderau ofnadwy sy'n cael eu creu gan yr argyfwng hinsawdd yn rhannau tlotaf y byd? 

Diolch. Rwy'n credu bod Jenny Rathbone yn codi pwynt pwysig iawn. Fel y dywedwch chi, nid yw hyn yn rhywbeth sydd wedi cael sylw eang iawn yn y cyfryngau. Mae'r llifogydd ym Mangladesh yn peri pryder mawr, ac mae ein meddyliau gyda'r genedl, ac, fel y dywedwch chi, gyda'r gymuned Bangladeshaidd yma yng Nghymru, rhaid ei bod yn poeni'n fawr am ffrindiau a theulu y mae'r digwyddiad hinsawdd trychinebus hwn wedi effeithio arnyn nhw.

Mae'r cyllidebau ar gyfer ein datblygu cynaliadwy rhyngwladol wedi cynyddu yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf, ond mae'r rhain yn parhau i ganolbwyntio'n sylweddol ar ein gwaith datblygu cynaliadwy yn Affrica, ac, fel y dywedwch chi, mae gennym ni raglen Cymru o Blaid Affrica wych yma. Gwn i, ar hyn o bryd, nad oes unrhyw gynlluniau i ehangu'r rhaglen Cymru o Blaid Affrica honno i gynnwys cenhedloedd eraill y tu allan i'r cyfandir.

O ran y pwynt ehangach y gwnaethoch chi ei godi ynglŷn â'r her o ymdrin â'r argyfwng hinsawdd, gan ei gwneud yn ofynnol i bawb gydweithio ar draws ffiniau daearyddol a sectoraidd, gwn i eich bod chi'n ymwybodol iawn, fel rhan o'n cyfrifoldeb byd-eang yma yng Nghymru, yr oeddem ni'n un o sylfaenwyr y Gynghrair Dan2. Mae hi wedi bod yn anhygoel gweld sut y mae'r gynghrair honno wedi tyfu yn ystod y blynyddoedd; mae hi nawr yn dwyn ynghyd 260 o Lywodraethau, ac maen nhw'n cynrychioli 1.75 biliwn o bobl, 50 y cant o'r economi fyd-eang. Rydym ni'n parhau i ddarparu cyllid i Gronfa'r Dyfodol Grŵp yr Hinsawdd, a rhan allweddol y grŵp hwnnw yw sut y gallan nhw rymuso rhanbarthau sy'n datblygu ac sy'n dod i'r amlwg i gyflymu'r broses o leihau allyriadau, er enghraifft, mewn ffordd gyfiawn, i adael neb nac unrhyw le ar ôl.

Gweinidog, gwnes i gyfarfod yn ddiweddar â'r Gymdeithas Cludo Nwyddau ar y Ffyrdd, a chaiff ei galw hefyd yn RHA, ochr yn ochr â swyddogion Llywodraeth Cymru, rhai gweision sifil, ac ochr yn ochr â grwpiau a sefydliadau eraill, i siarad am y prinder sgiliau enfawr yn y diwydiant a'r heriau y maen nhw'n eu hwynebu o ran recriwtio a chadw staff, yn ogystal â'r diffyg parch y maen nhw'n ei gael yn eu diwydiant. Roeddwn i'n gwybod bod pethau'n ddrwg, ond credwch chi fi pan ddywedaf i nad oeddwn i'n sylweddoli pa mor wael oedd y sefyllfa ar hyn o bryd. Rhwng mis Chwefror a mis Ebrill eleni, yr oedd 1.3 miliwn o swyddi gwag yn y diwydiant logisteg, ac nid yw'r nifer hwnnw ond yn mynd yn fwy o ddydd i ddydd. Yr oedran cyfartalog yn y diwydiant yw 49, gyda llawer ar fin ymddeol yn y misoedd a'r blynyddoedd i ddod, ac mae'n hanfodol ein bod ni i gyd yn gwneud popeth o fewn ein gallu i lenwi'r lleoedd gwag. Mae angen i ni annog pobl o bob rhan o Gymru i gymryd rhan yn y diwydiant. Nid yw gweithio ym maes cludo nwyddau neu logisteg yn golygu bod yn yrrwr cerbyd nwyddau trwm yn unig. Mae amrywiaeth eang o swyddi a chyfleoedd yn y sector, ac mae angen gwneud popeth i godi ymwybyddiaeth o hyn, ac mae gan bob un ohonom ni gyfrifoldeb. Mae sawl ffordd o ddenu pobl ifanc i mewn i'r diwydiant, Gweinidog, fel prentisiaethau a hyfforddeiaethau, ond yn Lloegr mae dau lwybr gwych arall, sef bŵt-campau sgiliau a lefelau T. Yn ôl yr RHA, mae'r bŵt-camp sgiliau wedi bod yn llwyddiant ysgubol, gyda chyrsiau'n cael eu gordanysgrifio, ac mae'r lefelau T yn ffordd wych o roi logisteg ar y cwricwlwm. Mae lefelau T yn ddewis amgen i Safon Uwch ac yn helpu myfyrwyr i gael cyflogaeth sgil uchel. Mae pob lefel T yn cynnwys lleoliad cynhwysfawr yn y diwydiant, gan roi profiad amhrisiadwy i fyfyrwyr a'u cynnwys i ddiwallu anghenion y diwydiant. Felly, hoffwn i ofyn am ddatganiad ar yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i annog mwy o bobl i ddilyn gyrfa mewn logisteg a chludo nwyddau, a pha drafodaethau y mae'r Llywodraeth wedi'u cael yma yng Nghymru ynghylch cyflwyno lefelau T yma i bobl Cymru. Diolch.

