2. Cwestiynau i’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd – Senedd Cymru ar 30 Tachwedd 2022.
7. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith yr achosion o'r ffliw adar presennol ar gynhyrchwyr wyau yng Nghymru? OQ58789
Diolch. Ers 1 Hydref 2022, mae tri achos o ffliw adar wedi’u cadarnhau yng Nghymru. Roedd dechrau epidemiolegol yr achosion presennol ym mis Hydref 2021, a gwelsom achosion yn parhau i gael eu cadarnhau drwy gydol yr haf am y tro cyntaf. Rydym yn parhau i fonitro sefyllfa’r clefyd yn ddyddiol.
Diolch am eich ymateb, Weinidog. Mae’r sector dofednod yng Nghymru a thu hwnt yn wynebu amrywiaeth o heriau ar hyn o bryd, gydag effeithiau’r achosion o ffliw adar yn cyfuno â chynnydd mewn costau mewnbynnau i greu rhagolygon anodd i gynhyrchwyr. Mae'r cyflenwad cyfyngedig, yn rhannol o ganlyniad i fesurau ffliw adar a galw uwch yr adeg hon o'r flwyddyn, wedi golygu bod argaeledd wyau yn is nag arfer. Mae hyn wedi arwain at nifer o archfarchnadoedd yn cyfyngu ar werthiant wyau i ddefnyddwyr. Mae undebau'r ffermwyr hefyd wedi codi pryderon fod rhai manwerthwyr wedi gwneud y penderfyniad siomedig i fewnforio wyau sgubor, nad ydynt yn cael eu cynhyrchu i’r un safonau uchel ag yma yng Nghymru.
Weinidog, gwn y byddwch yn cytuno â mi fod hwn yn gyfnod pryderus i gynhyrchwyr dofednod, sy’n gwneud eu gorau glas i gynnal hyder ehangach yn y sector. Felly, sut y mae’r Llywodraeth yn gweithio gyda chynhyrchwyr i helpu i gynnal y cyflenwad i’r graddau mwyaf posibl, yn ogystal â gweithio gyda manwerthwyr i sicrhau bod cynhyrchwyr yn cael pris teg am eu hwyau? Sut y byddech yn ymateb i alwadau gan undebau'r ffermwyr ichi ystyried defnyddio pwerau o dan Ddeddf Amaethyddiaeth y DU 2020 i archwilio a ddylid datgan amodau eithriadol yn y farchnad, fel y gall y Llywodraeth gefnogi cynhyrchwyr i ymdopi ag unrhyw golledion ariannol o ganlyniad i'r mesurau sydd ar waith i fynd i'r afael â ffliw adar?
Diolch. Byddwch wedi fy nghlywed yn dweud mewn ateb cynharach fod hynny, yn amlwg, yn rhywbeth y gallwn ei ystyried. Byddai'n well gennyf aros tan fy mod wedi cael fy nghyfarfod gweinidogol ddydd Llun i weld beth yw'r safbwyntiau eraill ledled y DU ac i weld a oes unrhyw beth y gallwn ei wneud ar y cyd. Credaf eich bod yn iawn; mae'r rhain yn adegau heriol i bawb, ac rwy’n derbyn yn llwyr fod pwysau arall o amrywiol fathau ar ein cynhyrchwyr wyau ar hyn o bryd.
Yn sicr, yr wybodaeth a roddir i mi—unwaith eto, soniais yn gynharach ein bod mewn cysylltiad dyddiol mewn perthynas â'r mater hwn—yw bod y cyflenwad yn dynn ond ei fod yn dal ei dir, a gwn fod rhai archfarchnadoedd wedi cyflwyno lefel isel o gyfyngiadau ar faint o wyau y gall cwsmer eu prynu, er enghraifft. Ond teimlwn mai'r perygl mwyaf i'r cyflenwad yw'r cyfryngau'n annog pobl i brynu mewn panig, felly rydym yn awyddus iawn i osgoi hynny.