Eitem 7, y Rheoliadau Cynllun Morol, Pysgodfeydd a Dyframaethu (Cymorth Ariannol) (Cymru) 2022, a galwaf ar y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru i wneud y cynnig—Lesley Griffiths.

Cynnig NDM8143 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Cynllun Morol, Pysgodfeydd a Dyframaethu (Cymorth Ariannol) (Cymru) 2022 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 15 Tachwedd 2022.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch. Rwy'n falch o ddod â'r rheoliadau hyn i'r Siambr y prynhawn yma. Byddent yn creu cynllun cymorth ariannol i gefnogi'r sector yng Nghymru o dan Ddeddf Pysgodfeydd y DU 2020. Ar ôl gadael yr Undeb Ewropeaidd, rydym ni'n manteisio ar y cyfle i ddylunio cynllun buddsoddi yn benodol ar gyfer Cymru. Bwriad y cynllun yw darparu ystod eang o ddewisiadau polisi a chaniatáu'r hyblygrwydd i dargedu blaenoriaethau penodol. Credaf fod angen y dull hwn i lywio'r newidiadau systemig a'r ansicrwydd yr ydym yn eu hwynebu ar hyn o bryd. 

Agwedd ddeinamig y cynllun fydd y rowndiau ariannu. Mae lle i amrywio'n sylweddol o ran sut y bydd y rowndiau ariannu hyn yn cael eu gweithredu, felly gellir teilwra'r gwaith o gyflwyno'r cymorth ariannol i'r diben y bwriadir ar ei gyfer. Bydd pob rownd ariannu yn cael ei chynllunio gydag ymgysylltiad rhanddeiliaid i fodloni gofynion blaenoriaethau'r sector a'r Llywodraeth, gyda'r adborth o bob ffenestr gais yn cael ei ystyried i lywio rowndiau ariannu yn y dyfodol. 

Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad am hwyluso'r adroddiad ar y rheoliadau drafft hyn fel y gallwn, yn amodol ar ewyllys y Senedd, fwrw ymlaen i weithredu'r cynllun. Diolch.

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies. 

Diolch, Dirprwy Lywydd. Fe wnaethom drafod y rheoliadau hyn brynhawn ddoe, ac mae ein hadroddiad hefyd wedi’i osod er mwyn hysbysu’r Aelodau y prynhawn yma. Mae’r rheoliadau hyn yn sefydlu cynllun ar gyfer rhoi grantiau a benthyciadau gan Weinidogion Cymru mewn perthynas â’r gweithgareddau a restrir yn yr Atodlen. 

Mae'r rheoliadau'n disodli set flaenorol o reoliadau drafft a osodwyd ddiwedd mis Medi ac a ystyriwyd gan fy mhwyllgor yng nghanol mis Hydref. Roedd ein hadroddiad ar y fersiwn flaenorol honno o'r rheoliadau yn cynnwys nifer o bwyntiau adrodd, yn dechnegol ac yn gysylltiedig â rhinweddau. Felly, mae'r rheoliadau diwygiedig hyn yn wir wedi'u gosod i fynd i'r afael â'r pwyntiau a godwyd yn yr adroddiad hwnnw, fel y nododd y Gweinidog. Yn dilyn cais gan y Gweinidog, fe hwyluswyd ein gwaith craffu ar y fersiwn ddiwygiedig fel y gallai'r ddadl hon ddigwydd y prynhawn yma a gofynnir i'r Senedd gymeradwyo'r rheoliadau fel y gall y cynllun agor cyn diwedd 2022.

Felly, ar y rheoliadau hyn, rydym wedi gallu gosod adroddiad clir, sy'n golygu nad oes pwyntiau i'w codi, ond, Gweinidog, ein rheswm dros sefyll heddiw a dweud ychydig eiriau yw ein bod yn gobeithio y bydd yr enghraifft hon yn dangos, yn wir, werth y Senedd fel cyfaill beirniadol i Lywodraeth Cymru wrth wella'r materion hyn. Hoffwn nodi hefyd ein bod yn croesawu cynnwys asesiad effaith rheoleiddiol manwl yn y memorandwm esboniadol diwygiedig sy'n gysylltiedig â'r rheoliadau hyn, sydd mewn ymateb i bwynt adrodd 6 o'n hadroddiad blaenorol. Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. 

