5. Pa gamau y mae'r Llywodraeth yn eu cymryd i sicrhau fod capasiti'r GIG yng ngogledd Cymru yn ddigon i ateb y galw? OQ58528

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn gyfrifol am ddarparu gwasanaethau gofal iechyd o safon, sy’n ddiogel ac yn gynaliadwy i’r boblogaeth leol. Mae hyn yn cael ei wneud ar sail y dystiolaeth a’r cyngor clinigol gorau a diweddaraf. Rŷn ni hefyd wedi darparu buddsoddiad ychwanegol i’w cefnogi.  

Rŷn ni'n gwybod, wrth gwrs, bod un o bob wyth swydd nyrsio yn wag yn y gogledd. Rŷn ni hefyd yn gwybod, yn ôl cadeirydd y bwrdd iechyd, o'r 642 o feddygon teulu sydd gennym ni yn y gogledd, mae chwarter ohonyn nhw dros 65, a mae disgwyl i draean o'r 642 yna ymddeol yn y pum mlynedd nesaf. Ac rŷn ni hefyd yn gwybod, wrth gwrs, bod dim niferoedd digonol yn dod mewn i lenwi'r swyddi ar eu holau nhw. Mae 20 y cant o swyddi yn cael eu llenwi gan ddoctoriaid locum, dros dro, ar hyn o bryd, cyn bod y rhai roeddwn i'n sôn amdanyn nhw yn ymddeol. 

Ydych chi felly'n derbyn mai un o fethiannau hanesyddol y Llywodraeth yma, a Llywodraethau blaenorol, yw'r methiant i gynllunio'n ddigonol ar gyfer gweithlu y dyfodol yn y sector yma, a chanlyniad y methiant hynny, wrth gwrs, wedyn, yw bod gennym ni lefelau staffio sy'n crebachu, ei bod hi'n costio mwy i'r pwrs cyhoeddus wedyn i lenwi'r gwagle yna, ac, wrth gwrs, bod e'n gadael mwy o bwysau a baich ar ysgwyddau y rhai sydd ar ôl?

Wel, rŷn ni wedi bod yn hyfforddi pobl, ac rŷn ni wedi gweld 54 y cant mwy o bobl yn gweithio yn yr NHS dros yr 20 mlynedd diwethaf. Yn Betsi nawr, rŷn ni'n gweld bod bron i 20,000 o bobl yn gweithio i'r bwrdd iechyd, ac mae yna gynlluniau i recriwtio 380 mwy yn ystod y ddwy flynedd nesaf. A'r syniad sydd fanna yw bod y bwrdd eisiau cael pobl leol i gymryd y llefydd yna, felly mae gyda nhw gynllun ar gyfer hynny. A beth sy'n bwysig felly yw bod y cynllunio hynny yn cael ei wneud. Mi wnes i gael cyfarfod gyda'r GMC yr wythnos diwethaf. Roedden nhw'n dangos yn union faint o bobl sy'n mynd i adael oherwydd eu bod nhw yn dod lan at y ffaith eu bod nhw'n mynd i gael eu pensiwn— 'ymddeol', dyna'r gair—ac ymddeol cyn bo hir.

Felly, beth sy'n bwysig nawr yw ein bod ni'n cymryd y ffigurau yna i gyd. Rŷch chi wedi gweld bod y Blaid Lafur yn genedlaethol wedi dweud ein bod ni'n awyddus i weld lot mwy o feddygon yn cael eu hyfforddi ac, yn sicr, o ran hyfforddi nyrsys, fel roeddech chi'n clywed o'r cwestiwn blaenorol, rŷn ni eisoes yn hyfforddi lot mwy nag yr oedden ni yn y gorffennol—yn fwy na 69 y cant yn fwy nag ŷm ni wedi yn y gorffennol. Y drafferth yw mae'n rhaid i ni gadw pobl yn y system, a dyna ble mae’r tensiwn. Ac rŷch chi'n deall bod lot o bwysau wedi bod ar y bobl yma dros y ddwy flynedd diwethaf. 

