Eitem 6 y prynhawn yma yw'r Rheoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2022. Galwaf ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i wneud y cynnig. Julie James. 

Cynnig NDM8117 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2022 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 11 Hydref 2022.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae'r rheoliadau hyn yn rhan o'r set derfynol o offerynnau statudol rydw i'n eu gosod wrth i ni symud tuag at weithredu Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 ar 1 Rhagfyr. Mae'r offerynnau statudol, gan gynnwys Rheoliadau Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2022 rydyn ni'n pleidleisio arnyn nhw heddiw, yn hanfodol i weithrediad Deddf 2016.

Fel y dywedais i eisoes, bydd y Ddeddf yn trawsnewid rhentu cartrefi yng Nghymru. Bydd yn gwella hawliau a diogelwch tenantiaid yn sylweddol, ac yn creu fframwaith cyfreithiol llawer cliriach i landlordiaid. Mae gweithredu'r Ddeddf hefyd yn ymrwymiad yn y cytundeb cydweithredu gyda Phlaid Cymru.

Rwy'n ddiolchgar i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am adrodd ar y rheoliadau hyn, a hefyd am y mân bwyntiau drafftio a godwyd. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymateb i'r pwyntiau adrodd ffurfiol a, phan fo'n bosibl, bydd y mân bwyntiau drafftio'n cael eu cywiro wrth eu gwneud, er mwyn sicrhau bod y gyfraith yn hygyrch ac yn glir i'r darllenydd. Nid oes yr un o'r rhain yn newid ystyr y rheoliadau drafft y gofynnir i Aelodau eu cymeradwyo heddiw. 

Mae'r rheoliadau'n gwneud diwygiadau i ddeddfwriaeth sylfaenol arall o ganlyniad i ddarpariaethau Deddf 2016. Yn gyffredinol, mae'r diwygiadau hyn yn sicrhau bod y ddarpariaeth bresennol mewn deddfwriaeth sylfaenol yn parhau i gael effaith briodol, naill ai drwy gyfeirio at y contractau meddiannaeth perthnasol ochr yn ochr â chyfeiriadau at fathau presennol o denantiaethau, neu drwy ddisodli terminoleg bresennol gyda'r derminoleg sy'n cael ei defnyddio yn Neddf 2016. Mae'r rheoliadau felly'n sicrhau bod y darpariaethau presennol yn cael eu haddasu, i weithio ar y cyd â darpariaethau Deddf 2016 neu, pan fo'r gyfraith bresennol yn anghydnaws â'r hyn a nodir yn Neddf 2016, drwy ddatgymhwyso'r gyfraith honno. Mae'r gwelliannau hyn yn angenrheidiol er mwyn gweithredu Deddf 2016, darparu cydlyniad ac eglurder a sicrhau cysondeb y gyfraith. Gofynnaf i'r Aelodau gymeradwyo'r rheoliadau. Diolch.

Galwaf ar aelod o'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Alun Davies.

Rwy'n ddiolchgar i chi, Dirprwy Lywydd. Rwy'n siarad y prynhawn 'ma ar ran y pwyllgor. Fe wnaethon ni ystyried y rheoliadau yn ystod ein cyfarfod ddoe. Fel yr amlinellodd y Gweinidog, fe wnaethom ni adrodd yn syth wedyn.

Mae'r Gweinidog eisoes wedi amlinellu bod y rheoliadau hyn yn rhan o'r gyfres o is-ddeddfwriaeth sy'n ofynnol i gefnogi gweithredu Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016, ac rwy'n credu ein bod ni i gyd yn croesawu'n fawr y ffordd mae'r Gweinidog wedi cyflwyno'r rheoliadau hyn. Bydd hi'n ymwybodol, a bydd yr Aelodau yn ymwybodol, ein bod ni wedi adrodd ar ddwy fersiwn flaenorol o'r rheoliadau hyn. Cafodd y fersiwn gyntaf ei chyflwyno gerbron y Senedd ar 21 Mehefin a’i dynnu yn ôl wedyn, yn dilyn adroddiad ein pwyllgor. Yna cyflwynwyd y fersiwn ddiwygiedig ar 15 Gorffennaf, cyn cael ei dynnu'n ôl ym mis Hydref, eto yn dilyn adroddiad ein pwyllgor. Mae'r fersiwn ddiwygiedig pellach yn destun ystyriaeth heddiw. Mae'r Gweinidog, ar bob achlysur, wedi mynd i ffwrdd ac ystyried ein sylwadau cyn dod â fersiynau diwygiedig yn ôl, ac rydym ni’n ddiolchgar iddi am hynny.