Dwi wedi codi'r angen am sefydlu grŵp ymgynghorol sawl gwaith bellach, ac roeddwn i'n falch fod y grŵp ymgynghorol newydd wedi cyfarfod nôl ym mis Gorffennaf. Dwi hefyd wedi codi'r angen i sefydlu cynllun ariannu nifer o weithiau bellach. Felly, dwi'n falch fod y grŵp ymgynghorol wedi nodi'r cynllun ariannu pysgodfeydd fel blaenoriaeth, ac rydym ni wedi aros yn rhy hir yn barod am y datganiad yma heddiw, ond mae cael datganiad a chynllun i'w groesawu. Ond mae arnaf ofn nad ydy'r rheoliadau sydd yn cael eu cynnig, o leiaf ar yr wyneb, o'n blaen ni heddiw yn cyrraedd y disgwyliadau, ac ddim yn cyrraedd yr hyn roedd gennym yn flaenorol o dan y cynllun European maritime and fisheries fund, na'r cynllun pysgodfeydd a physgod cregyn cyfatebol sydd yn Lloegr. 

Disgrifir rheoliadau heddiw ynghylch cyllid ar gyfer pysgodfeydd fel rhai i gymryd lle'r EMFF sef cronfa’r môr a physgodfeydd Ewrop a oedd yn rhaglen ariannu wedi'i thargedu. Felly, a yw'r Gweinidog wedi ei argyhoeddi bod cynllun môr a physgodfeydd Cymru yn gwneud yr un ymyriadau wedi'u targedu i gefnogi busnesau pysgota, bwyd môr a dyframaethu yng Nghymru? Rydym eisoes bron i flwyddyn y tu ôl i'r gwledydd eraill a rhannau cyfansoddol y DU o ran cyflwyno cynllun ariannu newydd, sydd wedi rhoi pysgotwyr Cymru dan anfantais o'u cymharu â busnesau mewn mannau eraill, ac mae pryderon nad yw'r cynllun cyllido yma yn adlewyrchu'r mesurau ymyrraeth wedi'i dargedu angenrheidiol sydd eu hangen er mwyn cyflawni ein dyletswyddau statudol. Yr hyn sy'n arbennig o bryderus i'r sector yw bod y cynlluniau hyn dim ond yn cynnig arian refeniw, sy'n cyfyngu'n ddifrifol ar allu pysgotwyr i ddatblygu eu busnesau ac, yn wir, i ganiatáu i'r sector gyrraedd sero net. Mae'n siomedig hefyd deall y bydd yr arian yn cael ei dalu'n ôl-weithredol i bysgotwyr, sydd eisoes yn ei chael hi'n anodd yn ariannol. A yw'n realistig disgwyl i ymgeiswyr wneud taliadau, er enghraifft, cael y trefniadau ariannol ar waith i ariannu prosiect yn llawn hyd yr hawliad terfynol, cyn y gellir adennill y ganran gyfradd ymyrraeth berthnasol?

Mae'r memorandwm esboniadol yn dweud wrthym nad oes ymgynghoriad wedi'i gynnal ac mae'n cyfeirio yn hytrach at 'Brexit a'n Moroedd'. Siawns na ddylid fod wedi ymgynghori â nhw am gyhoeddiad mor bwysig i'r sector hwn. Cafodd 'Brexit a'n Moroedd' ei gyhoeddi yn 2019. Ers hynny, rydym wedi cael COVID, cytundeb masnach amheus, etholiad cyffredinol Cymru, tri Phrif Weinidog a phedwar Canghellor. Mae'r byd yn lle gwahanol heddiw. Dylai pysgotwyr yng Nghymru fod yn ganolog wrth ddatblygu polisi mor bwysig.

Roedd yr EMFF blaenorol yn feichus ac yn anodd eu llywio, a arweiniodd at ddefnydd isel gan bysgotwyr yng Nghymru. Dyma gyfle i symleiddio'r broses, fodd bynnag, mae'n ymddangos i mi fod y cyfle hwn wedi'i golli, sy'n siom arall. A all y Gweinidog ein sicrhau felly, wrth i hyn fynd yn ei flaen, y bydd gwersi'n cael eu dysgu i wneud y broses ymgeisio'n haws? A pha lefel o gefnogaeth fyddwch chi'n ei roi ar waith i helpu, cynghori a chynorthwyo ymgeiswyr?

Yn wahanol i gynllun yr EMFF, mae Llywodraeth Cymru wedi ehangu cynllun morol a physgodfeydd Cymru i gynnwys morol, pysgodfeydd a dyframaethu. Faint, felly, o'r gyllideb gyffredinol sy'n cael ei dyrannu i bob sector, a sut fydd symiau o'r fath yn cael eu gwerthuso a'u mesur? Sut creffir ar symud arian heb ei ymrwymo o un sector i'r llall a sut bydd yn cael ei gymeradwyo?

Yn olaf, o ystyried y cytundeb diweddar a chyhoeddi'r datganiad ar y cyd ar gyfer pysgodfeydd, a all y Gweinidog gadarnhau y bydd cynllun morol a physgodfeydd Cymru yn cyflawni amcanion strategol Cymru ar gyfer pysgotwyr a dyframaethu? Oherwydd y materion hyn, rydym ar hyn o bryd yn ystyried pleidleisio yn erbyn y rheoliadau hyn a byddem yn dymuno i'r materion hyn gael eu datrys cyn i reoliadau ddod i rym a bod ymgynghoriad llawn gyda'r sector, ond mae ein safbwynt yn ddibynnol, wrth gwrs, ar ymateb y Gweinidog. Diolch yn fawr iawn.