Weinidog, fe fyddwch yn gwybod fy mod wedi mynegi fy mhryderon yn y gorffennol am hyd yr oedi yn ein hysbytai—Ysbyty Gwynedd, Ysbyty Glan Clwyd, ac wrth gwrs, Ysbyty Maelor Wrecsam. Nawr, fe fyddwch hefyd yn gwybod fy mod yn credu bod gan ysbytai cymunedol, ac yn enwedig ysbyty cyffredinol dosbarth Llandudno, ran allweddol i'w chwarae i fynd i'r afael â rhai o'r materion hyn. Gwn eich bod wedi bod yn gwrando, gan fod treial gwasanaeth pontio wedi’i gynnal yn ward Aberconwy bellach, mae theatr lawdriniaethau wedi’i hailagor, ac mae uned strôc newydd yn mynd i gael ei lleoli yno. Carwn gael amserlen ar gyfer hynny, os gwelwch yn dda. Ond mae mwy y gellir ei wneud. Dim ond 43.7 y cant o gleifion a dreuliodd lai na’r amser targed o bedair awr yn adran ddamweiniau ac achosion brys Ysbyty Glan Clwyd, ac eto, mae’r ffigur yn uned mân anafiadau Llandudno yn 97.6 y cant, sy'n anhygoel. Felly, dyna ni: mae'r uned mân anafiadau'n perfformio'n eithriadol o dda. Felly, Weinidog, a wnewch chi edrych ar—? Nid oes ganddynt feddyg dros nos a phethau felly, a chredaf fod yna ffyrdd y gallech wella’r ddarpariaeth yn yr ysbytai cymunedol hyn, a heb os, bydd hynny’n lleddfu rhywfaint ar y pwysau ar yr ysbytai mwy hyn, sy’n ei chael hi’n anodd iawn ymdopi. Diolch.

Diolch yn fawr iawn. Rwy’n falch iawn o glywed bod pethau’n mynd o nerth i nerth yn Llandudno, ac yn sicr, pan ymwelais â’r ysbyty hwnnw, un o’r pethau y canolbwyntiais arnynt oedd beth y mae’r bobl hyn yn ei wneud yno, pa mor hir y maent wedi bod yma, beth yw'r cynllun ar gyfer y bobl hyn, ac roedd yn amlwg. Cyfarfûm ag un dyn yno, rwy'n cofio, a oedd wedi cael torri'i goes i ffwrdd, ond roedd yn byw mewn fflat ail lawr. Felly, roedd yn amlwg nad oedd yn mynd i allu mynd adref, ond nid oeddent wedi dechrau datrys y broblem honno hyd nes ei fod yn dod at ddiwedd ei driniaeth. Wel, gallech fod wedi dechrau datrys y broblem honno wythnosau ynghynt, felly mae a wnelo hyn â cheisio cael pobl i ddeall yr angen i weithio drwy'r pethau hynny. Cyn gynted ag y dônt i mewn drwy'r drws, beth yw'r cynllun ar gyfer rhyddhau'r bobl hyn? Rwy'n falch iawn o glywed bod y gwasanaeth pontio hwnnw'n gweithio'n dda iawn. Ac rydych yn llygad eich lle—rhan o'r hyn y mae angen inni ei wneud ledled Cymru gyfan yn awr yw sicrhau bod pobl yn deall bod dewisiadau eraill ar gael heblaw am adrannau damweiniau ac achosion brys: y gallant fynd i ganolfannau gofal sylfaenol brys, gallant fynd i ganolfannau gofal brys ar yr un diwrnod, gallant ffonio 111, gallant fynd i'w fferyllfa leol. Mae’r holl bethau hyn yn opsiynau nad oedd ar gael rai blynyddoedd yn ôl, ond mae gennym gynllun, yn amlwg, ac rydym wedi bod yn rhoi cynnig ar ymgyrch, Helpwch Ni i’ch Helpu Chi, i sicrhau bod pobl yn gwybod i ble y dylent fynd i gael y cymorth iawn yn y lle iawn ar yr adeg iawn.