5. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Costau Byw

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:39 pm ar 10 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 4:39, 10 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich datganiad. Yn dilyn ymosodiad anghyfreithlon Rwsia ar Wcráin, a'i effeithiau enfawr ar brisiau bwyd a thanwydd byd-eang, a'r pwysau ar yr economi a achoswyd gan y pandemig, mae Llywodraeth y DU wedi cymryd camau eithriadol i gefnogi pobl gyda chostau byw. Yn ogystal â'r cynllun gostyngiad Cartrefi Cynnes sy'n bodoli eisoes, taliadau tanwydd gaeaf a thaliadau tywydd oer, mae hyn yn cynnwys gostyngiad o £400 i bawb sy'n talu biliau ynni; £650 ar gyfer 8 miliwn o'r aelwydydd incwm isaf yn 2022, gan godi i £900 yn 2023; £300 ar gyfer 8 miliwn o aelwydydd pensiynwyr yn 2022 a 2023; £150 ar gyfer 6 miliwn yn cael budd-daliadau anabledd heb brawf modd yn 2022 a 2023; cap â chyfyngiad amser ar bris uned ynni ar gyfer aelwydydd; a chyllid canlyniadol ychwanegol i gyllideb Llywodraeth Cymru. Felly, gwnaethom groesawu cefnogaeth bellach a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru, gan gynnwys y cynllun cymorth tanwydd gaeaf, cyllid ychwanegol ar gyfer y gronfa cymorth dewisol ar gyfer y flwyddyn ariannol hon i'w chefnogi gyda chost tanwydd oddi ar y grid, a'r cynllun talebau tanwydd wedi'i dargedu at aelwydydd sydd â mesuryddion rhagdalu a'r rhai nad ydynt yn gysylltiedig â'r prif gyflenwad nwy.

Wrth siarad yma fis Chwefror diwethaf, croesawais ddyblu'r taliad cynllun cymorth tanwydd gaeaf i £200, ac wrth siarad fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar dlodi tanwydd ac effeithlonrwydd ynni, galwais am ymestyn meini prawf cymhwysedd y cynllun ac roeddwn yn ddiolchgar pan wnaethoch chi hyn wedyn. Yn y cyd-destun hwn, sut ydych chi bellach yn cyfiawnhau cynllun Llywodraeth Cymru i ddileu'r taliad tanwydd gaeaf £200, er gwaethaf yr £1.2 biliwn o gyllid ychwanegol sy'n dod i Gymru dros ddwy flynedd yn dilyn datganiad Canghellor y DU yn yr hydref? Ac yn fwy penodol, a fydd hyn yn cael ei ddileu'n gyfan gwbl, a fydd yn cael ei ddisodli gan y taliad gwreiddiol o £100, neu a fydd rhywbeth arall yn ei le?

Ar ôl i mi ysgrifennu atoch ar ran etholwr paraplegig anabl, yn methu â chael mynediad at grantiau ar gyfer gwelliannau effeithlonrwydd ynni yn y cartref o dan ofynion cymhwysedd grant i'w helpu gyda'i gostau byw, fe wnaethoch ymateb gan ddweud y byddech yn gofyn i'ch swyddogion ymchwilio. Wedi hynny, rhannais â chi'r newyddion da fod ei gyngor sir wedi cymeradwyo ei grant. Fodd bynnag, pa fesurau ydych chi wedi'u cymryd neu a fyddwch chi'n eu cymryd i sicrhau nad yw pobl anabl eraill yn colli allan mewn amgylchiadau tebyg?

Yn eich datganiad ysgrifenedig yr wythnos diwethaf yn dilyn eich cyfarfodydd gyda chyflenwyr ynni, lle gwnaethoch chi nodi, er bod canfyddiadau Ofgem wedi nodi rhywfaint o arferion da ymhlith cyflenwyr ynni, gan helpu cwsmeriaid drwy'r cyfnod hwn o argyfwng ynni uchel, canfuwyd gwendidau difrifol mewn pum cyflenwr, a bod angen i'r holl gyflenwyr wneud gwelliannau. O ran arfer da, rwy'n nodi, er enghraifft, fod Nwy Prydain yn rhoi 10 y cant o elw i'r elusen annibynnol British Gas Energy Trust i helpu cwsmeriaid sy'n cael trafferth gyda biliau. Ond dysgais yn nigwyddiad Senedd 'Cynnes Gaeaf yma' yr amser cinio hwn gyda'r British Gas Energy Trust, fod y nifer yng Nghymru sy'n manteisio ar hyn wedi bod yn arbennig o isel. Felly, pa gamau y gallwch chi eu cymryd i helpu i hyrwyddo'r cynlluniau o'r fath sydd ar gael i bobl yng Nghymru, ochr yn ochr â'ch gwaith hybu arall?

Yn eich datganiad ysgrifenedig yr wythnos diwethaf, fe wnaethoch chi hefyd ddweud bod cyflenwyr ynni wedi cytuno i rannu data â chi ar nifer yr aelwydydd sy'n cael eu cefnogi a'r rheswm dros drosglwyddo aelwydydd i fesuryddion rhagdalu, ac y byddwch yn cynnal cyfarfod dilynol â chyflenwyr ynni yn y flwyddyn newydd, ac yna cyfarfodydd chwarterol. Felly pa gamau y byddwch chi'n eu cymryd er mwyn sicrhau bod y data rydych chi'n eu derbyn yn cael eu rhannu â'r Senedd hon, y Senedd hon, a bod y Senedd hon yn cael gwybod y diweddaraf am y pethau negatif a'r pethau positif sy'n deillio o'r cyfarfodydd hyn? Yn ogystal, pa ymgysylltu ydych chi'n ei gael ag ymgyrch Bwyd a Thanwydd yr Eglwys yng Nghymru, sy'n galw am gydweithio â'r Llywodraeth?

Mae hwn yn argyfwng costau byw rhyngwladol, gyda chyfraddau chwyddiant presennol yn uwch mewn 23 o wledydd Ewropeaidd a 15 o 27 o aelod-wladwriaethau'r UE nag yn y DU, a'r Gronfa Ariannol Ryngwladol yn rhagweld bod o leiaf hanner gwledydd Ewrop yn symud tuag at ddirwasgiad. Fodd bynnag, mae pobl yng Nghymru wedi'u taro'n arbennig o galed, oherwydd Cymru sydd wedi gweld y twf isaf o ran ffyniant y pen o holl wledydd y DU ers 1999. Y pecynnau cyflog yng Nghymru yw'r isaf yn y DU ac yng Nghymru mae'r gyfradd gyflogaeth isaf ym Mhrydain Fawr, a phob un er gwaethaf eu bod wedi derbyn biliynau mewn cyllid dros dro tybiedig â'r bwriad o gefnogi datblygiad economaidd a lleihau anghydraddoldeb rhwng gwledydd a rhanbarthau.

Yn olaf, felly, pa gamau, os o gwbl, y bydd Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i ddiogelu ar gyfer y dyfodol trwy newid trywydd, ceisio a mabwysiadu canllawiau o'r sectorau busnesau mawr a bach a chyrff y trydydd sector, gan gefnogi gweithredu cymunedol a menter gymdeithasol o'r gwaelod i fyny? Diolch.