Mae ein hadroddiad ar fersiwn y rheoliadau sy'n cael eu hystyried y prynhawn yma yn cynnwys dau bwynt technegol a dau bwynt teilyngdod. Yn gryno, Dirprwy Lywydd, o ran ein pwyntiau adrodd teilyngdod, daw gwahanol rannau o'r rheoliadau i rym pan ddaw darpariaethau yn Neddf Tai a Chynllunio 2016 i rym. Nid yw'r memorandwm esboniadol na'r nodiadau esboniadol yn rhoi unrhyw arwydd ynglŷn â phryd y disgwylir i'r darpariaethau hyn ddod i rym. Rydym ni wedi gwneud y pwynt hwn yn flaenorol pan wnaethom ni adrodd ar ddrafftiau cynharach y rheoliadau hyn. Yn ei hymateb i ni ym mis Gorffennaf, dywedodd Llywodraeth Cymru wrthym nad oes ganddi unrhyw wybodaeth ynghylch pryd y bydd darpariaethau perthnasol y Ddeddf Tai a Chynllunio yn dod i rym. Roedd ein hail bwynt teilyngdod yn amlygu nad oedd unrhyw ymgynghoriad wedi'i gynnal mewn perthynas â'r rheoliadau hyn.

Gan symud ymlaen i'r pwyntiau adrodd technegol, Dirprwy Lywydd, roedd ein pwynt technegol cyntaf yn gofyn am eglurhad o ran bwriad drafftio rheoliad 32 yn y ffordd mae'n diwygio Deddf Ynni 2011. Diolch i'r Gweinidog am ddarparu'r eglurhad hwnnw i ni cyn i ni ystyried y rheoliadau ddoe, fel y gellid ei gynnwys yn ein hadroddiad, sydd wedi'i gyflwyno gerbron y Senedd.

Mae ein hail bwynt technegol yn tynnu sylw at y drafftio sy'n ymddangos yn ddiffygiol. I roi rhywfaint o gyd-destun i'n pryder, mae'n ymwneud â sut mae'r rheoliadau hyn yn cyd-chwarae â Deddf Diwygio Prydlesi, Tai a Datblygu Trefol 1993 ac Deddf Tai (Cymru) 2014. Byddaf yn gofyn am amynedd yr Aelodau wrth geisio amlinellu ein pryderon yma. Yn ein hadroddiad ar ddrafft cynharach o'r rheoliadau hyn, nodwyd bod rheoliad 34(2) yn cynnwys cyfeiriad at 'gyfran y tenant', ond ei bod yn ymddangos y dylai'r testun ddarllen 'cyfanswm cyfran y tenant', oherwydd bod 'cyfanswm cyfran' yn derm diffiniedig yn adran 7(7) o'r Ddeddf diwygio lesddaliadol. Yn ddiweddarach yn y rheoliadau, yn rheoliad 35(4)(a)(iii), defnyddir 'cyfanswm cyfran y tenant'. Mae Llywodraeth Cymru wedi anghytuno â ni gan ddweud bod y drafftio presennol yn adlewyrchu'r geiriad yn y diffiniad o 'denantiaeth ddomestig' a nodwyd yn adran 2 o Ddeddf Tai 2014. Mae'r diffiniad o 'denantiaeth ddomestig' yn adran 2 o'r Ddeddf honno yn cynnwys cyfeiriad at

'gyfran y tenant (o fewn yr ystyr a roddir gan yr adran honno)', sydd eto'n cyfeirio at adran 7(7) o'r Ddeddf diwygio lesddaliadau. Am y rheswm hwnnw, Dirprwy Lywydd, rydym ni’n pryderu y gallai'r cyfeiriad at 'gyfran y tenant' yn Neddf Tai 2014 fod yn anghywir hefyd. O'r herwydd, nid yw'n glir i ni sut mae'r cyfeiriad at 'gyfran y tenant' yn rheoliad 34(2) yn gywir.

