7. Pa asesiad ariannol y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o ddull awdurdodau lleol o fuddsoddi mewn arlwyo ysgolion? OQ58952

Cafodd £260 miliwn ei ymrwymo i weithredu'r rhaglen darparu prydau ysgol am ddim i bawb dros y tair blynedd nesaf. Rwy'n rhagweld y bydd y cyllid hwn yn ddigonol i'r mwyafrif o awdurdodau lleol, ond rwyf wedi addo y bydd unrhyw ofynion ychwanegol yn cael eu hasesu fesul achos.

Diolch yn fawr iawn am yr ateb hwnnw, sy'n hynod ddefnyddiol. Tybed a gaf fi eich holi pa asesiad ariannol y gallech fod wedi'i wneud ar y gwahanol fodelau y mae awdurdodau lleol yn eu defnyddio, gan fod y cynnydd mewn prisiau bwyd yn llawer uwch na'r 1.65 o gynnydd i gyllidebau awdurdodau lleol yn gyffredinol, ac mae yna brinder cogyddion ym mhobman, nid mewn ysgolion yn unig, ond mewn bwytai a chaffis ar draws y DU.

Mae'n ymddangos bod yna dri phrif fodel cyflenwi. Mae Ynys Môn, ymhlith eraill efallai, wedi allanoli eu darpariaeth arlwyo i gontractwyr preifat. Mae'r rhan fwyaf o awdurdodau lleol yn dibynnu ar arlwywyr mewnol a choginio ein gwasanaeth prydau ysgol i blant cynradd mewn ceginau ysgol, sy'n aml yn galw am gyfalaf i adnewyddu ceginau nad ydynt bellach yn addas i'r diben ar gyfer ein gwasanaeth prydau estynedig. Mae'r trydydd model, yn sir y Fflint, yn archwilio trafodaethau datblygedig gyda menter gymdeithasol ynghylch trydydd opsiwn, sef coginio'r prif bryd yn ganolog, a elwir weithiau'n ddull coginio ac oeri, gyda'r gwaith paratoi terfynol ar fwyd nad oes angen ei goginio, fel ffrwythau a salad, yn cael ei wneud yn yr ysgolion unigol, a'i baratoi gan y cynorthwywyr cegin sy'n dosbarthu'r prydau beth bynnag. Faint o hyn sy'n rhagdybio defnydd o'r model cegin unigol, a faint ohono sy'n edrych ar y gost o gael prydau bwyd wedi eu paratoi'n ganolog, o leiaf tra bod gennym argyfwng o'r fath gyda'r ddarpariaeth o gogyddion?

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn. Gallaf ddweud bod swyddogion Trysorlys Cymru yn rhan o'r gweithgor sydd wedi'i sefydlu i fwrw ymlaen â'r adolygiad o gyfradd yr uned. Yn amlwg, nid yw'n syml, a byddant yn edrych ar effeithiau'r modelau gwahanol ar gyfer cytuno ar y gyfradd. Ar hyn o bryd, mae cyfradd bresennol unedau prydau ysgol am ddim ar draws awdurdodau lleol yn cael ei hystyried ochr yn ochr â thystiolaeth ynghylch costau cynyddol a'r hyn y disgwyliwn i awdurdodau lleol ei gyflawni o ran cyrchu cynhwysion lleol. Yn amlwg, maent yn archwilio cynaliadwyedd y cynnig. Rwy'n siŵr y bydd rhan o'r gwaith hwnnw'n cynnwys archwilio'r gwahanol fodelau cyflenwi, edrych i weld pa un sy'n rhoi'r gwerth gorau am arian, ac edrych i weld pa un sy'n cyflawni'r nodau economaidd-gymdeithasol ac amgylcheddol ehangach sydd gennym. Efallai y gofynnaf i'r Gweinidog addysg anfon at yr Aelod gyda mwy o fanylion am hynny. 

Ac yn olaf, cwestiwn 8—Heledd Fychan.