Galwaf ar y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru i ymateb.

Diolch yn fawr iawn, a diolch i'r ddau Aelod a gyfrannodd at y ddadl hon, ac rwy'n ddiolchgar i Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am ganiatáu i ni gael y ddadl hon heddiw drwy hwyluso'r adroddiad.

Gofynnodd Mabon ap Gwynfor gwestiynau perthnasol iawn ynghylch y rheoliadau yr ydym yn eu cyflwyno heddiw. Un o'r cwestiynau a ofynnwyd gennych oedd ynghylch pam y byddai'r cynllun yn cael ei dalu'n ôl-weithredol, ac mae'n arfer safonol i dalu grantiau'n ôl-weithredol; rwy'n credu bod honno'n ffordd gydnabyddedig o ddiogelu arian trethdalwyr. Ond yr hyn y byddwn yn ei wneud yw y bydd dewis i gynorthwyo llif arian, mewn gwirionedd. Bydd dewis o gyflwyno sawl hawliad drwy gydol oes y prosiect yn hytrach na gwneud un ar y diwedd, o'r holl swm.

O ran eich cwestiwn ynglŷn â pham na fu ymgynghoriad cyhoeddus: fel y nodwyd gennych chi eich hun, roeddem wedi cael yr ymgynghoriad 'Brexit a'n Moroedd', ac roedd gan hynny adran benodol iawn ar gyllid yn y dyfodol, ac rwy'n credu bod yr ymatebion i'r cwestiynau oedd gennym wedyn yn dal yn berthnasol nawr, ac mae'r cwestiynau a ofynnwyd wedi eu hystyried wrth ddatblygu'r cynllun hwn. Rwy'n credu bod natur ailadroddol y cynllun yn benthyg ei hun yn fwy i ymgysylltu manwl â rhanddeiliaid, yn hytrach nag ymgynghoriad untro.

O ran symleiddio, wyddoch chi, rwy'n cytuno â chi ar hynny: peidiwch â gwneud pethau'n rhy gymhleth. Byddwn i wir yn dadlau bod cymhlethdod y cynllun yn y cefndir, er mwyn sicrhau bod gennym yr hyblygrwydd hwnnw'n llwyr sydd ei angen arnom. Y bwriad yw gwneud y broses ymgeisio, ar gyfer unrhyw rownd ariannu benodol, mor syml â phosibl, fel y gallwn gyflawni ei hamcan. Mae grŵp cynghori rhanddeiliaid penodol, fel y gwyddoch, wedi'i sefydlu, a bydd y grŵp hwnnw—yr hyn rwyf wedi gofyn amdano yw a ydyn nhw'n gallu nodi blaenoriaethau wrth symud ymlaen.

Fe wnaethoch chi ofyn am yr hyn y bydd y cynllun yn ei gyflwyno, a'r hyn y byddaf yn ceisio ei sicrhau yw ei fod yn un cynllun, ond bydd yn addasadwy i newidiadau o fewn y fframwaith deddfwriaethol, oherwydd mae yna ddeddfwriaeth o hyd, yn amlwg, i ddod ymlaen, ac mae hynny'n cynnwys rheoli cymhorthdal, anghenion y sector, blaenoriaethau'r Llywodraeth, a chyfyngiadau cyllidebol. Bydd pob rownd ariannu yn targedu amcanion polisi penodol o fewn cwmpas cyffredinol y cynllun, ac yna byddai hynny'n caniatáu cyflawni'r ddarpariaeth hyblyg honno rwy'n credu bod angen i ni chwilio amdano.

Nod y cynllun yw rhoi'r cyfle a'r hyblygrwydd i Weinidogion Cymru i roi cymorth ariannol dros ystod eang o feysydd pwnc o fewn sectorau morol, pysgodfeydd a dyframaethu Cymru. Mae angen i ni allu buddsoddi'n strategol, rwy'n credu, ar gyfer y tymor hir, ac addasu i heriau a chyfleoedd tymor byr, a wir i gefnogi ein cymunedau arfordirol, oherwydd yn sicr mae angen y cymorth hwnnw arnyn nhw ac, wrth gwrs, yr amgylchedd morol. Rydym wir eisiau i'r ddau o'r rheiny ffynnu ar y cyd, a byddaf yn sicrhau bod y cynllun yn cael ei werthuso o bryd i'w gilydd er mwyn sicrhau ei fod yn llwyddiannus, felly byddwn yn sicr yn dysgu gwersi ar hyd y ffordd. Diolch.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, gohiriaf y bleidlais o dan yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.