Efallai y bydd y Senedd am fod yn ymwybodol bod Llywodraeth Cymru'n parhau i fod o'r farn bod ystyr 'cyfran y tenant' yn y diffiniad o 'denantiaeth ddomestig' yn Neddf Tai 2014 yn glir o fewn cyd-destun y ddarpariaeth honno, ac mae'r rheoliad hwnnw 34(2) yn gwneud diwygiadau i'r diffiniad hwnnw o 'denantiaeth ddomestig' sy'n ganlyniadol i'r Ddeddf Rhentu Cartrefi yn sgil hynny.

Rwy'n cydnabod bod y rhain yn faterion eithaf technegol sy'n sicr yn flinderus i mi wrth eu darllen. Rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau'n gwerthfawrogi ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n gallu datrys y materion hyn cyn i'r rheoliadau ddod yn gyfraith. Rydym ni’n ddiolchgar i Lywodraeth Cymru am y ffordd y maen nhw wedi gweithio gyda ni i sicrhau bod dealltwriaeth gynhwysfawr a chytûn o'r materion hyn. Rwy'n ddiolchgar—diolch.

Rwy'n cyfeirio'r Aelodau at ddatganiad o fy muddiant fy hun o ran perchnogaeth eiddo.

Fel y dywed y memorandwm esboniadol, mae'r gwelliannau hyn yn angenrheidiol i weithredu Deddf 2016, i ddarparu cydlyniad ac eglurder, ac i sicrhau cysondeb y gyfraith. Nodir, fodd bynnag, nad oes ymgynghoriad ffurfiol wedi digwydd, gan mai dim ond diwygiadau technegol canlyniadol mae'r rheoliadau hyn yn eu gwneud. Yn yr un modd, nodir nad oes asesiad effaith rheoleiddio wedi'i gynhyrchu i gyd-fynd â'r rheoliadau. Rwy'n cydnabod nad oes disgwyl i'r rheoliadau newid polisi, ond rydym ni’n gwybod bellach fod effaith Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 yn ddifrifol ac wedi arwain at sawl canlyniad anfwriadol. Rydym ni’n gwybod gan y Gymdeithas Genedlaethol Landlordiaid Preswyl bod 26.8 y cant o landlordiaid yng Nghymru wedi gwerthu eiddo yn ystod y 12 mis diwethaf, mae 49 y cant o landlordiaid yn bwriadu gwerthu cartref yn y 12 mis nesaf, ac mae adfeddiannau landlordiaid wedi bod yn cynyddu'n raddol yng Nghymru yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i fyny at 150 yn ail chwarter 2022, o'i gymharu â 78 yn chwarter 4 2021. Mae'n amlwg bod rheoliadau sy'n cael eu gosod ar landlordiaid bellach yn eu gorfodi allan o'r nwydd hwn, ac mae hynny bellach, i bob pwrpas, yn sicr yn fy etholaeth i, yn rhoi mwy o bobl mewn llety dros dro ar restrau aros tai.

Mae llawer o agweddau ar ddeddfwriaeth mae landlordiaid yn gweithredu oddi tanynt ar hyn o bryd yn newid yn sylweddol, o gyfnodau rhybudd di-fai estynedig, hawliau olyniaeth estynedig, contractau ar y cyd a newidiadau i'w hawliau ynghylch eiddo sydd wedi'u gadael. Ar hyn o bryd, hyd yn oed gyda'r gofyniad am ddau fis i roi rhybudd, mae etholwyr yn cysylltu â mi lle maen nhw wedi cael cyngor gan asiantaethau eraill i aros, hyd yn oed ar ôl i landlordiaid fynd â nhw i'r llys. Ar gyfer cyfnod rhybudd o ddau fis, gall gymryd pedwar i bum mis. Gyda rhybudd troi allan o chwe mis, gyda gorfod mynd i'r llys ac yna gorfod mynd eto i'r llys i gael y beilïaid, gallem fod yn edrych ar landlordiaid yn cael 12 mis gyda'r eiddo hwnnw heb unrhyw rent yn dod i mewn. Mewn rhai achosion, mae difrod i eiddo tra bod pobl yn cael eu troi allan. Mae'n hollol anghywir.

Yr hyn mae'r ddeddfwriaeth hon yn ei chynrychioli yw newid ar raddfa fawr i'r farchnad rhentu eiddo gyfan. Mae'r rhai sy'n gweithio yn y sector tai yn ei gwneud yn glir i mi bod cynnydd enfawr yn hysbysiadau adran 21 sy'n cael eu cyhoeddi cyn i'r ddeddfwriaeth hon ddod i rym. Mae hyn, eto, wedi ei brofi gan nifer yr etholwyr sydd bellach yn anffodus, yn daer, yn dod i mewn ataf fi a dweud, 'Mae fy landlord wedi rhoi rhybudd i mi roi'r gorau iddi'. Mae gennym ni 1,900 yn aros ym mwrdeistref sirol Conwy am do uwch eu pen, ac mae hyn yn ychwanegu at y sefyllfa arteithiol. I fod yn glir, mae'r Ddeddf hon yn arwain at fwy o bobl yn colli eu cartrefi, mwy o landlordiaid yn tynnu allan o'r sector rhentu, a mwy o bobl yn mynd yn ddigartref. Mae'r ffigyrau yno; mae'r ystadegau yno.

Yma yng Nghaerdydd, mae landlordiaid, asiantau gosod tai a grwpiau myfyrwyr wedi beirniadu’r argyfwng cynyddol sy'n wynebu marchnad rhentu Caerdydd, gydag eiddo’n cael ei werthu a mwy na 100 o bobl yn ymladd i sicrhau pob cartref sy’n cael ei restru. Os na wnewch chi wrando arna i, gwrandewch ar amryw o asiantau gosod yng Nghymru sydd wedi dweud bod y rheoliadau newydd yn achosi argyfwng cyflenwi. Fel y dywedodd un landlord,

'Rwyf wedi bod yn gwneud hyn ers 23 mlynedd ac rwy'n credu bod Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 yn ergyd a allai fod yn un derfynol.’

Nid yw perchnogion eiddo am gael eu dal yn y sefyllfa hon lle mae'n rhaid iddyn nhw ddioddef tenant ddim yn talu rhent am chwe mis cyn troi allan a gwerthu. Nid oes lle na photensial yn unrhyw un o'r rheoliadau rydych chi wedi eu cyflwyno, Gweinidog. Mae yna ddwsinau o landlordiaid da, mae yna ddwsinau o denantiaid da. Fodd bynnag, yn y ddau sector, mae sefyllfaoedd lle rydych chi'n cael tenantiaid gwael, mae gen i ofn, ac nid ydych wedi gwneud unrhyw lwfans ar gyfer hyn yn unrhyw un o'ch deddfwriaeth neu reoliadau.

Ochr yn ochr â dinistrio’r sector rhentu, rydych chi'n ei gwneud hi'n anoddach i bobl fynd ar yr ysgol dai. A dweud y gwir, rhybuddiodd Nathan Walker, cyfarwyddwr gwerthu CPS Homes, trwy gyflwyno rheoliadau sy'n atal landlordiaid o'r sector, bydd prisiau rhent yn parhau i gynyddu ochr yn ochr â'r galw. Ddim mor bell yn ôl, llynedd hyd yn oed, fe allech chi gael eiddo am £700 neu £850 y mis. Maen nhw nawr yn cael eu rhoi—rwy'n eu gweld nhw ar Facebook—am £1,200 a mwy y mis. Sut ar y ddaear allwch chi gyfiawnhau beth sy'n digwydd?

