8. Pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru yn ei roi i fusnesau yn sgil chwyddiant a chynnydd mewn costau ynni? OQ58577

Mae'r prif ysgogiadau i fynd i'r afael â chynnydd mewn costau i fusnesau, cyfraddau llog ar gyfer benthyca, treth ar ffawdelw a rheoleiddio'r farchnad ynni oll ym meddiant Llywodraeth y DU. Ein blaenoriaeth ni yw cefnogi busnesau i ddatgarboneiddio ac i arbed ynni, fel y soniais mewn ymateb i gwestiynau blaenorol heddiw. Rydym yn parhau i nodi cyfleoedd i ailgyfeirio adnoddau er mwyn lleihau baich ar fusnesau. 

Diolch am yr ymateb yna. Mi ofynnais i ddoe am ddatganiad yn dilyn y newyddion bod 28 o swyddi yn y fantol yn AMG Alpoco yng Nghaergybi; dwi wedi ysgrifennu at y Gweinidog ynglŷn â hynny eto heddiw. Cynnydd mewn costau, a chostau ynni yn arbennig, sydd yn gyrru'r ailstrwythuro yma, ond, wrth gwrs, dydy Alpoco ddim ar eu pennau eu hunain. Mae Plas Farm, cwmni hufen iâ ac iogwrt wedi'i rewi yn Ynys Môn, yn gweld chwyddiant yn codi hyd at 50 y cant ar eu costau nhw i gyd, a gallan nhw, fel Alpoco, ddim pasio'r costau cynyddol hynny ymlaen i'w cwsmeriaid. Rŵan, mae Plas Farm yn disgwyl cynnydd o bron £50,000 y mis yn eu bil ynni—£50,000 y mis. Mae hynny'n codi pryderon am ddyfodol y cwmni a'r 25 o staff, mewn difrif. Maen nhw yn buddsoddi mewn ynni solar, er enghraifft, ond tra, wrth gwrs, rydyn ni angen gweld gweithredu brys gan Lywodraeth Prydain, a gaf i ofyn eto pa gymorth y gall y Llywodraeth ei roi i gwmnïau energy intensive fel Plas Farm? Hefyd, a gaf i ofyn am sicrwydd bod pob cymorth yn cael ei roi i weithlu Alpoco ar hyn o bryd?

Rydym yn gwneud popeth yn ein gallu gyda'r ysgogiadau sydd gennym ar gael i ni i geisio cefnogi busnesau sydd yn yr union sefyllfa hon. Rydym yn gwybod bod yna amrywiaeth o fusnesau sy'n defnyddio llawer o ynni, fel y dywedais yn gynharach mewn ymateb i'ch cyd-Aelod Luke Fletcher, a'n her yw bod eisiau cael setliad ar gymorth Llywodraeth y DU, ond hefyd yr hyn y gallwn ni ei wneud i geisio cefnogi'r busnesau hynny. Nid oes gennym rym ariannol i wneud popeth y byddem eisiau ei wneud gyda busnesau sy'n wynebu dyfodol anodd iawn.

Mae gennym nifer o gynghorwyr effeithlonrwydd adnoddau ar gael trwy wasanaeth Busnes Cymru, i geisio helpu busnesau i ddeall beth yw eu hanghenion ynni ac i weld a oes cymorth ar gael. Fel y dywedais, rydym yn edrych hefyd ar beth y gallwn ei wneud yn y dyfodol agos, ac rwy'n disgwyl y byddwn yn gwneud datganiad yn yr wythnosau nesaf ynglŷn â sut y credwn y gallwn helpu mwy o fusnesau i fanteisio ar yr help sydd ar gael ac ehangu'r cymorth hwnnw, i geisio sicrhau ein bod yn datgarboneiddio ac yn lleihau risg y cyflenwad ynni yn y dyfodol.

Ond ni allwch osgoi difrifoldeb yr argyfwng ynni a'r hyn y mae'n ei wneud i fusnesau. Pe bai pob Aelod yn codi ar eu traed, rwy'n siŵr y gallent roi rhestr o fusnesau, fel y gwnaethoch chi—busnesau hyfyw sy'n cyflogi pobl ar delerau gweddus—sy'n wynebu'r posibilrwydd o beidio â gallu cadw'r holl bobl hynny yn y dyfodol agos iawn, neu'r perygl na fydd y busnesau hynny'n bodoli o gwbl. Mae'n nodi maint yr argyfwng yr ydym yn ei wynebu.

Dyna pam y byddwn yn parhau i wneud yr hyn a allwn, o ran bod eisiau gwneud yn siŵr fod gan fusnesau hyfyw ddyfodol da hefyd, ond mae hefyd yn ymwneud ag ailadrodd ein galwad ar Lywodraeth y DU i wneud rhywbeth o'r diwedd a fydd yn darparu rhywfaint o sefydlogrwydd yn y farchnad ac a fydd yn darparu rhywfaint o sefydlogrwydd ar gyfer costau pobl yn y dyfodol. A phe bai hynny'n digwydd, fe fyddem yn gefnogol i hynny. Ond fel y dywedaf, mae hynny'n anorffenedig i raddau helaeth, ac rwy'n edrych ymlaen gyda rhywfaint o bryder at y gyllideb Calan Gaeaf a beth fydd honno'n ei gynnig i fusnesau ac aelwydydd.

Diolch i'r Gweinidog.