5. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Costau Byw

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:44 pm ar 10 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 4:44, 10 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Mark Isherwood. Fel y dywedais yn fy natganiad, mae'n amlwg iawn ein bod yn cymryd cyfrifoldeb, a diolch am gydnabod hynny, ac, yn wir, am gadeirio'r grŵp trawsbleidiol ar dlodi tanwydd, a mynychais fwy neu lai bob sesiwn a gynhaliwyd y llynedd. Ond hefyd, gan gydnabod hynny'n glir, mae cyfrifoldebau allweddol i Lywodraeth y DU o ran treth a budd-daliadau, a byddaf yn gwneud sylw ar y rhai mewn eiliad mewn ymateb i'ch cwestiynau.

Mae wedi bod yn bwysig iawn ein bod wedi gallu defnyddio arian sydd wedi bod ar gael i ni eleni ar gyfer cynllun tanwydd Llywodraeth Cymru, gyda chymhwyster estynedig. Cost sylweddol, ond i glywed bod 290,000 o daliadau o £200 yn gwneud cymaint o wahaniaeth, gan gael arian i bocedi pobl—. Ond yn amlwg, doedd datganiad diweddar yr hydref yn y DU ddim wedi rhoi digon o arian i ni er mwyn i Lywodraeth Cymru helpu'n ddigonol y Cymry sy'n wynebu'r argyfwng costau byw gwaethaf mewn cof. Rydym yn parhau, ac rwy'n gobeithio y byddwch yn ymuno â ni, i bwyso ar Lywodraeth y DU i ddarparu cyllid ychwanegol i gefnogi aelwydydd gyda'r argyfwng costau byw hwn.

Roeddwn i'n teimlo ei fod yn flaenoriaeth lwyr, o ran helpu pobl drwy'r argyfwng costau byw yn y flwyddyn ariannol nesaf, ein bod yn cynnal cefnogaeth i'r gronfa cymorth dewisol. Roedd y £18.8 miliwn ychwanegol yn ychwanegiad pwysig i'r gyllideb ddrafft, gan sicrhau y gall pobl yr effeithir arnynt fwyaf difrifol gan yr argyfwng costau byw barhau i gael mynediad at y cymorth brys hwn. Mae'n gymorth yr ydym wedi cynyddu o flwyddyn i flwyddyn yn ystod y pandemig, gan gynyddu hyblygrwydd a chynyddu dyrannu'r cyllid hwnnw. Rwy'n credu, dim ond os edrychwch chi ar yr argyfwng costau byw o ran mynediad i'r gronfa cymorth dewisol, mae'n bwysig dim ond cydnabod beth mae hyn wedi ei olygu mewn gwirionedd, ac a fydd, wrth gwrs, wedi golygu i lawer o'ch etholwyr. Os ydych yn edrych, hyd yma yn 2022-23, y flwyddyn ariannol hon, mae dros 200,000 o bobl wedi cael eu cefnogi gan y gronfa, gyda dros £23 miliwn mewn grantiau, a'r rheini'n cael eu dyfarnu i'r rhai sy'n dangos gwendidau ariannol acíwt. Dros gyfnod y Nadolig, mae ffigurau'n dangos yn ystod mis Rhagfyr yn unig fod 33,531 o unigolion wedi cyrchu'r DAF, gyda £2.36 miliwn arall yn cael ei ddyfarnu mewn taliadau arian parod. Felly, mae'r £18.8 miliwn ychwanegol yn y gyllideb ddrafft yn hanfodol bwysig i ddiwallu'r anghenion hynny.

Rwy'n pryderu am y ffaith, ddoe fel y gwyddoch, o ran newidiadau Llywodraeth y DU, bod y trefniadau newydd o ran y cynllun rhyddhad biliau ynni, sy'n symud i'r trefniadau newydd, sy'n cael ei ddisodli gan gynllun gostyngiad bil ynni, ar lefel llawer is. Y materion allweddol a godwyd gan randdeiliaid, oherwydd bod cyfle i ymateb i'r ymgynghoriad cyn belled ag yr oedd hyn yn y cwestiwn, ac, yn wir, ysgrifennodd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol at Brif Ysgrifennydd y Trysorlys yn amlinellu ein pryderon: cwmpas a hyd y cynllun, cymariaethau â chefnogaeth mewn gwledydd eraill a hefyd, gan edrych ar hyn, pa effaith y bydd yn ei gael, gan fynd yn ôl i gwestiynau cynnar yn y Siambr gan un o'ch cyd-Aelodau am yr effaith ar elusennau a'r sector gwirfoddol hefyd. Felly, mae'n allweddol ein bod yn symud ymlaen ac yn gwneud yr hyn y gallwn o fewn ein hamlenni cyllido a hefyd edrych ar ffyrdd y gallwn gynyddu'r nifer sy'n manteisio arnynt.

Nawr, fe wnaethoch godi cwestiwn am gyfarfodydd gyda'r darparwyr ynni a beth allwn ni ei wneud o ran cefnogaeth. Roedd rhai ymatebion cadarnhaol gan ddarparwyr ynni. Dywedodd rhai ohonyn nhw y bydden nhw'n rhannu data gyda ni o ran effaith pobl yn symud i sefyllfa agored i niwed ac na fydden nhw ychwaith yn symud i fesuryddion rhagdalu heb ganiatâd. Pwyswyd yn galed, unwaith eto, y dylent dalu'r costau taliadau sefydlog, ac, yn wir, mae hyn yn rhywbeth y byddaf yn ei ddatblygu pan fyddaf yn cyfarfod â'r darparwyr ynni hynny ar 23 Ionawr.