Byddwn yn pleidleisio yn erbyn y rheoliadau hyn heddiw. Byddai parhau gyda'r Ddeddf hon yn dystiolaeth bellach bod Llywodraeth Cymru mewn gwirionedd yn cyflwyno polisi sy'n gwneud yr argyfwng tai yng Nghymru yn waeth. A gallaf i ddweud wrthych chi nawr, rwy'n derbyn dwsinau o e-byst o bob cwr o Gymru, gan denantiaid hyd yn oed, yn dweud, 'Mae Llywodraeth Cymru yn anghywir yn hyn. Rwyf wedi colli fy nghartref, diolch i Lywodraeth Cymru.' Felly, gobeithio eich bod chi'n falch iawn o hynny.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Y Gweinidog Newid Hinsawdd i ymateb nawr.

Diolch, Llywydd. Rwy'n cymeradwyo Rheoliadau Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2022 i'r Senedd ac yn gofyn i'r Aelodau eu cefnogi fel y gallwn ni roi Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 ar waith ym mis Rhagfyr. [Torri ar draws.] Efallai pe byddech chi byth yn gwrando ar unrhyw beth rydw i'n ei ddweud, Janet, byddech chi'n deall—

Gadewch i ni wrando ar y Gweinidog.

Mae'n ddrwg gen i, Llywydd, esgusodwch fi.

Na, na, does dim angen i chi ofyn i gael eich esgusodi. Mae angen i bobl eraill yn y Siambr ofyn am hynny. Ewch chi yn eich blaen, Gweinidog.

Fel yr oeddwn i'n ei ddweud, Janet, efallai pe byddech chi byth yn gwrando ar unrhyw beth rydw i'n ei ddweud, yn hytrach na darllen yr araith yr oeddech chi wedi'i pharatoi ymlaen llaw, byddech chi'n gwybod na fydd pleidleisio yn erbyn y rheoliadau hyn yn atal gweithredu'r Ddeddf—yn syml, bydd yn golygu nad yw'r Ddeddf yn gweithio fel y bwriadwyd. Felly, hurtrwydd yw hynny, a dweud y gwir. Pe byddech chi'n llwyddo i atal y rheoliadau hyn rhag mynd trwyddo, fyddech chi ddim yn atal y Ddeddf rhag cael ei gweithredu—yn syml, byddech chi'n ei hatal rhag gweithredu yn y ffordd fwyaf effeithlon posibl.

Mae'r gwahanol bethau rydych chi'n eu dyfynnu, mae'n rhaid i mi ddweud, yn gamfynegiant o'r hyn mae'r Ddeddf yn ei ddweud mewn gwirionedd. Os oes gennych chi denant sydd wedi difrodi eiddo, yna, yn amlwg, dydyn nhw ddim yn ddarostyngedig i'r troi allan di-fai estynedig—gallwch chi eu troi allan am ddifrodi'r eiddo. Os oes gennych chi denant sydd heb dalu rhent, dydyn nhw ddim yn ddarostyngedig i droi allan heb fai—gallwch eu troi allan am beidio â thalu rhent. Mae'r hyn rydych chi'n ei ddweud yn nonsens llwyr, dim ond i fod yn glir.

Gan droi at y sylwadau ychydig mwy ymarferol, er yn dechnegol iawn, a wnaeth fy nghydweithiwr Alun Davies, er mwyn bod yn glir iawn, Alun, rydyn ni'n gwerthfawrogi'n llwyr y gwaith sydd wedi cael ei wneud gan y pwyllgor a'r cyflymder yr ydych chi wedi ei wneud. Ac i ailadrodd hynny i'r graddau y mae'n bosibl, heb wneud newidiadau sylweddol i'r fersiwn o'r Offeryn Statudol sydd wedi'i gyflwyno gerbron y Senedd, mae'r OS drafft wedi'i addasu i ymdrin â'r pwyntiau technegol y gwnaethoch chi eu codi. Felly, dim ond i fod yn glir, bydd yn cael ei gywiro ar wneud y rheoliadau.

Yng ngoleuni hynny, Llywydd, rwy'n cymeradwyo'r rheoliadau hyn i'r Senedd.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, dwi'n gohirio'r bleidlais tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.