Diolch. Gwn i fod y Gyweinidog y Gymraeg ac Addysg wedi cael trafodaethau penodol ynghylch lefelau T gyda Llywodraeth y DU, ond rwy'n credu ei bod yn deg dweud nad yw Llywodraeth y DU wedi bod yn rhyw lawer o help yn y maes hwn. 

Gwnaethoch chi sôn am y sector logisteg. Gallwch chi drosi hynny i nifer o sectorau gwahanol eraill sy'n cael trafferth wirioneddol gyda maint y prinder sgiliau, ac, mae'n rhaid i mi ddweud, nid yw gadael yr Undeb Ewropeaidd wedi helpu mewn unrhyw ffordd.

Trefnydd, mae teulu sy'n byw ym Mhontypridd sy'n croesawu teulu sydd newydd gyrraedd o Wcráin i'w cartref wedi cysylltu â mi y bore yma. Er bod popeth yn mynd yn dda, maen nhw wedi clywed y bydd nifer o wythnosau cyn y bydd eu gwesteion yn cael unrhyw faint o'r cymorth ariannol y mae ganddyn nhw hawl iddo y tu hwnt i'r £200 cychwynnol. Er bod y teulu lletyol wedi cynnig prynu'r hyn sydd ei angen arnyn nhw, mae'r gwesteion yn naturiol yn awyddus i fod yn annibynnol yn ariannol cyn gynted â phosibl ac maen nhw wedi cysylltu â'r banc bwyd lleol am gymorth gan fod eu harian cychwynnol nawr wedi dod i ben. A fyddai'n bosibl, felly, i'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau drwy ddatganiad ysgrifenedig ynghylch unrhyw drafodaethau sy'n digwydd gyda Llywodraeth y DU o ran yr oedi wrth brosesu ceisiadau am gymorth ariannol a sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda banciau bwyd i sicrhau eu bod mewn sefyllfa i gefnogi unrhyw deuluoedd o Wcráin sy'n troi atyn nhw am gymorth? Diolch.

Diolch. Rydych chi'n codi pwynt pwysig iawn am ffoaduriaid sydd nawr yma yng Nghymru o Wcráin. Gwn i y bu’r Gweinidog mewn cyfarfod ar y mater hwn y bore yma. Byddaf i'n sicr yn gofyn iddi, os oes unrhyw wybodaeth ddiweddaraf i roi i'r Aelodau amdano dros doriad yr haf, ei bod hi'n gwneud datganiad ysgrifenedig.

O ran eich cwestiwn penodol ynghylch banciau bwyd, gwn i fod fy manc bwyd fy hun yn Wrecsam ddydd Gwener diwethaf wedi helpu nifer o deuluoedd a oedd yma o'r Wcráin, ac ymwelodd y Gweinidog ei hun â banc bwyd Wrecsam tua mis yn ôl yn benodol i weld beth y byddai modd ei wneud i'w cefnogi. Rwy'n credu fy mod i'n iawn wrth ddweud bod rhywfaint o arweiniad wedi'i roi i fanciau bwyd, ond byddaf i'n cadarnhau hynny, ac, fel yr wyf i'n ei ddweud, gofynnaf i'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni os bydd angen.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Diolch i'r Trefnydd.