4. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd ynghylch defnyddio addasu genetig planhigion ar gyfer atafaelu carbon? OQ58948

Nid wyf wedi cael unrhyw drafodaethau penodol gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd ynghylch addasu genetig. Mae technoleg yn ddull pwysig y byddwn yn ei ddefnyddio i gyrraedd sero net. Mae Llywodraeth Cymru yn mynd ati i ariannu amrywiaeth o ymchwil. Ar hyn o bryd, nid ydym yn gweld rôl bwysig i GMO ar gyfer atafaelu carbon. 

Diolch. Er fy mod yn cydnabod ymagwedd ragofalus y Llywodraeth hon mewn perthynas â pheirianneg enetig, credaf ei bod yn annoeth anwybyddu'r ffaith bod gan y dechnoleg hon botensial i ddatrys llawer o'r problemau rydym yn eu hwynebu ar hyn o bryd. Credaf hefyd fod potensial sylweddol i addasu geneteg planhigion penodol, na fydd yn mynd i'r gadwyn fwyd, er mwyn helpu Cymru i gyrraedd ei tharged newid hinsawdd.

Mae llawer iawn o astudiaethau gwyddonol wedi'u gwneud i beirianneg enetig planhigion, sydd wedi dangos y gellir addasu genynnau mewn rhywogaethau coed brodorol i'w galluogi i dyfu'n gyflymach, i'w galluogi i wrthsefyll sychder yn well, i'w galluogi i wrthsefyll eithafion tymheredd ac i'w galluogi i wrthsefyll clefydau, ac rwy'n credu y byddai hyn yn helpu i ddal a storio carbon yng Nghymru, yn enwedig mewn dalfeydd carbon, ac yn helpu Llywodraeth Cymru i frwydro yn erbyn clefydau planhigion, a chyflymu twf coed y fasnach bren yng Nghymru ar gyfer adeiladu. Ar ben hynny, dangoswyd bod tyfu microalgae yn defnyddio CO2 o leoliadau diwydiannol, megis gorsafoedd pŵer a ffatrïoedd, a gall ddarparu dull ecogyfeillgar o leihau CO2, a gallai defnyddio straeniau sydd wedi'u haddasu'n enetig gan gynhyrchiant biomas gynnig manteision enfawr i'r rhain. Gyda hyn mewn cof, hoffwn wybod felly, Weinidog, pa dystiolaeth y byddai angen i'r Llywodraeth hon ei gweld er mwyn caniatáu'r defnydd o blanhigion wedi'u haddasu'n enetig na fydd yn mynd i'r gadwyn fwyd yng Nghymru ar gyfer atafaelu carbon? Diolch.  

Diolch. Wel, rydych yn hollol gywir: mae gennym egwyddor ragofalus, yn sicr, yn graidd i'n polisi ar addasu genetig a golygu genynnau, ac yn amlwg, nid wyf yn credu eich bod yn y Siambr ddoe, ond cawsom ddadl ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar Fil Technoleg Enetig (Bridio Manwl) Llywodraeth y DU.

Mae technegau genetig newydd yn arfau pwerus, ond mae'n rhaid defnyddio'r pŵer hwnnw'n gyfrifol iawn, ac rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn, fel deddfwyr, ein bod yn ystyried y dystiolaeth dros newid yn ofalus, a'r goblygiadau posibl a allai ddeillio o unrhyw newid. Mae angen inni ddeall y sail wyddonol a'r risgiau a'r buddion i Gymru, ac fel rwy'n dweud, rydym yn rhoi cyllid sylweddol i'r math hwnnw o ymchwil. Rwy'n credu hefyd fod angen inni ystyried barn y cyhoedd, dewis defnyddwyr a'u barn ar hynny, a'r foeseg sy'n gysylltiedig â'r technolegau hyn. Yn fy marn i, dim ond wedyn y gallwn benderfynu mewn gwirionedd pa rôl y gallai planhigion y mae eu genynnau wedi'u golygu ei chwarae wrth fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd.